Bài 34. Chất rắn kết tinh. Chất rắn vô định hình

KÍNH CHÀO
QÚY THẦY, CÔ
DỰ GIỜ TIẾT HỌC
Môn: VẬT LÝ 10
Giáo sinh : LÊ LỆ HƯỜNG
CHƯƠNG VII
CHẤT RẮN VÀ CHẤT LỎNG
SỰ CHUYỂN THỂ
Như các em đã biết ở thể rắn, các phân tử ở gần nhau. Lực tương tác giữa các phân tử rất mạnh nên giữ được các phân tử ở vị trí cân bằng xác định, làm cho chúng chỉ có thể dao động xung quanh các vị trí này.
Bài 34:
CHẤT RẮN KẾT TINH
CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
Kim cương
Than chì(graphit)
Bài 34:
CHẤT RẮN KẾT TINH
CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
Muối ăn
Thạch anh
Lưu huỳnh
Thủy tinh
Bài 34:
CHẤT RẮN KẾT TINH
CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
Thạch anh
Muối
I - CHẤT RẮN KẾT TINH:
1.Cấu trúc tinh thể:
Có dạng hình học xác định
Có cấu trúc tinh thể

Nhận xét đặc điểm chung của tinh thể muối và tinh thể thạch anh?
Bài 34:
CHẤT RẮN KẾT TINH
CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
Bài 34:
CHẤT RẮN KẾT TINH
CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
Bài 34:
CHẤT RẮN KẾT TINH
CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
Vậy cấu trúc tinh thể là gì?
I-CHẤT RẮN KẾT TINH:
1.Cấu trúc tinh thể:
Nhờ sử dụng tia Rơn-ghen(tia X), người ta đã nghiên cứu được cấu trúc tinh thể.
Dùng phương pháp nhiễu xạ tia X để nghiên cứu cấu trúc tinh thể
Bài 34:
CHẤT RẮN KẾT TINH
CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
Bài 34:
CHẤT RẮN KẾT TINH
CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
Bài 34:
CHẤT RẮN KẾT TINH
CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
I-CHẤT RẮN KẾT TINH:
1.Cấu trúc tinh thể
* Cấu trúc tinh thể (tinh thể): là cấu trúc tạo bởi các hạt (nguyên tử, phân tử, ion) liên kết chặt với nhau bằng những lực tương tác và sắp xếp theo một trật tự hình học không gian xác định gọi là mạng tinh thể, mỗi hạt luôn dao động nhiệt quanh vị trí cân bằng của nó.
Bài 34:
CHẤT RẮN KẾT TINH
CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
Bài 34:
CHẤT RẮN KẾT TINH
CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
Bài 34:
CHẤT RẮN KẾT TINH
CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
* Chất rắn có cấu trúc tinh thể được gọi là chất rắn kết tinh (hay chất rắn tinh thể).
Cl-

