Bài 31. Tập tính của động vật

Nhóm 4
Lớp 11D4
Trường THPT Nguyễn Huệ - Yên Bái
Bài 31
TẬP TÍNH CỦA ĐỘNG VẬT
TẬP TÍNH CỦA ĐỘNG VẬT
I – TẬP TÍNH LÀ GÌ?
II – PHÂN LOẠI TẬP TÍNH
III – CƠ SỞ THẦN KINH CỦA TẬP TÍNH



HÌNH 4
HÌNH 1
HÌNH 2
HÌNH 3
Mời các bạn xem video sau đây về tập tính của động vật:
I – TẬP TÍNH LÀ GÌ?
Tập tính là chuỗi phản ứng của động vật trả lời kích thích từ môi trường (bên trong hoặc bên ngoài cơ thể), nhờ đó động vật thích nghi với môi trường sống và tồn tại.
Hãy lấy một số ví dụ khác về
tập tính của động vật?
Tập tính chọn bạn tình ở loài chim
II – PHÂN LOẠI TẬP TÍNH

? Hóy quan sỏt 1 s? hi?n tu?ng sau v� cho bi?t ho?t d?ng n�o c?a sinh v?t sinh ra dó cú v� ho?t d?ng n�o c?a sinh v?t m?i h?c du?c

Ví dụ 1
Sự gặp gỡ của chuồn chuồn dực và chuồn chuồn cái trong mùa sinh sản.
Ví dụ 2
Khỉ sử dụng ống hút để uống nước dừa
Ví dụ 3
Săn mồi theo bầy đàn
Ví dụ 4
Son duong dỏnh d?u lónh th?
Ví dụ 5
Những chú chó biết chơi thể thao
Ví dụ 6
Chim mẹ mớm mồi cho con
TT Bẩm sinh ?
TT Học được ?
Hãy phân loại
Bẩm sinh
Học được
Hãy cho biết tập tính nào dưới đây là tập tính bẩm sinh, tập tính học được:
- Đến thời kì sinh sản, tò vò cái đào một cái hố trên mặt đất để làm tổ rồi bay đi bắt một con sâu bướm, đốt cho sâu bị tê liệt, rồi bỏ vào tổ. Tiếp đó tò vò cái đẻ trứng vào tổ và bịt tổ lại, sau một thời gian, tò vò con nở từ trứng ra và ăn con sâu. Các tò vò cái con lớn lên lặp lại trình tự đào hố và đẻ trứng như tò vò mẹ (dù không nhìn thấy các tò vò cái khác làm tổ và sinh đẻ) (1)
- Chuồn chuồn bay thấp thì mưa, bay cao thì nắng, bay vừa thì râm (ca dao) (2)
- Khi nhìn thấy đèn giao thông chuyển sang màu đỏ, những người qua đường dừng lại. (3)
II – PHÂN LOẠI TẬP TÍNH
 (1) và (2) là tập tính bẩm sinh; (3) là tập tính học được.
Con lai: khi tha rác vừa cắp trên lưng, vùa tha bằng mỏ.
Tập tính tha rác về làm tổ của loài vẹt
Ví dụ
Tập tính bẩm sinh
Tập tính học được
(Tập tính thứ sinh)
Có 2 loại
II. PHÂN LOẠI TẬP TÍNH
20
Gấu ngủ đông
Gà gáy sáng
Khỉ đạp xe, làm xiếc
Nhện giăng tơ
Tập tính nào là bẩm sinh và
tập tính nào là học được?
Tập tính bẩm sinh
Tập tính học được

Sự khác biệt giữa tập tính bẩm sinh và tập tính học được là gì?

II. PHÂN LOẠI TẬP TÍNH
II. PHÂN LOẠI TẬP TÍNH
- Loại tập tính sinh ra đã có.
- Di truyền.
- Đặc trưng cho loài.
- Loại tập tính hình thành trong đời sống cá thể, thông qua học tập, rút kinh nghiệm
- Không di truyền.
- Đặc trưng cho từng cá thể.
- Chim di cư.
- Nhện chăng lưới,…
- Khỉ dùng gậy hái trái cây.
- Vẹt biết nói tiếng người,...
1. Tập tính bẩm sinh
- Loại tập tính sinh ra đã có, được di truyền từ bố mẹ, đặc trưng cho loài.

II. PHÂN LOẠI TẬP TÍNH
Tập tính sinh sản ở chim
Tập tính sống theo bầy đàn ở kiến
Tập tính sinh sản của cá hồi
2. Tập tính học được
- Loại tập tính hình thành trong đời sống cá thể, thông qua học tập, rút kinh nghiệm
- Không di truyền.
- Đặc trưng cho từng cá thể.
II. PHÂN LOẠI TẬP TÍNH
Con tinh tinh dùng nhánh cây bắt cá
Cún con tìm đến bát ăn để ăn
35
II. PHÂN LOẠI TẬP TÍNH
Tổ chim dòng dọc trống
Tổ chim dòng dọc mái
Chim làm tổ là tập tính gì ?
Tập tính bẩm sinh
Tập tính học được
Tập tính hỗn hợp
Chim dòng dọc: Tổ của nó được đam bằng sợi cỏ hay
sợi thực vật khác, quấn vào đầu cành tre, lá cau, lá dừa,…
II. PHÂN LOẠI TẬP TÍNH
Tập tính hỗn hợp là gì ? Ví dụ.
Khái niệm: Tập tính hỗn hợp là tập tính sinh đã có nhưng
sẽ được tiếp tục phát triển và hoàn thiện trong đời sống cá
thể.

