Bài 31. Ôn tập về dấu câu (Dấu chấm, dấu chấm hỏi, dấu chấm than)

Thanh Hương
I. Công dụng:
BT1/T 149: Dặt các dấu chấm (.), dấu chấm hỏi (?), dấu chấm than (!) vào chỗ thích hợp có dấu ngoặc đơn.

a/Ôi thôi, chú mày ơi ( ) Chú mày có lớn mà chẳng có khôn. (Theo Tô Hoài)
b/Con có nhận ra con không ( ) (Theo Tạ Duy Anh)
c/Cá ơi, giúp tôi với ( ) Thương tôi với ( )
(Theo ông lão đánh cá và con cá vàng)
d/ Giờ chớm hè ( ) Cây cối um tùm ( ) Cả làng thơm ( )
(Theo Duy Khán)
!
?
.
!
!
.
.
?Lí do vì sao em đặt dấu câu như vậy?
Bài tập 1:
*Lý do đặt các dấu câu như trên:
-Dấu chấm đặt cuối câu trần thuật.
-Dấu chấm hỏi đặt cuối câu nghi vấn.
-Dấu chấm than dùng đặt cuối câu cầu khiến hoặc câu cảm.
Bài tập 2: (Trang 149)
?Cách dùng các dấu chấm, dấu chấm hỏi và dấu chấm than trong nh?ng câu sau đây có gỡ đặc biệt?
a) Tôi phải bảo:
Được, chú mình cứ nói thẳng thừng ra nào.2
[...] Rồi, với bộ điều khinh khỉnh, tôi mắng:
[... ] Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi. 4
(Tô Hoài)
Trong câu a:Câu 2 và câu 4 đều là câu cầu khiến,nhưng cuối các câu ấy đều dùng dấu chấm  Đó là một cách dùng đặc biệt của dấu câu
b) AFP đưa tin theo cách ỡm ờ: “Họ là 80 người sức lực khá tốt nhưng hơi gầy”(!?)
Trong câu b:
Dấu chấm hỏi và dấu chấm than dùng trong ngoặc đơn  Tỏ thái độ nghi ngờ châm biếm đối với nội dung câu
* Thông thường, dấu chấm được đặt ở cuối câu trần thuật, dấu chấm hỏi đặt cuối câu nghi vấn và dấu chấm than đặt cuối câu cầu khiến, câu cảm thán.

* Tuy vậy, cũng có lúc người ta dùng dấu chấm ở cuối câu cầu khiến và đặt các dấu chấm hỏi, dấu chấm than trong ngoặc đơn vào sau một ý hay một từ ngữ nhất định để biểu thị thái độ nghi ngờ hoặc châm biếm đối với ý đó hay nội dung của từ ngữ đó.
I. Công dụng:
?Em hãy nêu công dụng của dấu chấm, dấu chấm hỏi và dấu chấm than?
II. Chữa một số lỗi thường gặp:
1. So sánh cách dùng dấu câu trong từng cặp câu dưới đây.
a)
“Đệ nhất kì quan Phong Nha” nằm trong một quần thể hang động thuộc khối núi đá vôi Kẻ Bàng ở miền tây QuảngBình . Có thể tới Phong Nha rấtdễ dàng bằng hai con đường [... ]
(Trần Hoàng)
“Đệ nhất kì quan Phong Nha” nằm trong một quần thể hang động thuộc khối núi đá vôi Kẻ Bàng ở miền tây QuảngBình , có thể tới Phong Nha rất dễ dàng bằng hai con đường.
+ Dùng dấu phẩy biến câu văn thành câu ghép hai vế nhưng hai vế không liên quan chặt chẽ với nhau.
+ Dùng dấu chấm ở đây để tách thành 2 câu là đúng.
II. Chữa một số lỗi thường gặp:
1. So sánh cách dùng dấu câu trong từng cặp câu dưới đây.

b)
-Nơi đây vừa có nét hoang sơ, bí hiểm . Lại vừa rất thanh thoát và giàu chất thơ.

-Nơi đây vừa có nét hoang sơ, bí hiểm ; lại vừa rất thanh thoát và giàu chất thơ.
(Trần Hoàng)


+ Dùng dấu chấm không hợp lý, làm cho phần vị ngữ thứ 2 bị tách khỏi chủ ngữ, nhất là khi vị ngữ được nối với nhau bằng cặp quan hệ từ “vừa...vừa...”
+ Do vậy, dùng dấu chẩm phẩy ở đây là hợp lý.
II. Chữa một số lỗi thường gặp:
2. Chữa lỗi:
Cách dùng dấu chấm hỏi và dấu chấm than trong các câu vì sao không đúng? Hãy chữa lại các câu ấy cho đúng?