Na+
Thảo luận
Dựa vào hình trên, hãy trả lời:
Tinh thể có hình dạng gì?
Cấu tạo tinh thể ?
Chuyển động của tinh thể như thế nào?
Quan sát mạng tinh thể muối
Muối là CHẤT RẮN KẾT TINH
Bài 34:
CHẤT RẮN KẾT TINH
CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
Bài 34:
CHẤT RẮN KẾT TINH
CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
Có dạng khối lập phương.
Cấu tạo từ các ion Cl-, Na+
Mỗi ion dao động quanh một vị trí cân bằng.
Kích thước tinh thể lớn hay nhỏ là phụ thuộc vào
điều kiện nào?
- Kích thước tinh thể phụ thuộc quá trình hình thành tinh thể diễn biến nhanh hay chậm.
-Tốc độ kết tinh càng chậm, tinh thể có kích thước
càng lớn.
I-CHẤT RẮN KẾT TINH:
1.Cấu trúc tinh thể :
Bài 34:
CHẤT RẮN KẾT TINH
CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
Bài 34:
CHẤT RẮN KẾT TINH
CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
Tinh thể của một chất được hình thành trong quá trình nóng chảy hay đông đặc của chất đó?
 Tinh thể của một chất được hình thành trong quá trình đông đặc của chất đó.
I-CHẤT RẮN KẾT TINH
a) Các chất rắn kết tinh được cấu tạo từ cùng một loại hạt, nhưng cấu trúc tinh thể không giống nhau thì những tính chất vật lí của chúng cũng rất khác nhau.
2. Các tính chất của chất rắn kết tinh:
Tính chất vật lý của than chì và kim cương có gì khác nhau?
Bài 34:
CHẤT RẮN KẾT TINH
CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
Bài 34:
CHẤT RẮN KẾT TINH
CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
Kim cương cứng, không dẫn điện.
Than chì mền và dẫn điện.
Cấu trúc tinh thể than
Chì dạng tinh thể
thứ hai của cacbon
Tại sao tính chất vật lí của chúng lại khác nhau?
Vì cấu trúc tinh thể của kim cương và than chì không giống nhau.
I-CHẤT RẮN KẾT TINH
2. Các tính chất của chất rắn kết tinh
b) Mỗi chất rắn kết tinh (ứng với 1cấu trúc tinh thể) có nhiệt độ nóng chảy xác định không đổi ở mỗi áp suất cho trước.
c) Chất rắn kết tinh có thể là chất đơn tinh thể hoặc chất đa tinh thể.
? Hãy phân biệt chất rắn đơn tinh thể và chất rắn đa tinh thể ( cấu tạo, tính chất vật lý và lấy ví dụ )
Chất đơn tinh thể
Được cấu tạo từ một tinh thể (muối ăn, kim cương,thạch anh… )
Các tính chất vật lí của nó không giống nhau theo các hướng khác nhau  tính dị hướng
Chất đa tinh thể
Được cấu tạo từ vô số tinh thể rất nhỏ liên kết hỗn độn với nhau ( như kim loại, hợp kim)
Các tính chất vật lí của nó giống nhau theo các hướng khác nhau  tính đẳng hướng
VD: ở ĐK chuẩn, nhiệt độ nóng chảy của nước đá, thiếc, sắt lần lượt là 00C, 2320C, 15300C
Bài 34:
CHẤT RẮN KẾT TINH
CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
I-CHẤT RẮN KẾT TINH
1. Cấu trúc tinh thể:
2. Các tính chất của chất rắn kết tinh:
Tại sao chất đơn tinh thể có tính dị hướng, còn chất đa tinh thể lại có tính đẳng hướng?
Chất rắn đa tinh thể được cấu tạo bởi vô số các tinh thể nhỏ sắp xếp hỗn độn. Vì thế tính dị hướng của mỗi tinh thể nhỏ được bù trừ trong toàn khối chất, nên chất rắn đa tinh thể không có tính dị hướng như chất rắn đơn tinh thể.
Bài 34:
CHẤT RẮN KẾT TINH
CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
Bài 34:
CHẤT RẮN KẾT TINH
CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
Cấu trúc của kẽm
Cấu trúc kim loại
Cấu trúc của sắt
Cấu trúc của vàng
Cấu trúc của vài chất rắn
Gemani
Silic
Đơn tinh thể
Đa tinh thể
Bài 34:
CHẤT RẮN KẾT TINH
CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
I-CHẤT RẮN KẾT TINH
1. Cấu trúc tinh thể
2. Các tính chất của chất rắn kết tinh
3. Ứng dụng của các chất rắn kết tinh
? Hãy nêu các ứng dụng của các chất rắn kết tinh
Silic (Si), Gemani (Ge) -> dùng làm các linh kiện bán dẫn.
Kim cương -> dùng làm mũi khoan, dao cắt kinh, đá mài,…
Kim loại và hợp kim -> luyện kim, chế tạo máy, xây dựng,..
Bài 34:
CHẤT RẮN KẾT TINH
CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
Bài 34:
CHẤT RẮN KẾT TINH
CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
Một số hình ảnh về ứng dụng của chất rắn kết tinh
II-CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
Bài 34:
CHẤT RẮN KẾT TINH
CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
Nhựa thông
Nhựa đường
Thủy tinh
Chất rắn vô định hình là gì?
Chất rắn vô định hình có những tính chất gì?
Không có cấu trúc tinh thể
 không có dạng hình học xác định
Là chất không có cấu trúc tinh thể, không có dạng hình học.
Có tính đẳng hướng
Không có nhiệt độ nóng chảy xác định.
KHÔNG. Vì CRVĐH không có cấu trúc tinh thể, không có dạng hình học xác định
Trả lời câu hỏi C3?
Bài 34:
CHẤT RẮN KẾT TINH
CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
II. CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH:
Vậy thì CRVĐH có những ứng dụng gì trong cuộc sống ?
Cao su làm vỏ xe
Cao su làm nệm
Lưu huỳnh làm pháo hoa
Thủy tinh làm đồ dùng
Bài 34:
CHẤT RẮN KẾT TINH
CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
Nhựa đường làm đường
Bài 34:
CHẤT RẮN KẾT TINH
CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
Cao su làm ghế sofa
Dạng tinh thể thứ ba của cacbon gọi là fulơren: cấu trúc giống như
quả bóng tròn:
C60
C70
Các tinh thể mới phát hiện:
Dạng tinh thể thứ tư của cacbon: ống nanô cacbon (đường kính vài nanômét), chiều dài cỡ micrômét
CHẤT RẮN
Chất rắn vô định hình
Chất rắn kết tinh
Có cấu trúc tinh thể.
Có nhiệt độ nóng chảy xác định.
Chất rắn đơn tinh thể
Chất rắn đa tinh thể
Có tính dị hướng
Có tính đẳng hướng
Có tính đẳng hướng
Không có cấu trúc tinh thể.
Không có nhiệt độ nóng chảy xác định.
CỦNG CỐ
BÀI TẬP CỦNG CỐ
Câu 1:
Chất rắn kết tinh không có đặc điểm nào?
A. Có dạng hình học xác định
B. Có cấu trúc mạng tinh thể
C. Có nhiệt độ nóng chảy không xác định
D. Có nhiệt độ nóng chảy xác định

