Bài 30. Quá trình hình thành loài (tiếp theo)

3/28/2019
Lê Thị Thu Hương
Sinh học 12
Cách li địa lí là gì?
Vẽ sơ đồ cơ chế quá trình hình thành loài bằng con đường cách li địa lí.
3/28/2019
Lê Thị Thu Hương
Sinh học 12
Nếu giữa 2 loài không có trở ngại về địa lí nhưng có các trở ngại khác dẫn đến cách li sinh sản với nhau thì loài mới có được hình thành hay không? Vì sao?
3/28/2019
Lê Thị Thu Hương
Sinh học 12
Hình thành loài cùng khu vực địa lí
Cách li tập tính
Cách li sinh thái
Cơ chế lai xa và đa bội hóa
QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH LOÀI (tiếp theo)
Tiết 34
BÀI 30
3/28/2019
Lê Thị Thu Hương
Sinh học 12
II. Hình thành loài cùng khu vực địa lí
1. Hình thành loài bằng cách li tập tính và cách li sinh thái
a. Hình thành loài bằng cách li tập tính
Ví dụ: Trong một hồ cá ở châu Phi:
Giống nhau về hình thái và khác nhau về màu sắc.
Tập tính giao phối: cùng màu với nhau thì giao phối.
3/28/2019
Lê Thị Thu Hương
Sinh học 12
X
3/28/2019
Lê Thị Thu Hương
Sinh học 12
3/28/2019
Lê Thị Thu Hương
Sinh học 12
Các cá thể của một quần thể do đột biến có được kiểu gen nhất định làm thay đổi một số đặc điểm liên quan tới tập tính giao phối thì những cá thể đó có xu hướng giao phối với nhau tạo nên quần thể cách li với quần thể gốc.
Lâu dần do giao phối không ngẫu nhiên và các nhân tố tiến hóa khác tác động dẫn đến cách li sinh sản và dần sẽ hình thành loài mới.
3/28/2019
Lê Thị Thu Hương
Sinh học 12
Đột biến
Chọn lọc tự nhiên
Cách li sinh sản
1. Hình thành loài bằng cách li tập tính và cách li sinh thái
a. Hình thành loài bằng cách li tập tính
3/28/2019
Lê Thị Thu Hương
Sinh học 12
1. Hình thành loài bằng cách li tập tính và cách li sinh thái
b. Hình thành loài bằng cách li sinh thái
3/28/2019
Lê Thị Thu Hương
Sinh học 12
3/28/2019
Lê Thị Thu Hương
Sinh học 12
A
B
3/28/2019
Lê Thị Thu Hương
Sinh học 12
Hai quần thể cùng một loài sống trong một khu vực địa lí nhưng ở hai ổ sinh thái khác nhau thì lâu dần các nhân tố tiến hóa tác động làm phân hóa vốn gen của hai quần thể đến một lúc nào đó làm xuất hiện sự cách li sinh sản thì loài mới hình thành.
Hình thành loài bằng cách li sinh thái thường xảy ra đối với các loài động vật ít di chuyển.
3/28/2019
Lê Thị Thu Hương
Sinh học 12
Quần thể gốc
Ổ sinh thái khác nhau
Hình thành loài mới
Quần thể thích nghi
Tần số alen và thành phần kiểu gen khác nhau
Đột biến
Phát tán
Nhân tố tiến hóa
Chọn lọc tự nhiên
Cách li sinh sản
3/28/2019
Lê Thị Thu Hương
Sinh học 12
 
