Bài 34. Chất rắn kết tinh. Chất rắn vô định hình

CHẤT RẮN KẾT TINH
PhẠM Thị hiến
thpt chuyên lương văn tụy
Ninh bình
Câu 1: Nhắc lại những kiến thức đã học về cấu tạo chất?
Các chất được cấu tạo từ các hạt riêng biệt gọi là phân tử.
Các phân tử chuyển động không ngừng.
Giữa các phân tử có lực tương tác gọi là lực tương tác phân tử
Kiểm tra bài cũ
Câu 2: Đặc điểm về tương tác phân tử và chuyển động phân tử của thể rắn?
Kiểm tra bài cũ
TRẢ LỜI: Ở thể rắn, các phân tử ở gần nhau. Lực tương tác giữa các phân tử rất mạnh nên giữ được các phân tử ở vị trí cân bằng xác định, làm cho chúng chỉ có thể dao động xung quanh các vị trí này.
CHƯƠNG VII.
CHẤT RẮN VÀ CHẤT LỎNG
SỰ CHUYỂN THỂ
Chất rắn kết tinh, chất rắn vô định hình
Biến dạng cơ của vật rắn
Sự nở vì nhiệt của vật rắn
Các hiện tượng bề mặt của chất lỏng
Sự chuyển thể của các chất
Độ ẩm của không khí
Dấu hiệu phân biệt chất rắn kết tinh và chất rắn vô định hình:
Hình dáng bên ngoài của vật rắn
Cấu trúc bên trong chất rắn
Tính chất vật lí liên quan đến hiện tượng nóng chảy
Tính chất vật lí khác…
Tiết 58 – Bài 34: CHẤT RẮN KẾT TINH.CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
I.Chất rắn kết tinh.
1.Cấu trúc tinh thể.
- Cấu trúc tinh thể.

-Cấu trúc tinh thể hay tinh thể là cấu trúc tạo bởi các hạt ( nguyên tử, phân tử, iôn) liên kết chặt với nhau bằng các lực tương tác và sắp xếp theo một trật tự hình học không gian xác định.
- Trật tự hình học xác định có tính chất tuần hoàn trong không gian gọi là mạng tinh thể, trong đó mỗi hạt luôn dao động nhiệt quanh vị trí cân bằng của nó.
-Chất rắn có cấu trúc tinh thể được gọi là chất rắn kết tinh hay chất rắn tinh thể.


Có cấu trúc tinh thể
?
Tùy bản chất của các hạt cấu tạo nên tinh thể, tương tác giữa các hạt.
Tinh thể nguyên tử.
Tinh thể phân tử.
Tinh thể ion.
Tinh thể kim loại.
Tiết 58 – Bài 34: CHẤT RẮN KẾT TINH.CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
I.Chất rắn kết tinh.
1.Cấu trúc tinh thể.
- Cấu trúc tinh thể.
- Các loại tinh thể.
Tiết 58 – Bài 34: CHẤT RẮN KẾT TINH.CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
I.Chất rắn kết tinh.
1.Cấu trúc tinh thể.
- Cấu trúc tinh thể.
- Các loại tinh thể.
- Kích thước tinh
thể.

