Bài 3. Khái niệm về xà phòng và chất giặt rửa tổng hợp

SỞ GD-ĐT ĐẮK LẮK
TRƯỜNG THPT NGUYỄN VĂN CỪ
BÀI DỰ THI
GIÁO ÁN ĐIỆN TỬ
Giáo viên: Phạm Văn Doanh
MÔN: HÓA HỌC
Chào mừng quý thầy cô
về dự giờ thăm lớp!
Kiểm tra bài cũ.
Trong công nghiêp, người ta thường chuyển hóa dầu thực vật thành mỡ động vật. Tại sao?
Hãy viết pthh minh họa cho sự chuyển hóa trên!
Mục đích của sự chuyển hóa dầu thực vật thành mỡ động vật là để dễ dàng vận chuyển hoặc bơ nhân tạo và để sản xuất xà phòng.
Trả lời:
(C17H33COO)3C3H5 (lỏng)

Pthh:
(C17H35COO)3C3H5 (rắn)

Dầu thực vật
Mỡ động vật
+ 3H2
Hàng ngày, để khắc phục quần áo đã mặc bị dơ bẩn hay rửa chén bát sau khi ăn, ta thường phải dùng chất gì?
Dùng xà phòng để giặt quần áo dơ bẩn.
Dùng nước rửa chén để làm sạch chén bát sau khi ăn.
? ? ?
Bài 3:
KHÁI NIỆM VỀ XÀ PHÒNG
VÀ CHẤT GIẶT RỬA TỔNG HỢP
Biết khái niệm về xà phòng và chất giặt rửa tổng hợp.
MỤC TIÊU BÀI HỌC:
Biết pp sản xuất xà phòng và chất giặt rửa tổng hợp.
Bài 3: XÀ PHÒNG
CHẤT GIẶT RỬA TỔNG HỢP
Axit béo là gì? Lấy vd.
Axit béo là axit có mạch cacbon dài, không phân nhánh. Vd: C15H31COOH
Các muối natri hoặc kali của axit béo như: C15H31COONa, C17H35COOK, . . . được gọi là xà phòng.
Vậy, xà phòng là gì?
1. Khái niệm:
1. Khái niệm:
-Xà phòng là hỗn hợp muối natri hoặc kali của axit béo, có thêm một số chất phụ gia.
Vd:
C15H31COONa, C17H35COOK, . . .
Vd:
Một số hình ảnh về xà phòng
Lưu ý:
- Trong xà phòng còn có chất độn (làm tăng độ cứng), chất tẩy màu, chất diệt khuẩn, chất tạo hương, …
Lưu ý:
I – Xà phòng
Bài 3: XÀ PHÒNG
CHẤT GIẶT RỬA TỔNG HỢP
1. Khái niệm
Vd:
Lưu ý:
2. Phương pháp sản xuất
2. Phương pháp sản xuất?
I – Xà phòng
Từ đặc điểm của phản ứng thủy phân, hãy nêu nguyên tắc sản xuất xà phòng?
Nguyên tắc:
Nguyên tắc:
- Đun chất béo với dung dịch kiềm trong các thùng kín ở nhiệt độ cao.
Viết phương trình thủy phân trong môi trường kiềm của một chất béo !
Vd:
(C15H31COO)3C3H5 + 3NaOH
3C15H31COONa + C3H5(OH)3
Phương trình tổng quát:
Pttq:
(R-COO)3C3H5 + 3NaOH
3R-COONa + C3H5(OH)3
Lưu ý:
-Ngày nay, xà phòng được sản xuất theo sơ đồ sau:
Ankan
Axit cacboxylic
Muối natri của axit cacboxylic
Viết phương trình phản ứng minh họa.
Hỗn hợp các muối natri của axit béo sinh ra ở trạng thái keo. Để tách muối này ra khỏi hỗn hợp, người ta thêm muối ăn vào hỗn hợp. Các muối của axit béo nổi lên được lấy ra sau đó được trộn với các chất phụ gia rồi ép thành bánh. Phần dung dịch còn lại được đem tách lấy glyxerol dùng trong nhiều lĩnh vực khác.
to
to
Bài 3: XÀ PHÒNG
CHẤT GIẶT RỬA TỔNG HỢP
Lưu ý:
I – Xà phòng
Nguyên tắc:
Pttq:
1. Khái niệm
Vd:
2. Phương pháp sản xuất
Thực tế, có nhiều hợp chất không phải là muối natri (hoặc kali) của axit cacboxylic nhưng có tính năng giặt rửa như xà phòng. Vì sao lại phải sản xuất các chất ấy?
