Bài 29. Oxi - Ozon (Bài đọc thêm)

THỦNG TẦNG OZON
Nhóm :
Lớp :
1. Khái niệm:
Ozon tập trung thành lớp dày ở những độ cao khác nhau trong tầng bình lưu, cách mặt đất khoảng  từ 10 – 50 km. Ozon có chức năng bảo vệ sinh quyển. Tầng khí quyển này hấp thụ 93-99% tia bức xạ có hại từ Mặt Trời.
Những chỗ loang lổ ozon do bị loãng được hiểu là “lỗ thủng ozon”. Lỗ thủng của tầng ozon là khu vực có hàm lượng ozon thấp hơn 220 đơn vị dobson (DU), tương đương gần 6 tỷ phân tử ozon trên một cm2.
2. Nguyên nhân gây thủng tầng ozon:
Một trong những nguyên nhân quan trọng nhất là do hợp chất CFC.
Lượng lớn CFC thải vào không khí ở tầng đối lưu, chúng khuếch tán lên tầng bình lưu. Dưới tác dụng của các tia tử ngoại, chúng bị phân hủy tạo ra gốc clo tự do:
CF2Cl2 tia tử ngoại CF2Cl + Cl
Các gốc clo tự do phá hủy ozon theo cơ chế dây chuyền:
Cl + O3   ClO + O2
ClO + O3   Cl + 2O2
Nguồn sinh ra CFC:
+ Tủ lạnh: Tủ lạnh có thể làm lạnh và bảo quản thực phẩm là nhờ dung dịch CFC thể lỏng trong hệ thống ống dẫn khép kín phía sau tủ lạnh.
2. Nguyên nhân gây thủng tầng ozon:
+ Chất thải công nghiệp, đặc biệt là các khí NOx,CO2… N2O được tạo ra bằng cách sản xuất phân bón nitơ, xử lí nước thải, đốt cháy nguyên liệu hóa thạch,… Mỗi năm có khoảng 10 triệu tấn N2O bị thải ra môi trường. Có thể nói N2O đã “qua mặt” CFC để trở thành loại khí phá hủy tầng ozon mạnh nhất.
Một số loại phân bón sử dụng tại các nông trại làm tăng lượng N2O
+ Khói thoát ra trong các vụ phóng tên lửa có thể bào mòn tầng ozon, tạo điều kiện cho các tia tử ngoại có hại từ Mặt Trời xâm nhập vào Trái Đất. Khi phóng các tên lửa dùng nhiên liệu rắn, chúng thải trực tiếp khí Clo ra tầng bình lưu. Tại đây Clo phản ứng với Oxy để tạo ra Clo oxit - chất có khả năng hủy diệt Ozon.
2. Nguyên nhân gây thủng tầng ozon:
Tên lửa thải ra khí clo trên tầng bình lưu, clo phản ứng với oxy tạo ra clo oxit - một chất phá hủy ozon.
- Phá hủy hệ thống miễn dịch của cơ thể người và động vật, làm tăng khả năng mắc bệnh cho con người và động vật. Các tia bức xạ cực tím có năng lượng cao tham gia tạo thành các khối u ác tính gây ung thư da. Tia tử ngoại còn gây bệnh đục thủy tinh thể, mắt sẽ bị lão hóa và mù lòa.
- Sự tăng lên của tia tử ngoại (tia UV) ảnh hưởng nghiêm trọng sự sinh trưởng và sinh sản của các loài cá, tôm, cua và nhiều sinh vật khác.
3. Hậu quả:
- Suy giảm tầng ozon làm tăng lượng bức xạ tử ngoại đến mặt đất và làm tăng các phản ứng hóa học dẫn tới ô nhiễm khí quyển. Khói mù và mưa a-xít sẽ tăng lên do các chất tạo thành mưa a-xít tăng lên cùng với sự tăng hoạt động của tia UV.
3. Hậu quả:
Mất mùa do tia cực tím
- Sự tăng tia UV có thể làm giảm khả năng chịu đựng của cây trồng, nếu chiếu tia tử ngoại với liều cao vào ngô, lúa thì năng suất sẽ kém, chất lượng cũng giảm sút.
- Bức xạ tử ngoại tăng sẽ làm giảm nhanh tuổi thọ của các vật liệu, làm chúng mất đi độ bền chắc.
- Gia tăng tia tử ngoại góp phần vào việc tăng cường hiệu ứng nhà kính.
4. Biện pháp:
- Xử lý ô nhiễm cục bộ trong khu công nghiệp, nhà máy, trong các công đoạn sản xuất riêng biệt để giảm thiểu các loại bụi và khí độc hại vào bầu khí quyển.
- Hạn chế sử dụng năng lượng hạt nhân, thay thế bằng năng lượng sạch như: năng lượng Mặt Trời, năng lượng gió, sóng biển…
- Giáo dục, tư vấn, tuyên truyền, vận động và hỗ trợ để các doanh nghiệp cải tiến công nghệ nhằm loại trừ và ngăn chặn các hoạt động có ảnh hưởng xấu đến tầng ozon.
- Giảm ô nhiễm không khí do xe cộ và các thiết bị khác khi hoạt động xả khí thải vào môi trường. 
- Tiết kiệm năng lượng, tiết kiệm nước trong sinh hoạt và làm việc.
- Sử dụng ánh sáng tự nhiên trong nhà và nơi làm việc nếu có thể.
4. Biện pháp:
- Tận dụng phương tiện giao thông công cộng, đi xe đạp hoặc đi bộ đến nơi làm việc.
4. Biện pháp:
- Khi mua các sản phẩm gia dụng, nhất là các loại dùng trong bình xịt, tìm loại ghi trên nhãn “không có CFC”.