- Ví dụ: Mèo bắt chuột, Xây tổ của chim…
 Tập tính hỗn hợp
Mèo vờn chuột
Xây tổ chim
Cơ sở thần kinh của tập tính là phản xạ.
Một cung phản xạ gồm mấy phần?
- Gồm 3 phần:
+ Bộ phận tiếp nhận kích thích.
+ Bộ phận phân tích.
+ Bộ phận trả lời kích thích.
III – CƠ SỞ THẦN KINH CỦA TẬP TÍNH

Ếch bắt mồi
Thụ quan ở mắt
III – CƠ SỞ THẦN KINH CỦA TẬP TÍNH

Hệ thần kinh
Thức ăn
Nhảy lên và phóng lưỡi đớp mồi
III. CƠ SỞ THẦN KINH CỦA TẬP TÍNH
- Cơ sở của tập tính là các phản xạ. Các phản xạ thực hiện qua cung phản xạ.
Kích thích ngoài
hoặc trong
Cơ quan thụ cảm
Hệ thần kinh
Cơ quan thực hiện
Hành động
Sơ đồ cơ sở thần kinh của tập tính
 Đây là tập tính bẩm sinh.
Khi mới sinh em bé biết khóc
 Là phản xạ không điều kiện.
Cơ sở thần kinh của tập tính bẩm sinh là gì?
III. CƠ SỞ THẦN KINH CỦA TẬP TÍNH
Dừng đèn đỏ
- Khi tham gia giao thông gặp tín hiệu đèn đỏ  dừng lại.
 Là phản xạ có điều kiện.

 Đây là tập tính học được
Cơ sở thần kinh của tập tính học được là gì?
III. CƠ SỞ THẦN KINH CỦA TẬP TÍNH
III. CƠ SỞ THẦN KINH CỦA TẬP TÍNH

Tập tính bẩm sinh: cơ sở thần kinh là phản xạ không điều kiện.
Tập tính học được: cơ sở thần kinh là phản xạ có điều kiện.
Lưu ý:
- Sự hình thành tập tính học được ở động vật phụ thuộc vào:
+ Mức độ tổ chức của hệ thần kinh (đơn giản hay phức tạp).
+ Tuổi thọ.
- Một số tập tính của động vật như: sinh sản, ngủ đông là kết quả phối hợp của hệ thần kinh và hệ nội tiết.
1. ở động vật có hệ thần kinh dạng lưới và hệ thần kinh hệ chuỗi hạch, các tập tính của chúng hầu hết là tập tính bẩm sinh, tại sao ?
2. Tại sao người và động vật có hệ thần kinh phát triển có rất nhiều tập tính học được?
III. CƠ SỞ THẦN KINH CỦA TẬP TÍNH
III. CƠ SỞ THẦN KINH CỦA TẬP TÍNH
Số lượng tế bào TK ít, cấu tạo hệ TK
đơn giản  Khả năng học tập, rút
kinh nghiệm kém.

Tuổi thọ thường ngắn  Không
có nhiều thời gian cho việc học tập.
Hầu hết tập tính là tập tính
bẩm sinh.
Hầu hết tập tính là tập
tính học được.
Hệ TK phát triển  Thuận lợi
cho học tập và rút kinh nghiệm.


- Tuổi thọ dài
CỦNG CỐ
Câu 1: Tập tính bẩm sinh ở động vật không có đặc điểm:
A. Sinh ra đã có, không cần học hỏi.
B. Mang tính bản năng.
C. Có thể thay đổi theo hoàn cảnh sống.
D. Được quyết định bởi yếu tố di truyền.
Câu 2: Tập tính học được ở động vật có chung đặc điểm:
Sinh ra đã có.
B. Được truyền từ đời trước sang đời sau.
C. Phải học trong đời sống mới có được.
D. Suốt đời không đổi
d. Tò vò cái tự đào hố để đẻ trứng 
c. Chuồn chuồn bay thấp thì mưa,bay cao thì nắng,bay vừa thì râm 
e. Khi thấy đèn giao thông chuyển màu đỏ thì người tham gia giao thông dừng lại 

bẩm sinh
bẩm sinh
học được
a. Gà trống gáy mỗi sáng 
bẩm sinh
b. Gõ kẻng khi cho cá ăn 
học được
f. Chó đánh hơi tìm thông tin trong điều tra tội phạm
hỗn hợp
Câu 3: Các hiện tượng sau thuộc loại tập tính nào?
Hãy chọn các các đáp án đúng

Câu 1: Sáo vẹt nói tiếng người đây thuộc loại
tập tính gì?
a. Học được.
b. Bẩm sinh.
c. Bản năng.
d. Hỗn hợp.
Câu 2: Cơ sở sinh học của tập tính là
a. Phản xạ.
b. Hệ thần kinh.
c. Cung phản xạ.
d. Trung ương thần kinh.