 Tốc độ kết tinh. Tốc độ kết tinh càng chậm, tinh thể có kích thước càng lớn.
Tiết 58 – Bài 34: CHẤT RẮN KẾT TINH.CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
I.Chất rắn kết tinh.
1.Cấu trúc tinh thể.
 Tinh thể của một chất được hình thành trong quá trình đông đặc của chất đó.
?
Tiết 58 – Bài 34: CHẤT RẮN KẾT TINH.CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
I.Chất rắn kết tinh.
1.Cấu trúc tinh thể.
2.
Tiết 58 – Bài 34: CHẤT RẮN KẾT TINH.CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
I.Chất rắn kết tinh
2. Các đặc tính của
chất rắn kết tinh.
a/ Đặc tính 1.
Mỗi chất rắn kết tinh có một nhiệt độ nóng chảy xác định không đổi ở mỗi áp suất cho trước.
Tiết 58 – Bài 34: CHẤT RẮN KẾT TINH.CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
I.Chất rắn kết tinh
2. Các đặc tính của
chất rắn kết tinh.
a/ Đặc tính 1.
b/ Đặc tính 2.
Các chất rắn kết tinh được cấu tạo từ cùng 1 loại hạt nhưng cấu trúc tinh thể không giống nhau thì những tính chất vật lý của chúng cũng rất khác nhau.
Tiết 58 – Bài 34: CHẤT RẮN KẾT TINH.CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
I.Chất rắn kết tinh
2. Các đặc tính của
chất rắn kết tinh.
a/ Đặc tính 1.
b/ Đặc tính 2.
c/ Đặc tính 3.
Các chất rắn kết tinh có thể là chất đơn tinh thể hoặc chất đa tinh thể
Tiết 58 – Bài 34: CHẤT RẮN KẾT TINH.CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
I.Chất rắn kết tinh.
2. Các đặc tính của
chất rắn kết tinh.
a/ Đặc tính 1.
b/ Đặc tính 2.
c/ Đặc tính 3.
?
 Chất rắn đa tinh thể được cấu tạo bởi vô số các tinh thể nhỏ sắp xếp hỗn độn. Vì thế tính dị hướng của mỗi tinh thể nhỏ được bù trừ trong toàn khối chất.
Tiết 58 – Bài 34: CHẤT RẮN KẾT TINH.CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
I.Chất rắn kết tinh
3. Ứng dụng của các chất rắn kết tinh.
- Chất đơn tinh thể.
- Chất đa tinh thể.
-Silic(Si) và gemani(Ge) dùng làm các linh kiện bán dẫn (điôt, trandito các mạch vi điện tử,…). Kim cương dùng làm dao cắt kính, đá mài, mũi khoan, đồ trang sức…
- Các kim loại và hợp kim dùng phổ biến trong các ngành công nghiệp như luyện kim, chế tạo máy, xây dựng cầu đường, đóng tàu, điện và điện tử, sản xuất đồ gia dụng…


