Bài 29. Quá trình hình thành loài

LỚP THAY SÁCH GIÁO KHOA SINH HỌC 12
TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG PHAN VIỆT THỐNG
NHÓM 7
PHẦN SÁU: TIẾN HÓA
CHƯƠNG I: BẰNG CHỨNG VÀ CƠ CHẾ TIẾN HÓA
KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 1: Thế nào là loài sinh học?
Câu 2: Trình bày các cơ chế cách li và vai trò của chúng trong quá trình tiến hóa.
 Cách li địa lí là gì?
BÀI 29: QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH LOÀI
I. Hình thành loài khác khu vực địa lí:
1. Vai trò của cách li địa lí trong quá trình hình thành loài mới:
2. Thí nghiệm chứng minh quá trình hình thành loài bằng cách li địa lí:
 Hai quần thể TV ở H2 có thể trở thành hai loài mới được không? Tại sao?
H2
H1
* Vai trò:
 Do các chướng ngại địa lí làm cho quần thể ban đầu chia thành nhiều quần thể nhỏ cách li nhau.
 Các quần thể nhỏ này dưới tác dụng của điều kiện môi trường khác nhau và CLTN dẫn đến sự khác biệt về tần số alen và thành phần kiểu gen.
 Sự khác biệt đó được tích luỹ dần đến một lúc nào đó sẽ dẫn đến cách li sinh sản.
1. Vai trò của cách li địa lí trong quá trình hình thành loài mới:
 Có phải tất cả các loài khi bị cách li địa lí đều dẫn đến hình thành loài mới?
 Hình thành loài mới. VD: quần thể chim Sẻ ngô.
 Không hình thành loài mới. VD: Quần thể người.
 Loài mới chỉ hình thành khi có sự cách li sinh sản.
 Loài mới được hình thành khi nào?
* Cách li địa lí có thể có 2 hướng:
 Cách li địa lí không phải là cách li sinh sản. Cách li địa lí chỉ hạn chế sự giao phối giữa các quần thể với nhau.
 Cách li địa lí có phải là cách li sinh sản không?
 Hình thành loài bằng con đường địa lí chủ yếu xảy ra ở những loài nào? ĐV hay TV.
 Hình thành loài bằng con đường địa lí chủ yếu xảy ra ở những loài có khả năng phát tán mạnh (động vật).
 Như vậy, quá trình hình thành loài bằng con đường địa lí diễn ra chậm chạp và qua nhiều giai đoạn.
 Em có nhận xét gì về quá trình hình thành loài mới bằng con đường cách li địa lí?
 Vì sao đảo là nơi lí tưởng cho quá trình hình thành loài?
 Giữa các đảo có sự cách li địa lí tương đối nên sinh vật giữa các đảo ít trao đổi vốn gen với nhau.
 Khoảng cách các đảo quá lớn, nên các cá thể không thể di cư tới.
 Khi nhóm sinh vật tiên phong tới đảo với điều kiện sống mới và cách li địa lí tương đối. Các quần thể nhập cư sẽ biến thành loài mới.
* Đảo là nơi lí tưởng cho quá trình hình thành loài mới vì:
 Loài này chủ yếu sống ở đâu?
Kanguru
 Quan sát hình và giải thích tại sao các đảo đại dương lại tồn tại các loài đặc hữu? Cho VD.
Đất liền
A
A
C
B
B
D
C
B
 Do giao phối không ngẫu nhiên và CLTN làm phân hoá vốn gen giữa các quần thể.
 Do cách li địa lí ngặt nghèo nên sự giao lưu vốn gen giữa các quần thể lân cận không xảy ra nên quần thể trên đảo có các đặc điểm mà không nơi nào có được.
* Giải thích sự hình thành các loài đặc hữu:
 Ban đầu, một số ít cá thể di cư đến đảo hình thành nên các quần thể mới. Do số lượng ít nên có sự phân hoá vốn gen so với quần thể gốc.
2. Thí nghiệm chứng minh quá trình hình thành loài mới bằng cách li địa lí của Dodd:
PHIẾU HỌC TẬP
 Nghiên cứu nội dung SGK cơ bản mục 2 trang 127 và hoàn thành nội dung bảng sau:
ĐÁP ÁN
* Giải thích thí nghiệm của Dodd:
 Theo giả thuyết về gen đa hiệu: Các gen giúp ruồi tiêu hoá thức ăn đồng thời cũng tác động lên tập tính giao phối.
 RG có tập tính thu hút bạn tình bằng vũ điệu rung cánh và phát tín hiệu mùi vị hoá học tử lớp vỏ kitin của mình.
 Các alen qui định sự tiêu hoá thức ăn đồng thời cũng qui định thành phần hoá học của lớp vỏ kitin.
 Thí nghiệm của Dodd được giải thích như thế nào?
Củng cố
Câu 1: Chọn câu đúng nhất:
Cách li địa lí là cách li sinh sản.
B. Cách li địa lí dẫn đến hình thành loài mới.
C. Cách li địa lí có thể dẫn đến hình thành loài mới.
D. Cách li địa lí chỉ xảy ra đối với động vật.
Câu 2: Câu nào dưới đây nói về vai trò của cách li địa lí trong quá trình hình thành loài là đúng nhất?
Không có sự cách li địa lí thì không thể hình thành loài mới.
B. Cách li địa lí có thể dẫn đến hình thành loài mới qua nhiều giai đoạn trung gian chuyển tiếp.
C. Cách li địa lí luôn luôn dẫn đến cách li sinh sản.
D. Môi trường địa lí khác nhau là nguyên nhân chính dẫn đến phân hóa thành phần kiểu gen của các quần thể cách li.
Dặn dò:
- Học bài và trả lời các câu hỏi SGK sau bài 29
- Xem trước bài 30