Bài 30. Truyền tin qua xináp

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ GIÁO
CÁC EM HỌC SINH
Điện thế hoạt động gồm những giai đoạn nào? Điền tên các giai đoạn vào chỗ dấu hỏi chấm.
( 1 )?
( 3 )?
( 2 )?
Mất phân cực
Đảo cực
Tái phân cực
KIỂM TRA BÀI CŨ
Xung thần kinh truyền đi theo cả 2 chiều
Quan sát sơ đồ khái quát về cấu trúc sợi thần kinh, cho biết: Nếu kích thích ở giữa sợi thần kinh thì xung thần kinh truyền đi như thế nào ?
Kích thích
Vậy trong cung phản xạ xung thần kinh truyền đi như thế nào ?
Tại sao xung thần kinh trong cung phản xạ lại chỉ truyền theo 1 chiều duy nhất ?
KIỂM TRA BÀI CŨ
Tiết 30 - Bài 30:
TRUYỀN TIN QUA XINAP
I- Khái niệm xinap
II- Cấu tạo của xinap
( Xinap hóa học )

III- Quá trình truyền tin
qua xinap
Tiết 30 - Bài 30:
TRUYỀN TIN QUA XINAP
.
TB TK - TB co
TB TK - TB TK
TB TK - TB tuy?n
I- Khái niệm xinap
Quan sát các hình trên, đọc thông tin SGK cho biết xinap là gì ? Có mấy kiểu xinap ?
I- Khái niệm xinap
- Xinap là diện tiếp xúc của đầu cuối sợi trục TK với 1 bộ phận mà sợi trục đó điều khiển
- Tùy theo cấu trúc của bộ phận được điều khiển, có 3 kiểu xinap:
+ Xinap giữa TBTK – TBTK
+ Xinap giữa TBTK – TB cơ
+ Xinap giữa TBTK – TB tuyến
Tiết 30 – Bài 30:
TRUYỀN TIN QUA XINAP
Màng trước xinap
Thụ thể tiếp nhận chất trung gian hóa học
Khe xinap
II- Cấu tạo của xinap:
(Xét cấu tạo xinap
hoá học )
Quan sát hình vẽ, hãy mô tả cấu tạo của xinap ?
4
7
Hãy nêu lại các thành phần cấu tạo của xinap ?
6
II- Cấu tạo của xinap:
(Xét cấu tạo xinap
hoá học )
II- Cấu tạo của xinap ( Xét cấu tạo xinap hoá học )
Mỗi xinap có cấu tạo gồm 3 bộ phận:
1- Chùy xinap:
- Là đầu tận cùng của sợi trục thần kinh
Bên trong chứa:
+ Ty thể: có chức năng oxi hóa chất tạo năng lượng cung cấp cho hoạt động của xinap
+ Các bóng chứa chất trung gian hóa học
- Có màng bao bọc gọi là màng trước xinap
Khe xinap
II- Cấu tạo của xinap ( Xét cấu tạo xinap hoá học )
Mỗi xinap có cấu tạo gồm 3 bộ phận:
1- Chùy xinap:
2- Khe xinap:
- Là 1 khe nhỏ nằm giữa màng trước và màng sau xinap
- Kích thước khe tùy theo loại xinap( xinap TK – TK kích thước hẹp hơn so với xinap TK – cơ và xinap TK – tuyến
Khe xinap
II- Cấu tạo của xinap ( Xét cấu tạo xinap hoá học )
Màng trước
Màng sau
3- Màng sau xinap:
- Là màng của bộ phận được điều khiển bởi chùy xinap
- Trên màng có 1 số vùng chứa các thụ thể có chức năng nhận xảm chất trung gian hóa học ở màng trước xinap
- Có enzim đặc hiệu có tác dụng phân giải chất trung gian hóa học
2- Khe xinap:
1- Chùy xinap:
Tiết 30 – Bài 30:
TRUYỀN TIN QUA XINAP
II- Cấu tạo của xinap ( Xinap hoá học )
Mỗi xinap có cấu tạo gồm 3 bộ phận:
1- Chùy xinap
2- Khe xinap: là 1 khe nhỏ nằm giữa màng trước và màng sau xinap
3- Màng sau xinap
- Bên ngoài có màng bao bọc gọi là màng trước xinap
- Bên trong chứa ty thể và các bóng chứa chất trung gian hóa học (Axêtincôlin, Norađrênalin, đôpamin, serôtônin,.....)
- Trên màng có các thụ thể tiếp nhận chất trung gian hóa học
- Có enzim đặc hiệu có tác dụng phân giải chất trung gian hóa học
Ca++
Xinap hóa học có chất trung gian hóa học là Axêtincôlin
III- Quá trình truyền tin qua xinap
Hướng truyền xung
Ca++
Xung thần kinh đến làm Ca++ đi vào trong chùy xinap
Ca++ vào làm túi chứa axetincolin gắn vào màng trước và vỡ ra, giải phóng Axêtylcolin vào khe xinap
Axetincolin gắn vào thụ thể trên màng sau và làm xuất hiện điện thế hoạt động lan truyền đi tiếp
Hướng truyền xung
Quá trình truyền tin qua xinap diễn ra như thế nào ?
Chất trung gian hóa học có vai trò như thế nào trong truyền tin qua xinap?
Chất trung gian hóa học đi qua khe xinap làm thay đổi tính thấm ở màng sau xinap và làm xuất hiện xung thần kinh lan truyền đi tiếp
Tại sao chất trung gian hóa học không bị ứ đọng ở màng sau xinap?
Vì chất trung gian hóa học bị enzim có ở màng sau thủy phân thành các thành phần không hoạt động, được đưa trở về màng trước, vào trong chùy xinap và được tái tổ hợp lại thành chất trung gian hóa học ban đầu
Tiết 30 – Bài 30:
TRUYỀN TIN QUA XINAP
Tiết 30 – Bài 30:
TRUYỀN TIN QUA XINAP
III-Quá trình truyền tin qua xinap (xinap hoá học )
Xung TK truyền qua xinap gồm 3 bước:
1- Xung thần kinh lan truyền đến chùy xinap  tính thấm của màng chùy xinap biến đổi làm mở kênh Ca++  Ca++ từ dịch ngoại bào đi vào trong chùy xinap
2- Trong chùy xinap, Ca++ tác dụng làm cho 1 số bóng chứa chất trung gian hóa học gắn vào màng trước và vỡ ra, giải phóng chất trung gian hóa học vào khe xinap
3- Chất trung gian hóa học gắn vào thụ thể ở màng sau xinap gây hiện tượng mất phân cực( khử cực ) ở màng sau và làm xuất hiện điện thế hoạt động lan truyền đi tiếp
Enzim axetylcolinesteraza ở màng sau sẽ phân hủy axetylcolin thành axetat và colin
Hai chất này quay lại màng trước, vào trong chùy và được tổng hợp lại thành axetylcolin chứa trong túi
So sánh tốc độ lan truyền xung th?n kinh trên sợi thần kinh khơng cĩ bao mi�lin và qua xinap. Giải thích ?
Sự lan truyền xung thần kinh tr�n s?i th?n kinh khơng cĩ bao mi�lin diễn ra nhanh hơn qua xinap
Lan truyền qua xinap gồm nhiều giai đoạn và phải qua quá trình khuếch tán chất trung gian hóa học qua khe xinap (có dịch lỏng)
T?i sao thông tin du?c truyền qua xinap chỉ theo 1 chiều từ màng trước qua màng sau m� khơng theo chi?u ngu?c l?i ?
Vì phía màng sau khơng cĩ ch?t trung gian hĩa h?c d? di v? m�ng tru?c v� ? m�ng tru?c khơng cĩ th? th? ti?p nh?n ch?t trung gian hĩa h?c
Tiết 30 – Bài 30:
TRUYỀN TIN QUA XINAP
Lưu ý : Ngoài ra còn có xinap điện có cấu tạo từ các kênh ion nối giữa 2 màng TB  xung TK có thể lan truyền thẳng từ nơron này sang nơron khác .
Củng cố: Điền từ thích hợp vào chỗ trống
( chất trung gian hóa học : TGHH )

