Bài 3. Sản xuất giống cây trồng

Bài 3+4:
SẢN XUẤT GIỐNG CÂY TRỒNG

? KẾT QUẢ CẦN ĐẠT:

Biết được những mục đích của công tác sản xuất giống cây trồng.
Biết được quy trình sản xuất giống cây trồng.
10A8
THPT Trần Văn Thành
I. Mục đích của công tác sản xuất giống cây trồng:
Duy trì, củng cố độ thuần chủng, sức sống và tính trạng điển hình của giống.
Tạo ra số lượng giống cần thiết để cung cấp cho sản xuất đại trà.
Đưa giống tốt phổ biến nhanh vào sản xuất.
II. Hệ thống sản xuất giống cây trồng:
?Hệ thống sản xuất giống gồm 3 giai đoạn:
Giai đoạn một: Sản xuất hạt giống siêu nguyên chủng (SNC):
Hạt giống SNC là hạt giống có chất lượng và độ thuần khiết rất cao.
Tiến hành tại các xí nghiệp, các trung tâm sản xuất giống chuyên trách.
 Giai ñoaïn hai: Saûn xuaát gioáng nguyeân chuûng (NC) töø sieâu nguyeân chuûng (SNC):
Hạt giống NC là hạt giống chất lượng cao được nhân ra từ hạt giống SNC.
Tiến hành tại các công ty hoặc các trung tâm giống cây trồng.
? Giai đoạn ba: Sản xuất hạt giống xác nhận (XN):
- Hạt giống XN được nhân ra từ hạt giống nguyên chủng để cung cấp cho nông dân sản xuất đại trà.
- Tiến hành tại các cơ sở nhân giống liên kết giữa các công ti, trung tâm và cơ sở sản xuất.
Tóm lại, hệ thống sản xuất giống có thể tóm tắt bằng sơ đồ sau:

Đại trà

III. Quy trình sản xuất giống cây trồng:
Sản xuất giống cây trồng nông nghiệp:
Quy trình sản xuất giống cây trồng nông nghiệp được xây dựng dựa vào các phương thức sinh sản của cây trồng.

a) Sản xuất giống ở cây trồng tự thụ phấn:
Sản xuất hạt giống theo sơ đồ duy trì ở cây tự thụ phấn

Hạt SNC,
hạt tác giả
NC
SNC
XN


Naêm thöù nhaát. Gieo haït taùc giaû (haït SNC), choïn caây öu tuù.
Hạt SNC, hạt tác giả

Năm thứ hai. Hạt của cây ưu tú gieo thành từng dòng.
Chọn các dòng đúng giống, thu hoạch hỗn hợp hạt. Những hạt đó là hạt siêu nguyên chủng.
SNC
Năm thứ ba. Nhân giống nguyên chủng từ giống siêu nguyên chủng.
SNC
NC
Năm thứ tư. Sản xuất hạt giống xác nhận từ giống nguyên chủng.
NC
XN
-Các giống nhập nội, các giống bị thoái hoá (không còn giống siêu nghuyên chủng) sản xuất hạt giống theo sơ đồ phục tráng.
Sản xuất giống theo sơ đồ phục tráng ở cây tự thụ phấn
Năm thứ nhất. Gieo hạt của vật liệu khởi đầu (cần phục tráng) chọn cây ưu tú.
Vật liệu khởi đầu
Năm thứ hai. Đánh giá dòng lần 1. Gieo hạt cây ưu tú thành dòng, chọn hạt của 4 đến 5 dòng tốt nhất để gieo ở năm thứ ba.
Nhân giống
sơ bộ
Thí nghiệm
so sánh
Năm thứ ba. Đánh giá dòng lần 2. Hạt của dòng tốt nhất chia làm hai để nhân sơ bộ và so sánh giống. Hạt thu được là hạt siêu nguyên chủng đã phục tráng.
SNC
SNC
Nhân giống
sơ bộ
Thí nghiệm
so sánh
Năm thứ tư. Nhân hạt giống nguyên chủng từ hạt siêu nguyên chủng.
SNC
NC
Năm thứ năm. Sản xuất hạn giống xác nhận từ hạt giống nguyên chủng.
NC
XN
b) Sản xuất giống ở cây trồng thụ phấn chéo:
-Vụ thứ nhất: Lựa chọn ruộng sản xuất giống ở khu cách li và thành 500 ô. Gieo hạt của ít nhất 3000 cây của giống SNC vào các ô. Mỗi ô chọn một cây đúng giống, thu lấy hạt và gieo thành một hàng ở vụ tiếp theo trong khu cách li.

-Vụ thứ hai: Đánh giá thế hệ chọn - Loại bỏ tất cả các hàng không đạt yêu cầu và những cây xấu trên hàng cây đạt yêu cầu trước khi tung phấn. Thu hạt của cây còn lại, trộn lẫn với nhau, ta có lô hạt SNC.





-Vụ thứ ba: Nhân hạt giống SNC ở khu cách li. Loại bỏ các cây không đạt yêu cầu trước khi tung phấn. Thu hạt của các cây còn lại, ta được lô hạt NC.

- Vụ thứ tư: Nhân hạt giống NC ở khu cách li. Loại bỏ cây xấu trước khi tung phấn. Hạt của các cây còn lại là hạt XN.
c) Sản xuất giống ở cây trồng nhân giống vô tính:
- Chọn lọc duy trì thế hệ vô tính đạt tiêu chuẩn cấp SNC
- Tổ chức sản xuất củ giống hoặc vật liệu giống cấp NC từ giống SNC.
- Sản xuất củ giống hoặc vật liệu giống đạt tiêu chuẩn thương phẩm từ giống NC.
2. Sản xuất giống cây rừng:
Quy trình sản xuất giống cây rừng:
- Chọn những cây trội, khảo nghiệm và chọn lấy các cây đạt tiêu chuẩn để xây dựng rừng giống hoặc vườn giống.
- Lấy hạt giống từ rừng giống hoặc vuờn giống sản xuất cây con để cung cấp cho sản xuất.
Giống cây rừng có thể nhân ra bằng hạt hoặc bằng công nghệ nuôi cấy mô và giâm hom.