Bài 29. Thấu kính mỏng

TRƯỜNG THPT CHÍ LINH
Chào mừng quý thầy cô đến lớp 11B
BÀI 29: THẤU KÍNH MỎNG
I- THẤU KÍNH. PHÂN LOẠI THẤU KÍNH
1. Định nghĩa
Thấu kính là một khối chất trong suốt (thủy tinh, nhựa, …) giới hạn bởi hai mặt cong hoặc bởi một mặt cong và một mặt phẳng.
2. Phân loại thấu kính
Theo hình dạng: có hai loại thấu kính
- Thấu kính lồi (thấu kính rìa mỏng) gọi là thấu kính hội tụ
- Thấu kính lõm (thấu kính rìa dày) gọi là thấu kính phân kì
I- THẤU KÍNH. PHÂN LOẠI THẤU KÍNH
b. Tia sáng qua thấu kính
Thấu kính hội tụ: Chùm tia ló hội tụ khi chùm tia tới là chùm song song.



- Thấu kính phân kì: Chùm tia ló phân kì khi chùm tia tới là chùm song song.
I- THẤU KÍNH. PHÂN LOẠI THẤU KÍNH
2. Phân loại thấu kính
Thấu kính hội tụ:
Thấu kính phân kì:
3. Kí hiệu của thấu kính
I- THẤU KÍNH. PHÂN LOẠI THẤU KÍNH
* Thấu kính mỏng có bề dày chính giữa rất nhỏ so với bán kính mặt cầu
II. KHẢO SÁT THẤU KÍNH HỘI TỤ
1. Quang tâm. Tiêu điểm. Tiêu diện
a. Quang tâm
Trục phụ
* Quang tâm O là điểm chính giữa thấu kính, mọi tia sáng tới O đều truyền thẳng .
* Trục chính: đường thẳng đi qua O và vuông góc với mặt thấu kính.
* Trục phụ: đường thẳng đi qua quang tâm O không vuông góc với thấu kính.
* Mọi tia tới qua quang tâm O của thấu kính đều truyền thẳng.
 Trên mỗi trục có 1 tiêu điểm ảnh:
Trên trục chính: tiêu điểm ảnh chính F’.
Trên trục phục: tiêu điểm ảnh phụ F’n (n = 1,2,3…)
 Khi chiếu tới thấu kính một chùm tia tới song song thì chùm tia ló cắt nhau (hội tụ) tại một điểm trên trục tương ứng với chùm tia tới. Điểm này là tiêu điểm ảnh của thấu kính.
* Tiêu điểm ảnh:
b. Tiêu điểm. Tiêu diện
1. Quang tâm. Tiêu điểm. Tiêu diện
II. KHẢO SÁT THẤU KÍNH HỘI TỤ
Tiêu điểm ảnh chính F’