Vì: - Hạn chế việc khai thác dầu, mỡ động, thực vật vào việc sản xuất xà phòng, làm cạn kiệt nguồn tài nguyên.
- Đáp ứng yêu cầu đa dạng của đời sống.
II – Chất giặt rửa tổng hợp
II – Chất giặt rửa tổng hợp
1. Khái niệm
1. Khái niệm:
- Chất giặt rửa tổng hợp là hợp chất không phải là muối natri (hoặc kali) của axit cacboxylic nhưng có tính năng giặt rửa như xà phòng.
Em hãy nêu nguyên tắc sản xuất chất giặt rửa tổng hợp.
2. Phương pháp sản xuất
2. Phương pháp sản xuất.
Nguyên tắc:
Nguyên tắc:
- Đem tổng hợp các chất lấy từ dầu mỏ. Vd: Muối natri đođexylbenzensunfonat là thành phần chính của chất giặt rửa tổng hợp.
2CH3[CH2]11 – C6H4SO3H
Sơ đồ:
Tham khảo SGK, cho biết sơ đồ và pthh tổng hợp natri đođexylbenzensunfonat từ dầu mỏ ?
Axit đođexylbenzensunfonic
Natri đođexylbenzensunfonat
Dầu mỏ
Sơ đồ:
Pthh:
Pthh:
2CH3[CH2]11 – C6H4SO3Na
+ Na2CO3
+ CO2 + H2O
natri đođexylbenzensunfonat
Axit đođexylbenzensunfonic
to
Bài 3: XÀ PHÒNG
CHẤT GIẶT RỬA TỔNG HỢP
I – Xà phòng
1. Khái niệm
2. Phương pháp sản xuất
II – Chất giặt rửa tổng hợp
2. Phương pháp sản xuất
Sơ đồ:
Pthh:
Vd:
1. Khái niệm
Nguyên tắc:
Lưu ý:
Nguyên tắc:
Pttq:
Tác dụng của xà phòng và chất giặt rửa tổng hợp là gì?
III – Tác dụng tẩy rửa
II – Tác dụng tẩy rửa
- Rửa trôi các vết bẩn bám trên vải, da …
Cơ chế:
- Muối natri trong xà phòng hay chất giặt rửa tổng hợp có khả năng làm giảm sức căng bề mặt của các chất bẩn bám trên vải, da … làm cho chất bẩn bị phân tán thành nhiều phần nhỏ hơn rồi được phân tán vào nước và bị rửa trôi đi.
Cơ chế sự tẩy rửa chất bẩn của xà phòng và chất giặt rửa tổng hợp xảy ra như thế nào?
Cơ chế:
Tác dụng:
Tác dụng:
Lưu ý:
Lưu ý:
- Các muối panmitat hay stearat của các kim loại hóa trị II thường khó tan trong nước, do đó làm giảm tác dụng giặt rửa của xà phòng. Vì vậy không nên dùng xà phòng để giặt rửa trong nước cứng (nước có nhiều ion Ca2+, Mg2+).
So sánh ưu điểm của xà phòng và chất giặt rửa tổng hợp?
So sánh:
So sánh:
- Chất giặt rửa tổng hợp có ưu điểm hơn xà phòng vì có thể giặt được cả trong nước cứng.
Bài 3: XÀ PHÒNG
CHẤT GIẶT RỬA TỔNG HỢP
I – Xà phòng
II – Chất giặt rửa tổng hợp
III – Tác dụng tẩy rửa
1. Khái niệm
2. Phương pháp sản xuất
2. Phương pháp sản xuất
1. Khái niệm
Vd:
Lưu ý:
Nguyên tắc:
Pttq:
Sơ đồ:
Nguyên tắc:
Pthh:
Cơ chế:
Tác dụng:
So sánh:
Lưu ý:
IV – Bài tập củng cố
BÀI TẬP CỦNG CỐ
BÀI TẬP 1:
Xà phòng được điều chế bằng cách nào trong các cách sau đây:
A. Phân hủy mỡ
B. Đề hiđro hóa mỡ tự nhiên
C. Thủy phân mỡ trong kiềm
D. Thủy phân mỡ trong axit
BÀI TẬP 2:
Phản ứng thủy phân lipit trong môi trường kiềm được gọi là:
A. Phản ứng hóa hợp
B. Phản ứng oxi hóa – khử
C. Phản ứng thế
D. Phản ứng xà phòng hóa
BÀI TẬP VỀ NHÀ
Bài tập 1, 2, 3, 4, 5 – SGK /(T15,16)
Cảm ơn thầy cô và các em
đã theo dõi!