Bài 34:
CHẤT RẮN KẾT TINH
CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
Bài 34:
CHẤT RẮN KẾT TINH
CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
BÀI TẬP CỦNG CỐ
Câu 2:
Chất rắn đa tinh thể có các đặc tính là:
A. Dị hướng và nóng chảy ở nhiệt độ xác định
B. Dị hướng và nóng chảy ở nhiệt độ không xác định
C. Đẳng hướng và nóng chảy ở nhiệt độ xác định
D. Đẳng hướng và nóng chảy ở nhiệt độ không xác định
Bài 34:
CHẤT RẮN KẾT TINH
CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
Bài 34:
CHẤT RẮN KẾT TINH
CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
BÀI TẬP CỦNG CỐ
Câu 3:
Chất rắn nào là chất rắn kết tinh?
A. Thủy tinh
B. Nhựa đường
C. Sắt
D. Nhựa tái sinh

Bài 34:
CHẤT RẮN KẾT TINH
CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
Bài 34:
CHẤT RẮN KẾT TINH
CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
BÀI TẬP CỦNG CỐ
Câu 4:
Phân loại chất rắn theo cách nào dưới đây là đúng?
A. Chất rắn đơn tinh thể và chất rắn đa tinh thể
B. Chất rắn kết tinh và chất rắn vô định hình
C. Chất rắn đa tinh thể và chất rắn vô định hình
D. Tất cả đều đúng



Bài 34:
CHẤT RẮN KẾT TINH
CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
Bài 34:
CHẤT RẮN KẾT TINH
CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
Câu 5:
Đặc điểm và tính chất nào dưới đây đúng đối với chất rắn vô định hình
A. Có dạng hình học xác định
B. Có cấu trúc tinh thể
C. Có tính dị hướng
D. Không có nhiệt độ nóng chảy xác định
Bài 34:
CHẤT RẮN KẾT TINH
CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
BÀI TẬP CỦNG CỐ
Chúc quý Thầy, Cô
và các em sức khỏe