Bài 29. Quá trình hình thành loài

BÀI 29
QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH LOÀI
I. HÌNH THÀNH LOÀI KHÁC KHU VỰC ĐỊA LÍ.
1. Vai trò của cách li địa lí:
Diễn biến quá trình hình thành loài mới:
Quần thể A
QT A1
QT A2
Nòi địa lí A1
Nòi địa lí A2
Loài A1
Loài A2
Cách li địa lí
Trở ngại địa lí
MT A1
MT A2
NTTH
NTTH
NTTH
NTTH
Cách li sinh sản
I. HÌNH THÀNH LOÀI KHÁC KHU VỰC ĐỊA LÍ.
- Ngăn cản các cá thể của các quần thể cùng loài gặp gỡ và giao phối với nhau.
- Cách li địa lí là yếu tố quan trọng dẫn đến cách li sinh sản, từ đó hình thành loài mới.
I. HÌNH THÀNH LOÀI KHÁC KHU VỰC ĐỊA LÍ.
1. Vai trò của cách li địa lí:
*. Đặc điểm của quá trình hình thành loài bằng con đường cách li địa lí.
- Cách li địa lí hay xảy ra với loài có khả năng phát tán mạnh.
- Quá trình hình thành loài xảy ra chậm chạp qua nhiều dạng trung gian chuyển tiếp.
- Quá trình hình thành loài thường gắn với hình thành quần thể thích nghi.
- Cách li địa lí không nhất thiết hình thành loài mới.
I. HÌNH THÀNH LOÀI KHÁC KHU VỰC ĐỊA LÍ.
2.Thí nghiệm chứng minh quá trình hình thành loài bằng cách li địa lí
- Đối tượng nghiên cứu:
Ruồi giấm
- Môi trường thí nghiệm:
Đường mantôzơ và tinh bột
- Tiến trình thí nghiệm:
I. HÌNH THÀNH LOÀI KHÁC KHU VỰC ĐỊA LÍ.
1. Vai trò của cách li địa lí:
II. HÌNH THÀNH LOÀI CÙNG KHU ĐỊA LÍ
1/. Hình thành loài bằng cách li tập tính và cách li sinh thái:
a/. Hình thành loài bằng cách li tập tính:
Cách li tập tính giao phối
VD:.
Có khả năng giao phối sinh ra con cái
Hai loài cá này nuôi trong bể khi chiếu ánh sáng đơn sắc: Có khả năng giao phối sinh ra con cái (do ánh sáng đơn sắc làm cho chúng trong cùng màu với nhau).
II. HÌNH THÀNH LOÀI CÙNG KHU VỰC ĐỊA LÍ.
1. Hình th�nh lồi b?ng c�ch li t?p tính v� c�ch li sinh th�i:
a. Hình th�nh lồi b?ng c�ch li t?p tính:
- Các cá thể của một quần thể do đột biến có được kiểu gen mới  thay đổi tập tính giao phối thì những cá thể đó có xu hướng giao phối với nhau tạo nên quần thể cách li với quần thể gốc. Lâu dần sự khác biệt về vốn gen do giao phối không ngẩu nhiên và các nhân tố tiến hóa tác động dẫn đến cách li sinh sản và dần hình thành loài mới.
- Cách li tập tính
→ Chim én sinh sản vào mùa xuân, chim gáy sinh sản vào mùa hè
II. HÌNH THÀNH LOÀI CÙNG KHU VỰC ĐỊA LÍ.
b. Hình th�nh lồi b?ng c�ch li sinh th�i.
VÍ DỤ - SỰ HÌNH THÀNH LOÀI BẰNG CON ĐƯỜNG SINH THÁI
SÔNG VÔN GA
CỎ BĂNG BỜ SÔNG
CỎ BĂNG BÃI BỒI
Ra hoa kết quả sớm
Chờ lũ hết mới ST và ra hoa kết quả (muộn hơn)
Nòi sinh thái bờ sông không giao phối được với nòi sinh thái bãi bồi
→ Cây thông ở thung lũng với cây thông ở đỉnh núi không giao phấn được với nhau do điều kiện sinh thái khác nhau
II. HÌNH THÀNH LOÀI CÙNG KHU VỰC ĐỊA LÍ.
- Hai quần thể cùng 1 loài sống trong 1 khu vực địa lí nhưng ở hai ổ sinh thái khác nhau, lâu dần các nhân tố tiến hóa tác động làm phân hóa vốn gen của hai quần thể làm xuất hiện sự cách li sinh sản  hình thành loài mới .

