Bài 30. Quá trình hình thành loài (tiếp theo)

Kñnh chaâo quyá thêìy cö
vïì dûå giúâ thao giaãng höm nay
Giải thích vai trò của cách li địa lí trong quá trình hình thành loài mới ?
Ở loài giao phối tiêu chuẩn nào là quan trọng để phân biệt hai loài khác nhau?
Tại sao quần đảo được xem là phòng thí nghiệm nghiên cứu quá trình hình thành loài mới?
Bài 30:
Quá trình hình thành loài
Tìm hiểu ví dụ trong thực nghiệm và thí nghiệm của các nhà khoa học!
Trong một hồ ở châu Phi: có hai loài cá rất giống nhau về các đặc điểm hình thái chỉ khác màu sắc
Dù trong cùng khu vực địa lí nhưng……?…….
Ánh sáng đơn sắc
Khi nuôi các cá thể của hai loài này trong bể có nhiều ánh sáng đơn sắc thì…?....
Tại sao trong hồ hai loài cá này không giao phối với nhau nhưng trong bể có nhiều ánh sáng đơn sắc chúng lại giao phối với nhau?
Dựa vào quan điểm hiện đại hãy giải thích quá trình hình thành hai loài cá này?
Các cá thể cùng loài sống trong cùng khu vực địa lí
Đột biến
Các cá thể mang KG đột biến -> thay đổi tập tính giao phối -> có xu hướng giao phối với nhau
Quần thể cách li với quần thể gốc
Nhân tố tiến hóa
Loài mới
Quần thể cách li sinh sản với quần thể gốc
HÌNH THÀNH LOÀI BĂNG CON ĐƯỜNG CÁCH LI TẬP TÍNH
Khác biệt về vốn gen
Hãy theo dõi và phân tích ví dụ sau!
VÍ DỤ
SÔNG VÔN GA
CỎ BĂNG BỜ SÔNG
CỎ BĂNG BÃI BỒI
Ra hoa kết quả sớm
Chờ lũ hết mới ST và ra hoa kết quả (muộn hơn)
Nòi sinh thái bờ sông không giao phối được với nòi sinh thái bãi bồi
Hình thành loài bằng con đường sinh thái
Loài mới
Nòi sinh thái
Các quần thể cùng loài sống cùng khu vực địa lí nhưng điều kiện sinh thái khác nhau
*Phổ biến ở thực vật và động vật ít di động
Cách li SS
CLTN theo các hướng khác nhau
HÌNH THÀNH LOÀI BẰNG CON ĐƯỜNG SINH THÁI
- VD:
Loài cây A
Loài cây B
Sinh sống
Phát tán
VD:
QT côn trùng luôn sống
trên loài cây A
Phát tán
Sống được loài cây B
QTcôn trùng mới ở loài cây B
Giao phối
với nhau
Không giao phối được
Loài mới
(trên loài cây B)
Do ĐB
Nhân tố
tiến hóa
Kết luận:
Hai quần thể của cùng 1 loài sống trong một khu vực nhưng thuộc 2 ổ sinh thái khác nhau  Cách li sinh sản Loài mới.
Hình thành loài bằng cách li sinh thái thường xảy ra ở một số loài ĐV ít di chuyển.
Lai xa là lai giữa hai cá thể thuộc hai loài khác nhau tạo ra con lai thường bất thụ.
- Các loài cây tứ bội (4n) lai với các cây lưỡng bội (2n)  cây tam bội  Sinh sản vô tính  QT cây tam bội là loài mới.
VD: Ở thằn lằn:
Thằn lằn tứ bội ( 4n) x thằn lằn lưỡng bội (2n)
 Loài tam bội (3n)  Trinh sinh  Thằn lằn (3n) là loài mới.
HÌNH THÀNH LOÀI NHỜ CƠ CHẾ LAI XA VÀ ĐA BỘI HÓA
Ngựa
(2n = 64)
La (Có bộ NST 2n = 63)
Lừa
(2n = 62)


