Bài 30. Truyền tin qua xináp

1
Chào mừng
quí thầy cô và các em học sinh!
2
1/ Thế nào là điện thế hoạt động?
điện thế hoạt động là sự biến đổi điện thế nghỉ ở màng tế bào từ phân cực sang mất phân cực, đảo cực và tái phân cực.
2/ Đây là sợi thần kinh dạng gì? Sự lan truyền xung thần kinh như thế nào?
Sợi thần kinh có bao miêlin.
 Xung thần kinh được lan truyền theo kiểu nhảy cóc.
Liên tục trên sợi thần kinh
Theo lối “Nhảy cóc” qua eo Ranvie
Chậm (3m/s)
Nhanh (100m/s)
Nhiều ( Cho hoạt động của bơm Na-K)
Ít (Do Bơm Na-K chỉ hoạt động ở eo Ranvie)
3/ SO SÁNH SỰ LAN TRUYỀN XUNG TK
GIẢI THÍCH HIỆN TƯỢNG
Những người da đỏ đang săn thú.
Do họ tẩm vào đầu mũi lao chất độc, chất độc họ thường sử dụng là chất curare, chất này có khả năng phong tỏa màng sau xinap thần kinh – cơ gây liệt cơ
Các em hãy cho biết tại sao chỉ với những cây lao thô sơ như vậy mà họ lại có thể săn được con thú lớn này?
Xinap thần kinh - cơ là gì? Tại sao khi màng sau xinap này bị phong toả lại gây liệt cơ?
••••••••••••••••••••••••••••••••••
Tiết 32
Bài 30:
TRUYỀN TIN QUA XINÁP
5
6
I. Khái niệm xináp
II. Cấu tạo xináp
III. Quá trình truyền tin qua xináp
7
I. Khái niệm xináp
A
Xináp được định nghĩa như thế nào?
I. Khái niệm xináp
9
Là diện tiếp xúc giữa TB thần kinh với
TB thần kinh
TB khác (cơ, tuyến)

A
Xináp
thần kinh – thần kinh
Xináp
thần kinh - cơ
Xináp
thần kinh – tuyến
Có những kiểu xináp nào?
I. Khái niệm xináp
11
Là diện tiếp xúc giữa TB thần kinh với
TB thần kinh
TB khác (cơ, tuyến)
Các kiểu xinap
- Xináp thần kinh – thần kinh.
- Xináp thần kinh – cơ
- Xináp thần kinh – tuyến

_ Có 2 loại xináp:
II. Cấu tạo của xináp
Xináp hóa học
(phổ biến nhất ở động vật)
Xináp điện
Có mấy loại xi náp?
12

Xináp điện: cấu tạo từ các kênh iôn nối giữa 2 tế bào cạnh nhau
Xináp hóa học: là loại xináp mà thông tin được truyền qua khe xináp đến màng sau nhờ các chất trung gian hóa học chứa trong bóng xináp.
5
II. Cấu tạo của xináp (Xináp hoá học )
Dựa vào hình cho biết tên gọi tương ứng với các số  cho biết cấu tạo của 1 xináp hóa học?
15
Ti thể
Màng trước xinap
Màng sau xinap
Thụ th? tiếp nhận chất trung gian hóa học
Khe xinap
Túi chứa chất trung gian hóa học
Chùy xinap
II. Cấu tạo của xináp
16
1
2
3
4
5
6
7

II. Cấu tạo của xináp

Chùy xináp: Bên trong chứa ty thể và các bóng chứa chất trung gian hóa học (Axêtincôlin, Norađrênalin, đôpamin, serôtônin,.....).




17

Xináp gồm: chùy xináp, màng trước xináp,
khe xináp và màng sau xináp.
Màng sau xináp:
Màng trước xináp

Khe xináp


+ Có enzym đặc hiệu có tác dụng phân giải chất trung gian hóa học.
+Trên màng có các thụ thể tiếp nhận chất trung gian hóa học.
Mỗi xináp chỉ có một loại chất trung gian
hóa học
Chất trung gian hóa học: Axêtincôlin, Norađrênalin, đôpamin, serôtônin,.....



Chất trung gian hóa học phổ biến ở lớp thú là Axêtincôlin, Norađrênalin.



