Bài 29. Quá trình hình thành loài

I. HÌNH THÀNH LOÀI KHÁC KHU VỰC ĐỊA LÍ
1. Vai trò của cách li địa lí trong quá trình hình thành loài mới
Quan sát hình vẽ sau và cho biết cách li địa lí là gì?
Chướng ngại về địa lí.
I. HÌNH THÀNH LOÀI KHÁC KHU VỰC ĐỊA LÍ
1. Vai trò của cách li địa lí trong quá trình hình thành loài mới
- Cách li địa lí là những trở ngại về mặt địa lí như sông, biển, núi…ngăn cản các cá thể của các quần thể cùng loài gặp gỡ và giao phối với nhau
a. Khái niệm về cách ly địa lí
b.Diễn biến của quá trình hình thành loài mới bằng cách ly địa lý
* Diễn biến : Do có trở ngại về mặt địa lí, một quần thể ban đầu được chia thành nhiều quần thể cách li với nhau.
Những quần thể nhỏ sống cách biệt trong các điều kiện môi trường khác nhau dần dần được chọn lọc tự nhiên và các nhân tố tiến hóa khác làm cho khác biệt về tần số alen và thành phần kiểu gen.
* Kết quả: Sự khác biệt về tần số alen được tích lũy dần cho đến lúc xuất hiện các trở ngại dẫn đến cách li sinh sản
Chướng ngại địa lí
I. HÌNH THÀNH LOÀI KHÁC KHU VỰC ĐỊA LÍ
1. Vai trò của cách li địa lí trong quá trình hình thành loài mới
a. Khái niệm về cách ly địa lí
b. Diễn biến của quá trình hình thành loài mới bằng cách ly địa lý
c. Vai trò của cách ly địa lí trong quá trình hình thành loài
Quần thể ban đầu
Cách li địa lí ngăn cản sự giao phối giữa các cá thể của các quần thể khác nhau duy trì sự khác biệt về tần số các alen và thành phần kiểu gen giữa các quần thể được tạo ra bởi các nhân tố tiến hóa(CLTN, đột biến….)
Cách li sinh sản
Loài mới
Loài mới
Vai trò của cách ly địa lí
I. HÌNH THÀNH LOÀI KHÁC KHU VỰC ĐỊA LÍ
1. Vai trò của cách li địa lí trong quá trình hình thành loài mới
a. Khái niệm về cách ly địa lí
b. Quá trình hình thành loài mới bằng cách ly địa lý
c. Vai trò của cách ly địa lí trong quá trình hình thành loài
d. Đặc điểm quá trình hình thành loài bằng con đường cách ly địa lý
- Hay xảy ra đối với các loài động vật có khả năng phát tán mạnh
- Xảy ra chậm qua nhiều giai đoạn trung gian chuyển tiếp
- Quá trình hình thành loài gắn liền với quá trình hình thành quần thể thích nghi.
Trong các khu vực địa lí thì quần đảo có các điều kiện lí tưởng để một loài phát sinh thành nhiều loài khác nhau.
Ví dụ quần đảo Galapagos
Quần đảo Galapagos nằm trên đường xích đạo trong vùng Thái bình dương, cách khoảng 950 km về phía Tây bờ biển của Ecuador. Các đảo này không nối liền nhau, chúng nổi lên từ đáy biển là miệng núi lửa cách đây 35 triệu năm.
Các loài chim sẻ Đacuyn trên quần đảo Galapagos
Theo Đacuyn, 13 loài chim sẻ đã tiến hóa trên quần đảo Galapagos có tổ tiên từ lục địa Nam Mỹ hoặc Trung Mỹ đến chiếm cứ các đảo. Con cháu của loài đến chiếm cứ đã cách li địa lí, theo thời gian đã thay đổi rất nhiều và trở nên khác xa với tổ tiên của chúng ở lục địa và hình thành nên các loài mới.
Các loài chim sẻ Đacuyn trên quần đảo Galapagos
Giả sử đàn chim ban đầu đến một trong các đảo này là do gió mạnh từ đất liền( dạng A), Tần số alen trong đàn mới dần dần khác với dạng A ban đầu do các nhân tố tiến hóa tác động và trở thành dạng mới( dạng B).Nếu như A và B cách li đủ lâu để có những khác biệt lớn thì A và B sẽ cách li bên trong và trở thành 2 loài mới riêng biệt. Sau đó một số cá thể dạng B bay đến đảo khác và lập đàn mới và có những biến đổi lớn trở thành dạng C. Nếu như dạng B và dạng C phân cách đủ lâu để có những khác biệt lớn trước khi một số cá thể dạng B và một số cá thể dạng C cùng bay đến một đảo khác sống chung với nhau nhưng không giao phối với nhau thì C trở thành 1 loài mới. B tiếp tục bị biến đổi để trở thành loài D.