+ Con lai khác loài được ĐB làm nhân đôi toàn bộ bộ NST (đa bội hóa hay song nhị bội hóa) làm xuất hiện loài mới. Loài mới lúc này mang bộ NST lưỡng bội của hai loài bố mẹ nên GP bình thường  Hữu thụ.
Hình thành loài bằng con đường lai xa và đa bội hóa:
+ VD: TN của Kapentrenco (1928)
x
x
Đa bội hoá
Triticum dicoccum
Aegilops squarrosa
Triticum eastivum (Lúa mì trồng hiện nay)
Hệ gen BB với 2n = 14
Hệ gen AABB 4n =28
Hệ gen DD với 2n= 14
Hệ gen AABBDD với 6n = 42
Loài lúa mì
(Triticum monococcum)
Lúa mì hoang dại
(Aegilops speitordes)
Con lai với hệ gen AB với 2n = 14, bất thụ
Hệ gen AA với 2n = 14
Con lai với hệ gen ABD với 3n = 21, bất thụ
Đa bội hoá
x
Đa bội hoá
T. dicoccum
4n = 2nAA+ 2nBB =28
Lúa mì hoang dại A.Squarrosa
2nDD = 14
T. Aestivum
Đa bội hoá
6n = 2nAA + 2nBB + 2nDD =42
x
T. monococcum
A. speitordes
2nAA= 14
2nBB= 14
(Loài lúa mì)
(Lúa mì hoang dại)
- Lai xa và đa bội hóa là con đường nhanh chóng để tạo nên loài mới ở TV (75% TV có hoa & 95% dương xỉ) nhưng ít gặp ở ĐV.
Ví dụ sự hình thành thể song nhị bội ngoài tự nhiên
CỎ CHÂU ÂU
50 NST
CỎ MỸ
70 NST
x
P:
G:
F(LX):
THỂ SONG NHỊ BỘI:
25 NST
35 NST
60 NST
(HỮU THỤ)
(TỨ BỘI HOÁ)
120 NST
Cỏ Spartina của Anh
(BẤT THỤ)
Dưa hấu không hạt được sản xuất trên các cây tam bội (3N) (triploid) có tính bất thụ cao phát sinh từ việc lai một cây nhị bội (2N) (điploid) thường với một cây tứ bội (4N). Thể tứ bội được dùng như giống cái hoặc bố mẹ hạt giống và thể nhị bội là giống đực hoặc bố mẹ hạt phấn
Vui để học
1/Hình thành loài mới bằng con đường sinh thái là phương thức thường ở những nhóm sinh vật:
A. Động vật giao phối   
B. Thực vật, động vật ít di động xa
C. Động vật ít di động xa  
D. Thực vật và động vật kí sinh
       
2/Thể song nhị bội là cơ thể có:
    A. Tế bào mang bộ nhiễm sắc thể (NST) lưỡng bội 2n
  B. Tế bào mang bộ NST tứ bội
  C. Tế bào chứa 2 bộ NST lưỡng bội của cả 2 loài bố và mẹ.  
D. Tế bào chứa bộ NST lưỡng bội với một nửa bộ phận từ loài bố và nửa kia nhận từ loài mẹ.
3/Hình thành loài bằng con đường lai xa và đa bội là phương thức thường được thấy ở đa số
    A. Thực vật  
B. Động vật kí sinh
   C. Động vật ít di động xa
D. Động vật
4/Quá trình hình thành loài mới có thể diễn ra tương đối nhanh khi:
     A. Chọn lọc tự nhiên diễn ra theo chiều hướng khác nhau    
B. Do lai xa và đa bội hoá
    C. Do có biến động di truyền
   D. Quá trình hình thành loài bằng con đường địa lí và sinh thái diễn ra song song
5/ Trong chọn giống thực vật, thực hiện lai xa giữa loài hoang dại và cây trồng nhằm mục đích:
    A. Đưa vào cơ thể lai các gen quý về năng suất của loài dại
    B. Đưa vào cơ thể lai các gen quý giúp chống chịu tốt với điều kiện bất lợi của môi trường của loài dại
    C. Khắc phục tính bất thụ trong lai xa
    D. Tạo điều kiện thuận lợi cho việc sinh sản sinh dưỡng ở cơ thể lai xa
KẾT LUẬN
- Loài mới không xuất hiện với một thể đột biến mà thường là có sự tích lũy một tổ hợp nhiều đột biến.
- Loài mới không xuất hiện với một cá thể duy nhất mà phải là một quần thể hay một nhóm quần thể tồn tại phát triển như là một khâu trong hệ sinh thái, đứng vững qua thời gian dưới tác dụng của chọn lọc tự nhiên.
VỀ NHÀ:
- Đọc phần in nghiêng cuối bài. Trả lời câu hỏi và làm bài tập SGK.
- Chuẩn bị nội dung bài "Tiến hóa lớn". Tại sao sinh giới ngày càng đa dạng?
BÀI HỌC ĐẾN ĐÂY KẾT THÚC
CHÀO THÂN ÁI
Xin chào