*Hình thành loài bằng con đường sinh thái thường xảy ra với Thực vật và Động vật ít di động xa như thân mềm, sâu bọ.
b. Hình th�nh lồi b?ng c�ch li sinh th�i.
II. HÌNH THÀNH LOÀI CÙNG KHU VỰC ĐỊA LÍ.
2. Hình th�nh lồi b?ng lai xa v� da b?i hĩa:
Ví Dụ:
hình thành loài nhờ
cơ chế tự đa bội
Ví dụ sự hình thành thể song nhị bội ngoài tự nhiên
CỎ CHÂU ÂU
50 NST
CỎ MỸ
70 NST
x
P:
G:
F(LX):
THỂ SONG NHỊ BỘI:
25 NST
35 NST
60 NST
(HỮU THỤ)
(TỨ BỘI HOÁ)
120 NST
Cỏ Spartina của Anh
(BẤT THỤ)
II. HÌNH THÀNH LOÀI CÙNG KHU VỰC ĐỊA LÍ.
Lai xa kèm đa bội hóa góp phần hình thành nên loài mới trong cùng một khu vực địa lí vì sự sai khác về NST đã nhanh chóng dẫn đến sự cách li sinh sản.
* Lai xa và đa bội hóa nhanh chóng tạo ra loài mới ở thực vật nhưng ít xảy ra ở các loài động vật.
2. Hình th�nh lồi b?ng lai xa v� da b?i hĩa:
CỦNG CỐ BÀI HỌC
Câu 1: Nhân tố giúp phân biệt quá trình hình thành loài mới với quá trình hình thành đặc điểm thích nghi là:
A. Quá trình giao phối.
B. Quá trình cách li.
C. Quá trình CLTN.
D. Quá trình đột biến.
Câu 2: Đặc điểm của hệ động vật và thực vật ở đảo là bằng chứng cho sự tiến hoá dưới tác dụng của quá trình CLTN và nhân tố nào sau đây?
A. Cách li địa lí.
B. Cách li sinh thái.
C. cách li sinh sản.
D. Cách li di truyền.
CỦNG CỐ BÀI HỌC
3. Phát biểu nào sau đây không đúng khi nói về quá trình hình thành loài mới bằng con đường địa lí (hình thành loài khác khu vực địa lí)
a. Hình thành loài mới bằng con đường địa lí diễn ra chậm chạp trong thời gian lịch sử lâu dài.
b. Trong những điều kiện địa lí khác nhau, chọn lọc tự nhiên đã tích lũy các đột biến và biến dị tổ hợp theo các hướng khác nhau.
c. Hình thành loài mới bằng con đường địa lí thường gặp cả ở động vật và thực vật.
d. Điều kiện địa lí là nguyên nhân trực tiếp gây ra những biến đổi tương ứng trên cơ thể sinh vật, từ đó tạo ra loài mới
4. Hình thành loài mới bằng cách li địa lí là phương thức thường gặp ở:
a. Thực vật bậc thấp b. Thực vật bậc cao
c. Động vật ít di động d. Động vật phát tán mạnh
CỦNG CỐ BÀI HỌC
5. Câu nào sau đây nói về vai trò của sự cách li địa lí trong quá trình hình thành loài mới là đúng nhất?
a.Không có sự cách li địa lí thì không thể hình thành loài mới
b. Cách li địa lí có thể hình thành loài mới qua nhiều giai đoạn trung gian chuyển tiếp
c. Cách li địa lí luôn dẫn đến cách li sinh sản
d. Môi trường địa lí khác nhau là nguyên nhân chính dẫn đến phân hóa kiểu gen của các quần thể cách li
BÀI TẬP VỀ NHÀ
- Trả lời câu hỏi trong sách giáo khoa.
- Đọc trước bài 30 “Quá trình hình thành loài (tiếp)”.