Bài 32. Ankin

Dãy đồng đẳng của axetilen
Giáo viên:
Trường: THPT
Môc ®Ých yªu cÇu
N¾m ®­îc kh¸i niÖm d·y ®ång ®¼ng ankin vµ so s¸nh víi anken, ankan ®· häc.
Tõ ®Æc ®iÓm cÊu t¹o suy ra ®­îc nh÷ng tÝnh chÊt quan träng cña ankin.
ViÕt ®­îc c¸c ph­¬ng tr×nh ph¶n øng minh häa tÝnh chÊt cña ankin.
N¾m ®­îc ph­¬ng ph¸p ®iÒu chÕ axetilen vµ c¸c ®ång ph©n kh¸c.
LËp b¶ng so s¸nh ankan, anken, ankin.
Néi dung bµi häc
I. §ång ®¼ng, ®ång ph©n, danh ph¸p vµ cÊu t¹o
II.TÝnh chÊt ho¸ häc
1.Ph¶n øng céng.
2.Ph¶n øng trïng hîp.
3.Ph¶n øng thÕ bëi kim lo¹i.
4.Ph¶n øng oxi ho¸
III.§iÒu chÕ vµ øng dông

I.§ång ®¼ng, ®ång ph©n, danh ph¸p, cÊu t¹o

1. D·y ®ång ®¼ng cña axetilen

D·y ®ång ®¼ng (ankin)
CTTQ : CnH2n-2 ( )

Ankin: Lµ nh÷ng hi®rocacbon kh«ng no m¹ch hë cã mét liªn kÕt ba trong ph©n tö
2. Danh ph¸p
Tªn ankin còng xuÊt ph¸t tõ tªn ankan t­¬ng øng chØ ®æi ®u«i an  in
Vd : C3H4 : propin C4H6 : Butin
Víi c¸c ®ång ph©n m¹ch nh¸nh cña ankin c¸ch gäi tªn t­¬ng tù anken
3- metylbutin-1
2. §ång ph©n
C¸c ankin tõ C4 trë lªn cã ®ång ph©n vÒ vÞ trÝ liªn kÕt ba



Ankin kh«ng cã ®ång ph©n cis- trans nh­ anken
Gọi tên các ankin sau theo danh pháp quốc tế ?
4-Metylpentin-2
4,4-đimetylhexin-1
3. Cấu tạo ankin
Nhận xét: + Bốn hạt nhân nguyên tử trong phân tử axetilen nằm trên một mặt phẳng
+ Trong phân tử có một liên kết ba: Gồm 1 liên kết ? và 2 liên kết ?
Nhận xét về đặc điểm cấu tạo của anken và dự đoán tính chất hoá học ?
Tính chất hoá học
1.Phản ứng cộng

a. Céng H2 :
Ph¶n øng x¶y ra qua hai giai ®o¹n
Ankin Anken Ankan
Muèn ph¶n øng dõng ë giai ®o¹n 1 th× dïng xóc t¸c Pd/PbCo3 vµ tØ lÖ sè mol 1:1
b. Céng halogen X2
Ph¶n øng céng qua hai giai ®o¹n

CnH2n - 2 CnH2n-2X2 CnH2n -2X2

Chó ý : Giai ®o¹n hai x¶y ra khã kh¨n h¬n giai ®o¹n(1) .Nãi chung ankin lµm mÊt mµu n­íc brom chËm h¬n anken
c. Céng HX
ViÕt ph­¬ng tr×nh ph¶n øng céng axetilen vµ HCl?
d. Céng H2O (hi®rat ho¸)
Axetilen + H2O  an®ehit axetic


C¸c ®ång ®¼ng + H2O  xeton



e. Céng axit axetic
II.4. Ph¶n øng thÕ víi ion kim lo¹i nÆng ho¸ trÞ I (Ag+ ,Cu+)
Sôc axetilen vµo dung dÞch cã b¹c oxit

B¹c axetilua
B¹c axetilua lµ kÕt tña cã mµu vµng nh¹t
Ph¶n øng nµy dïng ®Ó nhËn biÕt axetilen
Chó ý : ChØ cã axetilen vµ c¸c ankin - 1 míi cã ph¶n øng nµy
ViÕt ph¶n øng thÕ cña axetilen vµ Cu+ ?
Nhận xét : Trong dãy đồng đẳng ankin chỉ có axetilen phản ứng thế với các ion kim loại hoá trị Itheo tỉ lệ số mol 1:2 còn các đồng đẳng theo tỉ lệ 1:1
3.Ph¶n øng trïng hîp
Axetilen cã c¸c ph¶n øng :
Nhựa Cupren
4. Ph¶n øng oxi ho¸
aPh¶n øng oxi ho¸ hoµn toµn

CnH2n-2 + O2  nCO2 +(n-1)H2O

So s¸nh tØ lÖ sè mol CO2 vµ H2O trong ph¶n øng ch¸y cña ankin vµ anken, ankan t­¬ng øng?

NhËn xÐt : Ph¶n øng to¶ nhiÖt m¹nh vµ s¶n phÈm ch¸y cho

b. Ph¶n øng oxi ho¸ kh«ng hoµn toµn
C2H2 + 2KMnO4 + 3H2SO4  2CO2+ 2MnSO4+K2SO4+4H2O
tÝm kh«ng mµu


Phản ứng làm mất màu dung dịch thuốc tím dùng để nhận biết ankin.

So với anken tốc độ phản ứng diễn ra chậm hơn.
IV. ứng dụng của ankin
Nhiên liệu đèn xì
Polime
Viết các pư thể hiện các ứng dụng của axetilen ?
V. §iÒu chÕ axetilen
1.Thuû ph©n canxicacbua


CaO +3 C = CaC2 + CO
2. NhiÖt ph©n metan

C©u hái phÇn mét
1. Cho biÕt ®Þnh nghÜa d·y ®ång ®¼ng, tõ ®ã cho biÕt mét vµi ®ång ®¼ng cña axetilen C2H2?
2.Cho biÕt c«ng thøc tæng qu¸t cña d·y ®ång ®¼ng cña axetilen ?
§Æc ®iÓm cÊu t¹o trong ph©n tö axetilen ?Tõ ®ã cho biÕt kh¸i niÖm ankin
C©u hái phÇn II
1. ViÕt ph­¬ng tr×nh ph¶n øng céng cña axetilen víi brom.
2. So s¸nh kh¶ n¨ng ph¶n øng cña anken vµ ankin víi brom vÒ tèc ®é vµ kh¶ n¨ng ph¶n øng.
3.
C©u hái phÇn II. 3
1. ViÕt ph­¬ng tr×nh ph¶n øng cña axetilen vµ HCl?
2.ViÕt ph­¬ng tr×nh ph¶n øng trïng hîp cña s¶n phÈm ph¶n øng trªn ?
3.ViÕt ph­¬ng tr×nh ph¶n øng cña propin vµ HCl? Cho biÕt quy t¾c céng?
4.ViÕt c¸c ph¶n øng céng cña axetilen vµ n­íc, axit axetic..?