2. Hình thành loài nhờ cơ chế lai xa và đa bội hóa
Lai xa là gì?
Lai xa là các hình thức lai giữa các dạng bố mẹ thuộc 2 loài khác nhau hoặc thuộc các chi, các họ khác nhau nhằm tạo ra các biến dị tổ hợp mới có giá trị.
3/28/2019
Lê Thị Thu Hương
Sinh học 12
Loài A (4n)
Loài B (2n)
2n
n
Con lai (3n) – bất thụ
Sinh sản vô tính
Hình thành loài mới (3n)
Vd: Thằn lằn C.sonorae
Song nhị bội (6n) - hữu thụ
Đa bội hóa
Hình thành loài mới (6n)
3/28/2019
Lê Thị Thu Hương
Sinh học 12
Năm 1928, Kapetrenco đã tiến hành phép lai:
Brassica
Raphanus
Cải bắp
Cải củ
2n1 = 18A
2n2 = 18B
F1
Cây lai
Đa bội hóa
Song nhị bội
Brassicoraphanus
n1 + n2 = 9A + 9B
18A + 18B
bất thụ
3/28/2019
Lê Thị Thu Hương
Sinh học 12
Loài lúa mì
(T. monococum)
2n=14
Lúa mì hoang dại
(A. speltoides)
2n=14
Loài lúa mì
(T. dicocum)
4n=28
Lúa mì hoang dại
(A. squarrosa)
2n=14
Lúa mì
(T. aestivum)
6n=42
Con lai
(2n=14)
Gấp đôi số NST
Gấp đôi số NST
Con lai
(3n=21)
AA
BB
AB
AABB
DD
ABD
AABBDD
X
X
Bất thụ
Bất thụ
3/28/2019
Lê Thị Thu Hương
Sinh học 12

Cơ thể lai khác loài thường bất thụ, người ta tiến hành đa bội hóa cơ thể lai khác loài để có cơ thể lai chứa 2 bộ NST của bố và mẹ, chúng có khả năng giảm phân bình thường và trở nên hữu thụ tạo thành loài mới.
Lai xa và đa bội hóa tạo nên loài mới thường xảy ra ở thực vật, ít gặp ở động vật.
3/28/2019
Lê Thị Thu Hương
Sinh học 12
Lai xa và đa bội hóa tạo nên loài mới thường xảy ra ở thực vật vì:
+ Thực vật có khả năng tự thụ phấn và sinh sản sinh dưỡng.
ít xảy ra ở động vật vì:
+ Hệ thần kinh của động vật phát triển.
+ Đa bội hóa thường gây nên rối loạn về giới tính.
3/28/2019
Lê Thị Thu Hương
Sinh học 12
Chuối rừng (2n)
Chuối nhà (3n)
Cúc thược dược (8n)
Cá tầm (8n)
Cá hồi (4n)
3/28/2019
Lê Thị Thu Hương
Sinh học 12
*Dựa vào sơ đồ của các cơ chế hình thành loài mới đã học, em hãy hình thành Sơ đồ cơ chế chung của quá trình hình thành loài mới với những từ gợi ý dưới đây:
Quần thể gốc
Các quần thể khác nhau
Tần số alen và TPKG bị thay đổi
Quần thể thích nghi
Hình thành loài mới
Nhân tố tiến hóa
Chọn lọc tự nhiên
Cách li sinh sản
Cách li
3/28/2019
Lê Thị Thu Hương
Sinh học 12
Quần thể gốc
Các quần thể khác nhau
Tần số alen và TPKG bị thay đổi
Quần thể thích nghi
Hình thành loài mới
Nhân tố tiến hóa
Chọn lọc tự nhiên
Cách li sinh sản
Cách li
Cơ chế chung quá trình hình thành loài mới
3/28/2019
Lê Thị Thu Hương
Sinh học 12
Nếu giữa 2 loài không có trở ngại về địa lí nhưng có các trở ngại khác dẫn đến cách li sinh sản với nhau thì loài mới có được hình thành hay không? Vì sao?
3/28/2019
Lê Thị Thu Hương
Sinh học 12
Bài tập số 2, 5 SGK trang 132.
Xem trước bài 31. Tiến hóa lớn.
Tiến hóa lớn là gì?
3/28/2019
Lê Thị Thu Hương
Sinh học 12