?
Tiết 58 – Bài 34: CHẤT RẮN KẾT TINH.CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
II. Chất rắn vô định hình.
Ví dụ: Thuỷ tinh, nhựa đường, các chất dẻo…
Không có cấu trúc tinh thể, do đó không có dạng hình học xác định.
Có tính chất đẳng hướng, không có nhiệt độ nóng chảy xác định, khi bị nung nóng chúng mềm dần và chuyển sang thể lỏng.
Chú ý: 1 số chất rắn có thể tồn tại ở dạng tinh thể hoặc vô định hình.
Ứng dụng phổ biến trong nhiều ngành công nghệ khác nhau, do có nhiều đặc tính quý như: dễ tạo hình, không bị gỉ, không bị ăn mòn, giá thành rẻ,…
?
?
?
?
Củng cố
Củng cố
Em có biết
Trắc nghiệm
Tự luận
Tóm tắt
Củng cố
?
Chất rắn phân thành chất kết tinh và vô định hình.
Chất rắn kết tinh phân thành chất đơn tinh thể và chất đa tinh thể.
?
?
Chất rắn vô định hình
Chất rắn kết tinh
Chất rắn đơn tinh thể
Có tính dị hướng
Có nhiệt độ nóng chảy xác định
Có cấu trúc tinh thể
Chất rắn đa tinh thể
Có tính đẳng hướng
Không có nhiệt độ nóng chảy xác định
Không có cấu trúc tinh thể
Có tính đẳng hướng
1
2
3
4
5
Câu 4: Phân loại chất rắn theo cách nào dưới đây là đúng?
A. Chất rắn đơn tinh thể và chất rắn vô định hình
B. Chất rắn kết tinh và chất rắn vô định hình
C. Chất rắn đa tinh thể và chất rắn vô định hình
D. Chất rắn đơn tinh thể và chất rắn đa tinh thể
?
?
Câu 6: Đặc điểm và tính chất nào dưới đây liên quan đến chất rắn vô định hình?
A. Có dạng hình học xác định.
B. Có cấu trúc tinh thể.
C. Có tính dị hướng.
D. Không có nhiệt độ nóng chảy xác định.
Muối ăn(NaCl)
Cấu trúc tinh thể muối ăn (NaCl)
Na
Cl
Các hạt muối ăn có dạng khối lập phương hoặc khối hình hộp.
Các mảnh nhỏ có kích thước khác nhau nhưng cùng hình dạng khối lập phương hoặc khối hình hộp.
Sở dĩ nó có dạng hình học xác định là do nó cấu trúc tinh thể. Vậy tinh thể có cấu trúc như thế nào? *Quan sát và phân tích cấu trúc tinh thể của muối ăn:
 Tinh thể Muối ăn có dạng hình lập phương được cấu trúc bởi các ion Cl- và Na+ . Mỗi ion luôn dao động nhiệt quanh một vị trí cân bằng.
?
Thạch anh(SiO2)
Cấu trúc tinh thể thạch anh(SiO2)
 Đá Thạch anh có dạng khối lăng trụ sáu mặt, hai đầu là hình chóp…
Nhiệt độ nóng chảy của một số chất rắn kết tinh
 Kim cương cứng và không dẫn điện, than chì khá mềm và dẫn điện.
 Sở dĩ chúng tạo ra từ cùng 1 loại hạt, mà lại có tính chất vật lý khác nhau là do cấu trúc mạng tinh thể của chúng khác nhau, quyết định tính chất của chúng.
 Mạng tinh thể kim cương: các nguyên tử C liên kết theo mọi hướng đều giống nhau
 Mạng tinh thể than chì: mỗi nguyên tử C nằm ở đỉnh của một hình lục giác đều.
Các hình này sắp xếp nối nhau tạo thành mạng phẳng.
Các mạng phẳng sắp xếp song song cách đều nhau.
 Từ cấu trúc mạng tinh thể của than chì ta thấy dễ tách than chì thành các lớp theo mặt của mạng phẳng. Do đó than chì khá mềm.
 Từ cấu trúc mạng tinh thể của kim cương ta thấy do tính đối xứng cao nên các hạt liên kết rất chặt chẽ, do đó rất khó tách chúng, nên kim cương rất cứng.
Chất đơn tinh thể
Được cấu tạo từ một tinh thể (muối ăn, kim cương,thạch anh… )
Các tính chất vật lí của nó không giống nhau theo các hướng khác nhau  tính dị hướng
Chất đa tinh thể
Được cấu tạo từ vô số tinh thể rất nhỏ liên kết hỗn độn với nhau ( như kim loại, hợp kim)
Các tính chất vật lí của nó giống nhau theo các hướng khác nhau  tính đẳng hướng
Chất rắn đa tinh thể được cấu tạo bởi vô số các tinh thể nhỏ sắp xếp hỗn độn. Vì thế tính dị hướng của mỗi tinh thể nhỏ được bù trừ trong toàn khối chất, nên chất rắn đa tinh thể không có tính dị hướng như chất rắn đơn tinh thể, mà có tính đẳng hướng.
ỨNG DỤNG CỦA CHẤT RẮN KẾT TINH: ĐA TINH THỂ
Kim loại, hợp kim dùng trong luyện kim, chế tạo máy, xây dựng cầu đường, đóng tàu, đồ gia dụng…
CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
CHẤT RẮN KẾT TINH
CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
CHẤT RẮN KẾT TINH
Lưu huỳnh kết tinh
Lưu huỳnh vô định hình
Đường kết tinh
Đường vô định hình
Một số chất rắn vừa có thể tồn tại ở dạng tinh thể hoặc ở dạng vô định hình.
ỨNG DỤNG CỦA CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
Dạng tinh thể thứ ba của cacbon gọi là fulơren: cấu trúc giống như
quả bóng tròn:
C60
C70
Các tinh thể mới phát hiện:
Em có biết
Dạng tinh thể thứ tư của cacbon: ống nanô cacbon (đường kính vài nanômét), chiều dài cỡ micrômét
Các tinh thể mới phát hiện
Các tinh thể mới phát hiện
Graphene: Tấm carbon siêu mỏng (dày 1 nguyên tử) trông như một sợi dây phân tử nhỏ.
CÁC DẠNG THÙ HÌNH CỦA CARBON
Các tinh thể lỏng
Hệ số dãn nở nhiệt của tinh thể theo các phương khác nhau