- Mỗi xinap chỉ có …(1) ….loại chất TGHH.
- Chỉ ở …(2) …..mới có chứa chất TGHH
- Chỉ…(3)…….. xinap mới có thụ thể tiếp nhận…………(4)………..
-Vậy thông tin được truyền qua xinap nhờ…(5)…………
-Tin được truyền qua xinap chỉ theo …(6)………. từ ….....(7).......... qua màng sau mà không theo chiều ngược lại
- Một số loại chất TGHH:…(8)…………………
xinap, một chiều, màng sau, màng trước, chất TGHH, một, axêtincolin, noradenalin
Ghi nhớ : ( chất trung gian hóa học : TGHH )
- Mỗi xinap chỉ có … một ….loại chất TGHH.
- Chỉ ở … xinap …..mới có chứa chất TGHH
- Chỉ màng sau xinap mới có thụ thể tiếp nhận chất TGHH
- Vậy thông tin được truyền qua xinap nhờ chất TGHH
- Tin được truyền qua xinap chỉ theo một chiều từ màng trước qua màng sau mà không theo chiều ngược lại
- Một số loại chất TGHH:axêtincolin, noradenalin, đôpamin, serôtônin,…
Em có biết ?
- Xung TK  vào chuỳ xinap, ion Ca2+ đi vào chuỳ và tác dụng làm giải phóng chất trung gian hóa học  qua khe xinap  màng sau xinap.Tác dụng này gây ra 2 trạng thái hoặc là hưng phấn hoặc là ức chế
+ Nếu chất trung gian hóa học gây hưng phấn  tác dụng lên màng sau làm thay đổi tính thấm của màng đối với ion Na  màng sau xuất hiện hưng phấn và tiếp tục truyền đi
+ Nếu chất trung gian hóa học có tác dụng gây ức chế  tác dụng lên màng sau làm thay đổi trạng thái của màng từ phân cực thành tăng phân cực xuất hiện điện thế ức chế sau xinap. Vậy xung đến xinap dừng lại không được truyền đi nữa
CỦNG CỐ
Câu 1: Thông tin được truyền qua xinap nhờ:
Chất trung gian hóa học
B. Sự di chuyển ion Ca++ từ ngoài vào trong chùy xinap
C. Xung thần kinh lan đến xinap
D. Sự di chuyển ion Na+ từ khe xinap vào trong tế bào  xuất hiện điện thế hoạt động ở màng sau
CỦNG CỐ
Câu 2: Trong cơ chế lan truyền điện thế hoạt động qua Xináp, chất trung gian hóa học gắn vào thụ quan ở màng sau làm cho màng sau:

A. Đảo cực và tái phân cực
B. Tái phân cực
C. Mất phân cực
D. Đảo cực
CỦNG CỐ
Câu 3: Sau khi điện thế hoạt động lan truyền tiếp ở màng sau, axêtincôlin bị phân hủy thành:

A. Axêtin và Côlin
B. Axêtat và Côlin
C. Axêtic và Côlin
D. Sêrin và Côlin
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
1/Trả lời các câu hỏi và bài tập cuối bài, h?c ph?n ghi nh? SGK.
2/ Xem tru?c bài 30: Tập tính của động vật
Em có biết ?
Một số chất trung gian hoá học phổ biến và tác dụng của chúng.