Tiêu điểm ảnh phụ F’1
F’
* Tiêu điểm ảnh:
Tiêu điểm ảnh chính F’
Tiêu điểm ảnh phụ F’1
Các tiêu điểm ảnh của thấu kính hội tụ đều là tiêu điểm ảnh thật (hứng được trên màn).
* Tiêu điểm vật:
 Trên mỗi trục của thấu kính hội tụ, còn có một điểm mà chùm tia tới xuất phát từ đó sẽ cho chùm tia ló song song. Đó là tiêu điểm vật của thấu kính
 Trên mỗi trục có 1 tiêu điểm vật:
Trên trục chính: tiêu điểm vật chính F.
Trên trục phụ: tiêu điểm vật phụ Fn (n = 1,2,3…)
Tiêu điểm vật chính F
Tiêu điểm ảnh và tiêu điểm vật trên một trục nằm đối xứng với nhau qua quang tâm O. Vị trí của chúng tùy thuộc vào chiều hướng sáng.
Tiêu điểm vật phụ F1
- Tiêu diện: tập hợp tất cả các tiêu điểm tạo thành tiêu diện.
- Mỗi thấu kính có 2 tiêu diện: tiêu diện ảnh và tiêu diện vật.
Có thể coi tiêu diện là mặt phẳng vuông góc với trục chính và đi qua tiêu điểm chính.
Tiêu diện vật
Tiêu diện ảnh
2. Tiêu cự. Độ tụ
Khái niệm: - Là khoảng cách từ quang tâm đến tiêu điểm ảnh chính của thấu kính.
Quy ước: f > 0 (ứng với tiêu điểm ảnh F’ thật).
b. Độ tụ: (D)
Thấu kính có khả năng hội tụ chùm tia sáng càng mạnh khi f càng nhỏ.
( m )
( dp ): điốp
a. Tiêu cự: (f)
II. KHẢO SÁT THẤU KÍNH HỘI TỤ
KÍNH HI?N VI
ỐNG NHÒM
Thấu kính hội tụ được dùng làm vật kính của máy ảnh
III- KHẢO SÁT THẤU KÍNH PHÂN KÌ
Quang tâm của thấu kính phân kì có cùng tính chất như quang tâm của thấu kính hội tụ.
1. Quang tâm. Tiêu điểm. Tiêu diện
- Các tiêu điểm và tiêu diện (ảnh và vật) cũng được xác định tương tự như thấu kính hội tụ. Điểm khác biệt là: tất cả chúng đều ảo, được tạo bởi đường kéo dài của các tia sáng.
O

F’
?
F
2. Tiêu cự. Độ tụ
Đối với thấu kính phân kì: Tiêu cực và độ tụ có giá trị âm (ứng với tiêu điểm ảnh F’ ảo)
a. Tiêu cự.(f)
b. Độ tụ: (D)
Theo b?n, kính c?n th? l� th?u kính h?i t? hay th?u kính ph�n kì?
Kính cận là thấu kính phân kì, ta có thể nhận biết được bằng cách:
Phần rìa của thấu kính dày hơn phần ở giữa.
Đặt thấu kính này gần dòng chữ, nhìn qua thấu kính thấy ảnh dòng chữ nhỏ hơn so với khi nhìn trực tiếp vào dòng chữ đó
Chiếu chùm sáng song song với thấu kính cho tia ló phân kì
Trong kính thiên văn và kính hiển vi, người ta lắp ghép nhiều thấu kính hội tụ và phân kì tạo thành một hệ thấu kính để nhìn rõ những vật nhỏ hoặc những vật ở xa
Đáy của nhiều loại cốc thủy tính thường được làm lõm, vì vậy nó có hình dạng của một thấu kính phân kì. Khi đặt cốc lên trên một tờ báo, ta có thể thấy hình ảnh các dòng chữ trên tờ báo nhỏ đi.
Nhà bác học người Italia Ga-li-lê đã ghép nhiều thấu kính hội tụ và phân kì làm kính viễn vọng để quan sát bầu trời ngày 7/1/1610 từ đó khẳng định Trái Đất quay quanh Mặt Trời.
CÂU HỎI
1. Tia sáng truyền tới quang tâm của thấu kính mỏng thì
2. Khi đổi chiều ánh sáng truyền qua thấu kính thì
3. Tiêu điểm vật và ảnh có tính chất quang học đặt biệt là
Câu 1: Ghép mỗi nội dung ở cột bên trái với nội dung
tương ứng ở cột bên phải:
a. Vị trí của các tiêu điểm
ảnh và tiêu điểm vật đổi
chỗ cho nhau

b. Truyền thẳng

c. Đối xứng nhau qua quang tâm của thấu kính
Câu 2: Tia sáng nào thể hiện tính chất quang học của quang tâm thấu kính:
a.Tia 1,3 b.Tia 2,4 c.Tia 1,4
d.Tia 1, 2
d.Tia 1, 2
BÀI HỌC ĐẾN ĐÂY KẾT THÚC
CẢM ƠN THẦY CÔ VÀ CÁC BẠN ĐÃ LẮNG NGHE