Bài 3. Thoát hơi nước

Câu 1: N�u th�nh ph?n c?a d?ch m?ch g??
C�u 2: Th�nh ph?n d?ch m?ch r�y?
Câu 3 : N?u m?t ?ng m?ch g? b? t?c, dịng m?ch g? trong ?ng dĩ cĩ th? ti?p t?c di l�n du?c khơng, vì sao?
Bài trước chúng ta đã bàn về sự vân chuyển các chất trong cây.
Ngoài ý nghĩa trên, thoát hơi nước có quan trọng cho cây không, và thoát nước như thế nào?
CÁC BẠN HÃY CÙNG NHÓM 3 TÌM HIỂU NHÉ
1) Lượng nước cây sử dụng và vai trò của nó trong cây:
Khoảng 98% lượng nước mà rễ cây hấp thụ được bị mất đi qua con đường thoát hơi nước.Chỉ có 2% lượng nước đi qua cây được sử dụng để tạo môi trường cho các hoạt động sống, trong đó có chuyển hóa vật chất, tạo vật chất hữu cơ cho cơ thể.

I.VAI TRÒ CỦA QÚA TRÌNH THOÁT HƠI NƯỚC:

Quan sát hình sau để trả lơi câu hỏi :
2) Vai trò của quá trình thoát hơi nước đối vớ đời sống của cây:

Vai trò của quá trình thoát hơi nước?

Thoát hơi nước:là động lực đầu tiên của dòng mạch gỗ có vai trò vận chuyển nước và ion khoáng lên cao, tạo môi trường liên kết các bộ phận…)

Quan sát hình, vai trò khí khổng ?

Khí khổng mở cho khí CO2 khuếch tán vào lá cung cấp cho quá trình quang hợp
TÓM LẠI: VAI TRÒ CỦA THOÁT HƠI NƯỚC

Thoát hơi nước:là động lực đầu tiên của dòng mạch gỗ có vai trò vận chuyễn nước và ion khoáng lên cao, tạo môi trường liên kết các bộ phận…)
Khí khổng mở cho khí CO2 khuếch tán vào lá cung cấp cho quá trình quang hợp
Giúp hạ nhiệt độ của lá cây vào những ngày nắng nóng  đảm bảo các quá trình sinh lí xảy ra bình thường.

Lớp cutin
Tế bào biểu bì
Tế bào mô giậu
Lục lạp
Không bào
Nhân
Sự di chuyển của nước
Gân lá
Sự di chuyển của saccarôzơ
Tế bào mô xốp
Tế bào khí khổng
Vậy cây thoát hơi nước chủ yếu qua bộ phận nào ?
1.Lá là cơ quan thoát hơi nước:
Cấu tạo lá thích nghi với chúc năng thoát hơi nước
Thí nghiệm: 1859, Gareau đã thiết kế dụng cụ (hình 3.2 ) để đo lượng hơi nước thoát ra qua hai mặt của lá.

II.THOÁT HƠI NƯỚC QUA LÁ:

Kết quả thực nghiệm

Mặt dưới có nhiều khí khổng hơn mặt trên nên có cường độ thoát hơi nước cao hơn ở cả 3 loài cây.
Sau khi xem bảng 3 hãy trả lời các câu hỏi sau :
+ Những số liệu nào trong bảng cho phép khẳng định rằng số lượng khí khổng có vai trò quan trọng trong sự thoát hơi nước của lá cây?


Chứng tỏ: hơi nước có thể khuếch tán qua bề mặt lá . Trường hợp này gọi là thoát hơi nước qua cutin.

+ Vì sao mặt trên của lá cây đoạn không có khí khổng nhưng vẫn có sự thoát hơi nước?

Vậy xin cho nhóm 3 biết những cấu trúc nào tham gia vào quá trình thoát hơi nước của lá ?


Qua khí khổng và cutin
Vậy:
Các tế bào biểu bì của lá tiết ra lớp cutin. Lớp này bao phủ toàn bộ bề mặt của lá trừ khí khổng
Cây thường xuân và nhiều loài cây gỗ khác + loài cây sống trong sa mạc ở biểu bì trên không có khí khổng nhưng có lớp cutin dày và không thoát hơi nước qua mặt trên của lá
Cây thoát hơi nước chủ yếu qua khí khổng, do đó sự điều tiết độ mở của khí khổng là quan trọng nhất
Sự đóng mở khí khổng phụ thuộc vào hàm lượng nước trong các tế bào khí khổng
Khi no nước, khí khổng mở
Khi mất nước khí khổng đóng
Thoát hơi nước qua cutin trên biểu bì lá: lớp cutin càng dày, thoát hơi nước càng giảm và ngược lại
2.Hai con đường thoát hơi nước: qua khí khổng và qua cutin

Hình 3.4 (Khí khổng)
Cơ chế hoạt động của khí khổng?
Những tác nhân ảnh hưởng đến độ mở khí khổng sẽ ảnh hưởng đến sự thoát hơi nước.
Những tác nhân chủ yếu ảnh hưởng đến sự thoát hơi nước:
Nước: Điều kiện cung cấp nước và độ ẩm không khí ảnh hưởng nhiều đến sự thoát hơi nước thông qua việc điều tiết độ mở của khí khổng
Ánh sáng: Khi cây được chiếu sáng thì khí khổng mở. Độ mở của khí khổng tăng từ sáng đến trưa và nhỏ nhất lúc chiều tối. Ban đêm khí khổng hé mở.
Nhiệt độ, gió, ion khoáng:ion Kali làm tăng sự thoát hơi nước
III.CÁC TÁC NHÂN ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUÁ TRÌNH THOÁT HƠI NƯỚC:

Cân bằng nước được tính = sự so sánh lượng nước do rễ hút vào (A) và lượng nước thoát ra (B)
Khi A = B  cây phát triển bình thường
Khi A > B  mô dư nước, cây phát triển bình thường
Khi A < B  mất cân bằng nước, lá héo, nếu lâu ngày cây sẽ hư hại, năng suất giảm
Nên đảm bảo cho cây sinh trưỏng bình thường bằng việc phải tưới nước hợp lý cho cây trồng.
IV.CÂN BẰNG NƯỚC VÀ TƯỚI TIÊU HỢP LÍ
1) Chọn câu đúng:
A. Lá thoát hơi nước qua khí khổng không qua lớp cutin
B. Lá thoát hơi nước qua lớp cutin không qua khí khổng
C. Lá cây thoát hơi nước chủ yếu qua khí khổng và lớp cutin
D. A, B, C đều đúng


Các tác nhân ảnh hưởng đến quá trình thoát hơi nước
Nước, ánh sáng, nhiệt độ
Nước, ánh sáng, nhiệt độ, gió
Nước
Nước, ánh sáng, gió, nhiệt độ, một số ion khoáng

Ý nghĩa của quá trình thoát hơi nước là
Tạo ra lực hút nước
Điều hòa nhiệt độ bề mặt thoát hơi nước
Tạo điều kiện CO2 vào lá thực hiện chức năng quang hợp.
A, B, C đều đúng
a, c
b, d