Giải thích quá trrình hình thành loài trên hình dưới đây (hình 29 SGK) và cho biết tại sao trên các đảo đại dương lại hay tồn tại các loài đặc hữu?
I. HÌNH THÀNH LOÀI KHÁC KHU VỰC ĐỊA LÍ
1. Vai trò của cách li địa lí trong quá trình hình thành loài mới
a. Khái niệm về cách ly địa lí
b. Quá trình hình thành loài mới bằng cách ly địa lý
c. Vai trò của cách ly địa lí trong quá trình hình thành loài
d. Đặc điểm quá trình hình thành loài bằng con đường cách ly địa lý1
2. Thí nghiệm chứng minh quá trình hình thành loài bằng cách li địa lý:
a. Thí nghiệm
Hãy mô tả thí nghiệm của Dodd theo hình vẽ sau
Đối tượng thí nghiệm
Nguyên liệu
Cách tiến hành
Kết Quả
Ruồi giấm Drosophila pseudo obscura
Môi trường 1: tinh bột
Môi trường 2: đường mantôzơ
Nuôi 2 quần thể ruồi giấm của loài này vào 2 môi trường trên
Sau nhiều thế hệ, cho 2 loại ruồi này sống chung với nhau, ghi nhận kết quả các cặp ruồi giao phối ngẫu nhiên.
Cách li tập tính giao phối,dẫn đến cách ly sinh sản giữa 2 quần thể ruồi
I. HÌNH THÀNH LOÀI KHÁC KHU VỰC ĐỊA LÍ
1. Vai trò của cách li địa lí trong quá trình hình thành loài mới
a. Khái niệm về cách ly địa lí
b. Quá trình hình thành loài mới bằng cách ly địa lý
c. Vai trò của cách ly địa lí trong quá trình hình thành loài
d. Đặc điểm quá trình hình thành loài bằng con đường cách ly địa lý
2. Thí nghiệm chứng minh quá trình hình thành loài bằng cách li địa lý:
a. Thí nghiệm
b. Nhận xét & giải thích
Sự cách li về mặt địa lí và sự khác biệt về điều kiện sống đã làm xuất hiện sự cách li về tập tính giao phối dẫn đến cách li sinh sản giữa 2 quần thể ruồi.
Hiện tượng trên được giải thích như thế nào?
TÓM TẮT NỘI DUNG BÀI
Cách li địa lí là những trở ngại địa lí làm cho các cá thể của các quần thể bị cách li và không thể giao phối với nhau. Cách li địa lí có vai trò duy trì sự khác biệt về vốn gen của các quần thể do các nhân tố tiến hóa tạo ra.
Do các quần thể được sống cách biệt trong những khu vực địa lí khác nhau nên CLTN và các nhân tố tiến hóa khác có thể tạo nên sự khác biệt về vốn gen giữa các quần thể. Khi sự khác biệt về di truyền giữa các quần thể được tích tị dẫn đến xuất hiện sự cách li sinh sản thì loài mới được hình thành.
Chọn đáp án đúng trong các câu sau:
Câu 1: Cõu n�o du?i dõy núi v? vai trũ c?a s? cỏch li d?a lý trong quỏ trỡnh hỡnh th�nh lo�i l� dỳng nh?t
Khụng cú s? cỏch li d?a lớ thỡ khụng th? hỡnh th�nh lo�i m?i.
B. Cỏch li d?a lý cú th? d?n d?n hỡnh th�nh lo�i m?i qua nhi?u giai do?n trung gian chuy?n ti?p.
C. Cỏch li d?a lớ luụn luụn d?n d?n cỏch li sinh s?n.
D. Mụi tru?ng d?a lớ khỏc nhau l� nguyờn nhõn chớnh d?n d?n phõn húa th�nh ph?n ki?u gen c?a cỏc qu?n th? cỏch li.

Câu 2:Đặc điểm của hệ động vật và thực vật ở đảo là bằng chứng cho sự tiến hoá dưới tác dụng của quá trình CLTN và nhân tố nào sau đây?
A. Cách li địa lí.
B. Cách li sinh thái.
C. cách li sinh sản.
D. Cách li di truyền.
Dặn dò:
1. Ôn bài theo các câu hỏi ở cuối bài trong sách giáo khoa
2. Các quần thể cùng loài bị cách ly địa lý có thể dẫn tới hình thành các loài mới. Vậy các quần thể cùng loài sống trong cùng khu vực địa lí có thể phân hóa và hình thành nên loài mới hay không?
Xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo và các em học sinh lớp 12A7
Kính chúc các thầy cô giáo mạnh khoẻ và hạnh phúc!
Chúc các em học sinh học giỏi và thành đạt !