Bài 32. Tập tính của động vật (tiếp theo)

Kính chào cô giáo và các bạn
Bài thuyết trình về
Một số tập tính của động vật
Nhóm 3:
Nguyễn Minh Châu
Lê Hải Anh
Tạ Thị Thanh Hương
Nguyễn Ngọc Cường
Phùng Đức Mạnh
Đỗ Tiến Toàn
Nguyễn Duy Phong
Phùng Văn Quân
BẠN CÓ BIẾT:
Động vật có những hình thức học tập nào?
Một số dạng tập tính phổ biến ở động vật?
Có 5 tập tính học được đặc trưng ở động vật đó là: quen nhờn, in vết, điều kiện hóa, học ngầm và học khôn.

Một số dạng tập tính phổ biến ở động vật là: tập tính kiếm ăn, tập tính bảo vệ lãnh thổ, tập tính sinh sản, tập tính di cư và tập tính xã hội
Điều kiện hóa
Tập tính sinh sản
Điều kiện hóa
Điều kiện hóa đáp ứng (kiểu Paplôp)
Điều kiện hóa hoạt động (kiểu Skinnơ)
Paplôp nghiên cứu được dịch vị của chó tiết ra bình thường, mỗi phút khoảng 25 giọt. Một lần, khi bước chân của nhân viên nuôi chó vọng vào, nhân viên thí nghiệm đã phát hiện dịch vị của chó tăng lên mỗi phút khoảng 100 giọt. Từ phát hiện này, ông nghĩ đến bất kì một loại tín hiệu nào như tiếng chuông, ánh sáng,… chỉ cần nó gắn với sự xuất hiện của thức ăn trong một thời gian liên tục nào đó thì chắc chắn nó cũng sẽ có hiệu quả như vậy.

Ivan Petrovich Pavlov (Paplôp) (1849 – 1936) là một nhà sinh lý học, tâm lý học và là thầy thuốc Nga, viễn sĩ Viện Hàn lâm khoa học Peterburg. Ông có đề tài nghiên cứu về vấn đề tiết dịch vị.

a. Điều kiện hóa đáp ứng (kiểu Paplôp)
Khái niệm: Điều kiện hóa đáp ứng là hình thành mối liên kết mới trong thần kinh trung ương dưới tác động của các kích thích kết hợp đồng thời.

Nguyên nhân: tác động của các kích thích kết hợp đồng thời.
Cơ chế: phản xạ có điều kiện.