III. Quá trình truyền tin qua xináp
19

Quan sát đoạn phim, hình 30.3 SGK , hãy cho biết

- Quá trình truyền tin qua xináp gồm các giai đoạn nào?
- Vai trò của chất trung gian hóa học trong quá trình truyền tin qua xináp?
Ca2+
Ca2+
Ca2+
Ca2+
Ca2+
Ca2+
Xung thần kinh
Giai đoạn 1
Giai đoạn 2
Giai đoạn 3
Axêtincolin
III. QUÁ TRÌNH TRUYỀN TIN QUA XINÁP
Thảo luận nhóm đôi, 2 học sinh cùng bàn để hoàn thành bảng sau trong thời gian 3 phút
Xung thần kinh đến làm Ca2+ đi vào trong chùy xináp
Ca2+ vào làm bóng chứa axêtincôlin gắn vào màng trước và vỡ ra giải phóng axêtincôlin vào khe xináp
Axêtincôlin gắn vào thụ thể trên màng sau và làm xuất hiện điện thế hoạt động và tiếp tục lan truyền
1
2
3
III. QUÁ TRÌNH TRUYỀN TIN QUA XINÁP
Ca2+
a. Xung thần kinh đến làm Ca2+ đi vào trong chùy xinap.
b. Ca2+ vào làm túi chứa axetylcôlin gắn vào màng trước và vỡ ra, giải phóng axêtylcôlin vào khe xinap.
c. Axetylcôlin gắn vào thụ thể trên màng sau và làm xuất hiện điện thế hoạt động lan truyền đi tiếp.
24
- Vai trò của chất trung gian hóa học trong quá trình truyền tin qua xináp?
Làm thay đổi tính thấm của màng và làm xuất hiện điện thế động lan truyền đi tiếp.
Nếu màng sau mất khả năng tiếp nhận axêtincôlin
thì thông tin từ TBTK có thể truyền cho các TB khác
được không?
Đây cũng chính là cơ chế của thuốc giảm đau.
Do thuốc làm mất nhận cảm ở màng sau xinap với axêtincôlin sẽ dẫn đến hạn chế hưng phấn --> giảm co thắt--> giảm đau
Không.
25
Axêtat
Côlin
Khe xinap
Tại sao chất hóa học trung gian không bị ứ đọng ở màng sau xináp ?
26
Enzim
Axêtincôlinesteraza
Màng sau
Phân hủy
Axêtincôlin
Axêtat
côlin
Màng trước
Chùy xinap
Axêtincôlin
* Quá trình tái tổng hợp chất trung gian hóa học
* Sự tái tổng hợp chất trung gian hóa học
Axetincolin
axetincolinesteraza
Tại sao sau 1 thời gian học bài căng thẳng cần có thời gian giải lao?
- Sau 1 thời gian dài lao động trí óc căng thẳng thì khả năng nhận và trả lời kích thích của tế bào thần kinh giảm xuống, dẫn đến khả năng tiếp thu bài giảm, cần phải nghỉ ngơi để phục hồi như cũ.
Bạn có biết?
Tại sao những người bị hạ canxi huyết lại bị mất cảm giác?

Do Ca++ giảm  giảm giải phóng chất trung gian hóa học xung thần kinh không truyền  mất cảm giác.
30
Atropine Sulfate
Atrophin phong bế màng sau của xináp làm mất khả năng nhận biết với chất axêtincolin của màng sau do đó làm hạn chế hưng phấn và làm giảm co thắt nên có tác dụng giảm đau.
Cơ chế truyền tin qua xináp được ứng dụng trong thực tế như thế nào?
- Thuốc tẩy giun sán cho lợn (dipterec), sau khi uống vào thuốc ngấm vào giun sán, phá hủy enzim ở các xináp gây co cơ telanos làm giun sán cứng đờ không bám được vào niêm mạc ruột, cơ trơn của ruột lợn tăng cường co bóp đẩy giun sáng ra ngoài.
Cấu tạo của xináp hóa học gồm những phần nào?
1
Củng cố
33
Khe xináp
Màng sau
Chùy xináp
Màng trước xináp có đặc điểm:
2
34
Trong quá trình truyền tin, màng trước diễn ra các hoạt động
3
35
Màng sau xináp diễn ra các hoạt động
4
36
Thông tin chỉ truyền một chiều qua xináp do
5
37
6. Hãy sắp xếp các hình sau theo đúng trình tự quá trình truyền tin qua xináp.
So sánh tốc độ dẫn truyền
Xinap điện.

40
Tốc độ dẫn truyền:
Sợi TK có bao mielin.

Sợi thần kinh không có bao mielin.

Xinap hóa học.
Dặn dò
Học bài, trả lời câu hỏi cuối bài.
Đọc mục: Em có biết?
Chuẩn bị cho bài 31: Tập tính động vật .
41
42
Cám ơn
quí thầy cô và các em học sinh!