Bài 34. Chất rắn kết tinh. Chất rắn vô định hình

Trường trung học phổ thông
Trần Nhật Duật
Lớp 10A2
CHƯƠNG VII
CHẤT RẮN VÀ CHẤT LỎNG
SỰ CHUYỂN THỂ
Chất rắn kết tinh. Chất rắn vô định hình
TIẾT 58
CHẤT RẮN
Chất rắn kết tinh
Chất rắn vô định hình
KIM LOẠI
MUỐI ĂN
HẠT NHỰA
THAN
THỦY TINH
HỔ PHÁCH
Muối ăn
Thạch anh
I. Chất rắn kết tinh.
1. Cấu trúc tinh thể.
Nhận xét về đặc điểm chung của các chất rắn?
Nhờ đâu chúng có dạng hình học xác định?
Cl-

Na+
Thảo luận:
Dựa vào hình trên, hãy trả lời:
Hình dạng tinh thể?
Cấu tạo tinh thể ?
Quan sát chuyển động của tinh thể?
 Có cấu tạo hình học xác định
 Cấu tạo từ ion
có lực tương tác
Quan sát mạng tinh thể muối
Muối là CHẤT RẮN KẾT TINH
- Mỗi ion luôn dao động quanh 1 vị trí cân bằng xác định
Na+
Cl-
Mô hình tinh thể NaCl
I. Chất rắn kết tinh.
1. Cấu trúc tinh thể.
Cấu trúc tinh thể là cấu trúc tạo bởi các hạt liên kết chặt chẻ với nhau bằng những lực tương tác và và sắp xếp theo một trật tự hình học không gian xác định gọi là mạng tinh thể, trong đó mỗi hạt luôn dao động nhiệt quanh vị trí cân bằng của nó.
Chất rắn có cấu trúc tinh thể gọi là chất rắn kết tinh.
Tinh thể muối (NaCl)
Tinh thể thạch anh,
là một dạng của oxit silic(SiO2)
Kim
cương
Tinh thể Gallium có màu sáng bạc
Tinh thể Borax (hàn the),
có công thức Na2B4O7·10H2O hay Na2[B4O5(OH)4]·8H2O
Tinh thể đường thẻ, đường phèn
Tinh thể đường mía).
Tinh thể vàng
Kích thước của các tinh thể cùng loại là khác nhau. Nguyên nhân nào quyết định kích thước của các tinh thể ?
Các tinh thể được hình thành trong quá trình nóng chảy hay quá trình đông đặc?
Kích thước tinh thể lớn hay nhỏ là phụ thuộc vào
điều kiện nào?
- Kích thước tinh thể phụ thuộc quá trình hình thành tinh thể diễn biến nhanh hay chậm.
-Tốc độ kết tinh càng chậm, tinh thể có kích thước
càng lớn.
Tinh thể của một chất được hình thành trong quá trình nóng chảy hay đông đặc của chất đó ?
I-CHẤT RẮN KẾT TINH:
1.Cấu trúc tinh thể :
- Tinh thể của một chất được hình thành trong quá trình đông đặc của chất đó.
I-CHẤT RẮN KẾT TINH
a) Các chất rắn kết tinh được cấu tạo từ cùng một loại hạt, nhưng cấu trúc tinh thể không giống nhau thì những tính chất vật lí của chúng cũng rất khác nhau.
2. Các tính chất của chất rắn kết tinh:
Tính chất vật lý của than chì và kim cương có gì khác nhau?
Có nhận xét gì về cấu trúc mạng tinh thể kim cương và than chì về cầu tạo và hình dạng?
Qua đây cho biết nhận xét của mình về đặc tính của chất rắn kết tinh trong trường hợp này?
CHẤT RẮN KẾT TINH
Cấu trúc tinh thể:
Băng đá nóng chảy ở 00C
Thiếc nóng chảy ở 2320C
Sắt nóng chảy ở 15300C
2. Các tính chất của chất rắn kết tinh:
VD: ở ĐK chuẩn, nhiệt độ nóng chảy của nước đá, thiếc, sắt lần lượt là 00C, 2320C, 15300C
a) Các chất rắn kết tinh được cấu tạo từ cùng một loại hạt, nhưng cấu trúc tinh thể không giống nhau thì những tính chất vật lí của chúng cũng rất khác nhau.
2. Các đặc tính của chất rắn kết tinh.
TIẾT 58 :
Chất rắn kết tinh. Chất rắn vô định hình
I. Chất rắn kết tinh.
1. Cấu trúc tinh thể.
b) Mỗi chất rắn kết tinh ứng với mỗi cấu trúc tinh thể có một nhiệt độ nóng chảy xác định không đổi ở mỗi áp suất cho trước.
Đặc tính thứ hai là gi?
I-CHẤT RẮN KẾT TINH
2. Các tính chất của chất rắn kết tinh
b) Mỗi chất rắn kết tinh (ứng với 1cấu trúc tinh thể) có nhiệt độ nóng chảy xác định không đổi ở mỗi áp suất cho trước.
c) Chất rắn kết tinh có thể là chất đơn tinh thể hoặc chất đa tinh thể.
? Hãy phân biệt chất rắn đơn tinh thể và chất rắn đa tinh thể ( cấu tạo, tính chất vật lý và lấy ví dụ )
• Chất đơn tinh thể
• Chất đa tinh thể
Niken
Đồng
Bạch kim
I-CHẤT RẮN KẾT TINH
2. Các tính chất của chất rắn kết tinh
b) Mỗi chất rắn kết tinh (ứng với 1cấu trúc tinh thể) có nhiệt độ nóng chảy xác định không đổi ở mỗi áp suất cho trước.
