Bài 30. Truyền tin qua xináp

GIáO áN SINH HọC 11
Tiết 30. TRUYềN TIN QUA XINáP
Quan xát hình vẽ sau đây về các kiểu xináp.
Kết hợp nội dung mục I - Sgk, cho biết khái niệm về xi náp?
Tiết 30. TRUYềN TIN QUA XINáP
I. Khái niệm:
- Xi n¸p lµ diÖn tiÕp xóc cña tÕ bµo thÇn kinh víi c¸c tÕ bµo kh¸c (TB thÇn kinh, TB c¬, TB tuyÕn).
Tiết 30. Truyền tin qua xináp
Tiết 30. TRUYềN TIN QUA XINáP
I. Khái niệm:
II. Cấu tạo xi náp.
Thùy xinap
Khe xinap
Thụ thể tiếp nhận chất trung gian hóa học
- Xi n¸p hãa häc cÊu tróc gåm nh÷ng thµnh phÇn nµo?
Chïy xin¸p gåm nh÷ng thµnh phÇn nµo?
C¸c bãng xin¸p cã vai trß g×?

Màng sau xinap
Xi náp hóa học cấu tạo gồm:
- Chùy xináp: Chứa các ti thể, và các bóng chứa chất trung gian (phổ biến là: Acetylcholine và noradrenalin, ngoài ra còn nhiều chất hóa học khác như đôpamin, serotonin).
Mµng tr­íc xin¸p.
Khe xin¸p: Chøa nhiÒu ion Na+.
Mµng sau xin¸p, ë ®©y cã c¸c thô thÓ nhËn chÊt trung gian hãa häc.

T¹i sao xi n¸p cÊu t¹o theo c¸ch nµy ®­îc gäi lµ xin¸p hãa häc? Cã mÊy lo¹i xin¸p?
Ngoài xi náp hóa học còn có xináp điện cấu tạo từ kênh ion nối giữa 2 màng tế bào cạnh nhau nên xung thần kinh có thể lan truyền từ nơron này sang nơron khác
Theo dõi đoạn film sau, kết hợp quan xát H30.3 (sgk) hãy mô tả quá trình truyền tin qua xináp?
Đoạn film
Tiết 30. TRUYềN TIN QUA XINáP
I. Khái niệm:
II. Cấu tạo xi náp.
III. Quá trình truyền tin qua xináp
Quá trình truyền tin qua xináp như sau:
Xung thần kinh đến làm ion Ca2+ đi vào chùy xináp.
Ca2+ làm cho các bóng chứa chất trung gian hóa học (Acetylcholine) gắn vào màng trước xináp và vỡ ra, giải phóng Acetylcholine vào khe xináp.
Acetylcholine g¾n vµo thô thÓ trªn mµng sau xi n¸p vµ lµm xuÊt hiÖn ®iÖn thÕ ho¹t ®éng lan truyÒn ®i tiÕp.
Em hãy cho biết: Tại sao tin được truyền qua xináp chỉ theo 1 chiều từ màng trước qua màng sau mà không thể truyền theo chiều ngược lại?
Chú ý: Tại màng sau không có bóng chứa chất trung gian hóa học để đi về màng trước và màng trước cũng không có các thụ thể nhận chất trung gian hóa học nên thông tin chỉ được truyền theo 1 chiều từ màng trước tới màng sau mà không truyền ngược lại. Các nơron thần kinh trong cung phản xạ liên hệ với nhau qua xi náp, nên đây là cơ sở giúp xung thần kinh truyền trong một cung phản xạ chỉ theo 1 chiều.


Tại sao hàng loạt xung thần kinh lan đến xináp làm vỡ rất nhiều bóng chứa chất trung gian hóa học, nhưng khi có các đợt xung TK mới khác đến lại vẫn thấy vỡ bóng và giải phóng chất trung gian hóa học vào khe xináp? Tại sao chất hóa học không bị ứ đọng lại ở màng sau xi náp?
Acetylcholine giải phóng ở khe xi náp sẽ lập tức bị enzim phân hủy thành acetate và choline, 2 chất này quay trở lại chùy xi náp để tái tổng hợp thành acetylcholine chứa trong các bóng xi náp.
Củng cố
1. Vẽ sơ đồ cấu tạo xináp
2. Chất trung gian hóa học có vai trò như thế nào trong truyền tin qua xináp
3. Đánh dấu vào câu mà em cho là đúng nhất về xináp:
Tốc độ truyền tin qua xináp hóa học chậm hơn so với tốc độ lan truyền xung thần kinh trên sợi thần kinh không có bao miêlin.
Tất cả các xináp đều có chứa chất trung gian hóa học là axetincolin.
Truyền tin khi qua xináp hóa học có thể không cần chất trung gian hóa học
Xináp là diện tiếp xúc của các tế bào cạnh nhau.