Một số ví dụ
Mỗi khi cho mèo ăn, ta cho thức ăn vào bát và để cố định ở 1 vị trí. Sau vài lần, chỉ cần ta đặt bát vào vị trí đó, mèo sẽ tự tiết dịch vị mặc dù trong bát không có thức ăn.
Mỗi khi vứt đồ nào đó ra xa, ta chạy về phía đồ đó gọi chó về phía mình. Sau nhiều lần, khi ta vứt 1 vật ra xa, con chó sẽ tự động chạy ra nhặt về dù ở rất xa hay gần.
Ở các đại bản doang, chiến sĩ sẽ huấn luyện chó để phục vụ cho những hoạt động nghiệp vụ. Tạo nên tập tính điều kiện hóa đáp ứng, mỗi khi nhìn thấy kẻ thù sẽ tấn công để bảo vệ chủ.
b. Điều kiện hóa hành động (kiểu Skinnơ)
Khái niệm: Đây là kiểu liên kết một hành vi của động vật với một điều kiện nào đó, sau đó động vật chủ động lặp lại các hành vi đó, hay còn gọi là hình thức liên kết “thử-sai”.
Vai trò: Giúp động vật học được bài học kinh nghiệm trong đời sống.
Burrhus Frederic Skinner (1904 – 1990) thường được gọi là BF Skinner, là một nhà tâm lý học, ngôn ngữ học và triết học người Mỹ. Ông đã có nhiều năm nghiên cứu ở trường đại học Harvard. Và ông đã có một kết luận quan trọng đối với khoa học đó là: Một hành vi tạo ra một kết quả, và kết quả ấy sẽ thuyết phục sinh thế để tạo ra một xu hướng lặp lại những hành vi ấy trong tương lai. Nếu hành vi đó không có sự xuất hiện của tác nhân củng cố sẽ tạo ra một kết quả là khả năng xảy ra của hành vi sẽ giảm bớt trong tương lai.
Thí nghiệm Skinner
Ban đầu con chuột chạy khắp nơi trong hộp và vô tình một lần đạp phải cái nút nhỏ và phát hiện ra thức ăn rơi xuống. Đây là hành vi xảy ra ngay sau khi có tác nhân củng cố là thức ăn. Tất nhiên, sau đó chuột liên tục đạp vào nút để thức ăn rơi ra.
Một con chuột được thả vào một cái hộp có một nút nhỏ đặt bên trong. Khi chuột ấn nút xuống, thức ăn sẽ rơi xuống.
So sánh
Điều kiện hóa Đáp Ứng và Điều kiện hóa Hành Động
Tập tính sinh sản
Thiên nga đực và thiên nga cái kết đôi
Đôi Cá ngựa
- Phần lớn các tập tính sinh sản là tập tính bẩm sinh, mang tính bản năng.
- Bao gồm nhiều pha hoạt động kế tiếp nhau, thể hiện dưới dạng một chuỗi phản xạ.
- Thường khởi đầu là do một kích thước của môi trường ngoài như thời tiết, ánh sáng, âm thanh,.. tác động vào các giác quan hay do kích thích của môi trường bên trong do tác động của hoocmon sinh dục gây nên hiện tượng chín sinh dục và chuẩn bị cho sự sinh sản, được thể hiện bằng các hành động ve vãn, khoe mẽ, tỏ tình, xây tổ, ấp trứng, chăm sóc, bảo vệ con non,….
Kết đôi, hôn phối sinh sản + chăm sóc con
Thường diễn ra vào mùa sinh sản
Quá trình kết đôi bắt đầu bằng các tín hiệu như âm thanh, màu sắc, mùi,…
Bắt đầu bằng độc chiếm lãnh thổ của con đực, đánh đuổi tình địch, tiếp theo là sự rủ rê con cái để ghép đôi
Tập tính kết đôi, hôn phối
Kết đôi ở chuồn chuồn
Bướm đực có thể ngửi được pheromone của một con bướm cái cách nó tới 10km
Vào mùa sinh sản, rắn đực chủ động bò tìm rắn cái. Rắn cái có một số tuyến ở đuôi và đặc biệt là các tuyến ở da tiết ra mùi đặc biệt hấp dẫn rắn đực
Làm tổ thu hút con cái
Hiện tượng tỏ tình giữa 2 con hươu cao cổ
Tranh giành bạn tình ở động vật
Tập tính sinh sản của các loài vật trên không
Tập tính khoe mẽ ghép đôi ở chim
Tập tính đẻ trứng và ấp trứng của chim
Tập tính nuôi con ở chim
a. Tập tính khoe mẽ ghép đôi
Phô trương bộ lông: Những loài chim có bộ lông sặc sỡ, con mái có bộ lông xỉn: chim trĩ, công, gà,…..
Bằng tiếng hót và những âm thanh đặc biệt
Bằng những động tác đặc biệt: siếu, uyên ương,…..
Bằng lễ vật: loài chim cũng có tục tặng quà “cầu hôn”. Ví dụ: chim sáo đá châu phi, chim cánh cụt,….
Tập tính tán tỉnh và khoe mẽ được biểu hiện rõ rệt nhất ở các nhóm chim đa thê một con đực có thể giao phối với nhiều con cái. Sếu, công thường nhảy múa rất duyên dáng dụng làm cho đối tượng chú ý đến mình và bị kích thích, sẵn sàng kết đôi với mình
Bằng động tác đặc biệt
Cầu hôn bằng lễ vật
b. Tập tính đẻ trứng và ấp trứng của chim
- Đẻ trứng: số lượng trứng thay đổi theo tùy loại:
+ Đẻ trứng có hạn định
+ Đẻ trứng không hạn định
- Số lượng trứng đẻ trong một loài thay đổi theo lượng thức ăn
- Hình dạng và kích thước trứng: Thông thường trứng có đầu nhỏ, thuôn nhọn để chim mái dễ ấp và trứng không bị lăn khỏi tổ.
- Màu sắc trứng: Trứng có nhiều màu sắc và hoa văn phong phú, độc đáo, khác nhau tùy loại
c. Tập tính nuôi con ở chim
Tập tính chăm sóc chim non ở các loài chim rất khác nhau nhưng điều bao gồm các hoạt động chủ yếu sau:
Kiếm mồi nuôi chim non
Bảo vệ chim non chống kẻ thù ăn mồi
Dọn vệ sinh chỗ ở
Che chở con non
Dạy con
Thời gian nuôi con cũng khác nhau tùy loài
Kiếm mồi nuôi con
Dạy con
Mở rộng: Một số tập tính sinh sản “không giống ai” của một số loài
Chuột chũi sa mạc: Chuột nữ hoàng là con chuột cái duy nhất chịu trách nhiệm mang thai và sinh con cho cả đàn.
Chim Bowerbird: Vào mùa sinh sản chúng chăm chỉ làm một chiếc tổ đặc biệt với sự nỗ lực tuyệt vời và óc thẩm mĩ tinh tế của mình.
Chim cu: Mỗi mùa sinh sản, những con chim cu cái lại tìm những địa điểm mới với những bà mẹ nuôi mới để gửi gắm những đưuá con của mình một cách “mờ ám”.
Thanks for listenning!!!