a) Tôi chẳng tìm thấy ở tôi một năng khiếu gì? (1) Và không hiểu vì sao tôi không thể thân với Mèo như trước kia được nữa?(2) Chỉ cần một lỗi nhỏ ở nó là tôi gắt um lên.(3)
Dấu chấm hỏi ở cuối câu 1 và câu 2 sai vì đây là câu trần thuật. =>Sửa: Thay dấu (?) bằng dấu (.)
b) Tôi chẳng tìm thấy ở tôi một năng khiếu gì.(1) Và không hiểu vì sao tôi không thể thân với Mèo như trước kia được nữa(2). Chỉ cần một lỗi nhỏ ở nó là tôi gắt um lên!(3)
Câu 3 là câu trần thuật nên đặt dấu chấm than cuối câu này là không đúng.=> Sửa: Thay dấu (!) bằng dấu (.)
Tôi chẳng tìm thấy ở tôi một năng khiếu gì. Và không hiểu vì sao tôi không thể thân với Mèo như trước kia được nữa. Chỉ cần một lỗi nhỏ ở nó là tôi gắt um lên. (Tạ Duy Anh)
Bài tập 1: Cuối những câu sau đặt dấu gì?

a/ Mấy giờ rồi

b/ Vừa nãy, đã có người hỏi mấy giờ rồi

c/ Nam ơi, giúp tớ với
?
.
!
Bài tập 2: Trong những câu sau, câu nào đặt dấu sai? Hãy chữa lại các dấu câu cho đúng.
Mưa đã ngớt. Trời rạng dần. Mấy con chào mào từ hốc cây nào đó bay ra hót râm ran.
b) Mai cậu có đi chơi với tớ không!
=> Mai cậu có đi chơi với tớ không?
c) Các cậu ơi, các cậu có biết quyển sách này của ai không.
=> Các cậu ơi, các cậu có biết quyển sách này của ai không?
III. Luyện tập:
Bài tập 1: Đặt dấu chấm vào những chỗ thích hợp trong đoạn văn sau đây:
Tuy rét vẫn kéo dài, mùa xuân đã đến bên bờ sông Lương mùa xuân đã điểm các chùm hoa gạo đỏ mọng lên những cành cây gạo chót vót giữa trời và trải màu lúa non sáng dịu lên khắp mặt đất mới cách ít ngày còn trần trụi đen xám trên những bãi đất phù sa mịn hồng mơn mởn, các vòm cây quanh năm xanh um đã dần dần chuyển màu lốm đốm, như được rắc thêm một lớp bụi phấn hung vàng: các vuờn nhãn, vườn vải đang trổ hoa […] Mùa xuân đã đến những buổi chiều hửng ấm, từng đàn chim én từ dãy núi biếc đằng xa bay tới, lượn vòng trên những bến đò, đuổi nhau xập xè bên những mái nhà toả khói những ngày mưa phùn, người ta thấy trên mẫy bãi soi dài nổi lên đây đó ở giữa sông, những con giang, con sếu cao gần bằng người, không biết từ đâu về, theo nhau lững thững bước thấp thoáng trong bụi mưa trắng xoá có những buổi, cả một quãng sông phía chân núi bỗng rợp đi vì hàng nghìn đôi cánh của những đàn sâm cầm tới tấp sà xuống, chẳng khác nào từng đám mây bỗng rụng xuống, tan biến trong các đầm bãi rập rạp lau sậy.
Tuy rét vẫn kéo dài, mùa xuân đã đến bên bờ sông Lương . Mùa xuân đã điểm các chùm hoa gạo đỏ mọng lên những cành cây gạo chót vót giữa trời và trải màu lúa non sáng dịu lên khắp mặt đất mới cách ít ngày còn trần trụi đen xám. Trên những bãi đất phù sa mịn hồng mơn mởn, các vòm cây quanh năm xanh um đã dần dần chuyển màu lốm đốm, như được rắc thêm một lớp bụi phấn hung vàng: các vuờn nhãn, vườn vải đang trổ hoa […] Mùa xuân đã đến. Những buổi chiều hửng ấm, từng đàn chim én từ dãy núi biếc đằng xa bay tới, lượn vòng trên những bến đò, đuổi nhau xập xè bên những mái nhà toả khói. Những ngày mưa phùn, người ta thấy trên mẫy bãi soi dài inổi lên đây đó ở giữa sông, những con giang, con sếu cao gần bằng người, không biết từ đâu về, theo nhau lững thững bước thấp thoáng trong bụi mưa trắng xoá. Có những buổi, cả một quãng sông phía chân núi bỗng rợp đi vì hàng nghìn đôi cánh của những đàn sâm cầm tới tấp sà xuống, chẳng khác nào từng đám mây bỗng rụng xuống, tan biến trong các đầm bãi rập rạp lau sậy.
Bài tập 2: Đoạn đối thoại dưới đây có dấu chấm hỏi nào dùng chưa đúng không? Vì sao?
III. Luyện tập:
- Bạn đã đến thăm động Phong Nha chưa?

-Chưa? Thế còn bạn đã đến chưa?

- Mình đến rồi. Nếu tới đó, bạn mới hiểu vì sao mọi người lại thích đến thăm động như vậy?
Đúng
Đúng
Sai
Sai
Bài tập 3: Đặt dÊu c©u thÝch hợp vµo chç cã dÊu ngoÆc ®¬n d­íi ®©y:
ChÞ Cèc qu¸t lín:
- Mµy nãi gì ( )
- L¹y chÞ, em nãi gì ®©u ( )
Råi DÕ Cho¾t lñi vµo ( )
- Chèi h¶ ( ) Chèi nµy ( ) Chèi nµy ( )
Mçi c©u “Chèi nµy” chÞ Cèc l¹i gi¸ng mét má xuèng ( )
Theo Tô Hoài
?
!
!
!
!
.
.