c) Chất rắn kết tinh có thể là chất đơn tinh thể hoặc chất đa tinh thể.
Chất đơn tinh thể
Được cấu tạo từ một tinh thể (muối ăn, kim cương,thạch anh… )
Chất đa tinh thể
Được cấu tạo từ vô số tinh thể rất nhỏ liên kết hỗn độn với nhau ( như kim loại, hợp kim)
Hệ số dãn nở nhiệt của tinh thể theo các phương khác nhau
Hãy cho biết đâu là chất đơ tinh thể đâu là chất đa tinh thể và so sánh tính chất vật lý của chúng theo các hướng khác nhau?
I-CHẤT RẮN KẾT TINH
2. Các tính chất của chất rắn kết tinh
b) Mỗi chất rắn kết tinh (ứng với 1cấu trúc tinh thể) có nhiệt độ nóng chảy xác định không đổi ở mỗi áp suất cho trước.
c) Chất rắn kết tinh có thể là chất đơn tinh thể hoặc chất đa tinh thể.
Chất đơn tinh thể
Được cấu tạo từ một tinh thể (muối ăn, kim cương,thạch anh… )
Các tính chất vật lí của nó không giống nhau theo các hướng khác nhau  tính dị hướng
Chất đa tinh thể
Được cấu tạo từ vô số tinh thể rất nhỏ liên kết hỗn độn với nhau ( như kim loại, hợp kim)
Các tính chất vật lí của nó giống nhau theo các hướng khác nhau  tính đẳng hướng
I-CHẤT RẮN KẾT TINH
1.Cấu trúc tinh thể:
2. Các tính chất của chất rắn kết tinh:
Tại sao chất đơn tinh thể có tính dị hướng, còn chất đa tinh thể lại có tính đẳng hướng?
Chất rắn đa tinh thể được cấu tạo bởi vô số các tinh thể nhỏ sắp xếp hỗn độn. Vì thế tính dị hướng của mỗi tinh thể nhỏ được bù trừ trong toàn khối chất, nên chất rắn đa tinh thể không có tính dị hướng như chất rắn đơn tinh thể.
Chất rắn đơn tinh thể được cấu tạo bởi một loại hạt tinh thể nên tính chất vật lí được ưu tiên theo một hướng nhất định.
CHẤT RẮN KẾT TINH
Cấu trúc tinh thể:
Các đặc tính của CRKT
Ứng dụng CRKT:
Kim cương dùng làm trang sức
CHẤT RẮN KẾT TINH
Cấu trúc tinh thể:
Các đặc tính của CRKT
Ứng dụng CRKT:
Kim loại hợp kim dùng trong các loại máy xây dựng
CHẤT RẮN KẾT TINH
Cấu trúc tinh thể:
Các đặc tính của CRKT
Ứng dụng CRKT:
Dùng làm các linh kiện điện tử, linh kiện bán dẫn
II. CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH:
Chất rắn vô định hình là gì?
Bột lưu huỳnh
Nhựa đường
Nhựa thông
CRVĐH có những tính chất gì?
KHÔNG. Vì CRVĐH không có cấu trúc tinh thể, không có dạng hình học xác định
Mô hình cấu trúc thủy tinh
C3: CRVĐH có tính dị hướng không? Có nhiệt độ nóng chảy xác định không? Tại sao?
Các hạt phân tử của chúng dao động xung quanh vị trí
cân bằng và dịch chuyển được
II. CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH:
Vậy thì CRVĐH có những ứng dụng gì trong cuộc sống ?
Cao su làm Lốp xe
Cao su làm nệm
Lưu huỳnh làm pháo hoa
Thủy tinh làm đồ dùng
Bài 34: CHẤT RẮN KẾT TINH – CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
II. CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
Chất rắn vô định hình là những chất không có cấu trúc tinh thể.
- Không có nhiệt độ nóng chảy xác định
Có tính đẳng hướng
Không có tính dị hướng
Lưu ý:
Một số chất rắn như lưu huỳnh, đường … có thể tồn tại
ở dạng tinh thể hoặc vô định hình.
1. Định nghĩa:
2. Đặc điểm:
CHẤT RẮN
Chất rắn vô định hình
Chất rắn kết tinh
Có cấu trúc tinh thể.
Có nhiệt độ nóng chảy xác định.
Chất rắn đơn tinh thể
Chất rắn đa tinh thể
Có tính dị hướng
Có tính đẳng hướng
Có tính đẳng hướng
Không có cấu trúc tinh thể.
Không có nhiệt độ nóng chảy xác định.
Câu 1: Phân loại chất rắn theo cách nào dưới đây là đúng?
A. Chất rắn đơn tinh thể và chất rắn vô định hình
B. Chất rắn kết tinh và chất rắn vô định hình
C. Chất rắn đa tinh thể và chất rắn vô định hình
D. Chất rắn đơn tinh thể và chất rắn đa tinh thể
CỦNG CỐ
Câu 2: Đặc điểm và tính chất nào dưới đây liên quan đến chất rắn vô định hình?
A. Có dạng hình học xác định.
B. Có cấu trúc tinh thể.
C. Có tính dị hướng.
D. Không có nhiệt độ nóng chảy xác định.
CỦNG CỐ
Bài tập cũng cố:
Câu 3:
Chất rắn nào là chất rắn kết tinh?

A. Thủy tinh

B. Nhựa đường

C. Sắt

D. Nhựa tái sinh