Bài 29. Điện thế hoạt động và sự lan truyền xung thần kinh

Người thực hiện: Trần Văn Mạn
Trường: THPT Nguyễn Đức Cảnh
Thành Phố Thái Bình
Tiết 29. ĐIệN THế HOạT ĐộNG Và Sự LAN TRUYềN XUNG THầN KINH
I. Điện thế hoạt động.
Hãy quan sát đồ thị điện thế hoạt động, và cho biết đồ thị điện thế hoạt động gồm những giai đoạn nào?.
Khi tế bào bị kích thích, điện thế nghỉ biến thành điện thế hoạt động. Điện thế hoạt động gồm 3 giai đoạn: Mất phân cực (khử cực), đảo cực và tái cực.
Tiết 29. ĐIệN THế HOạT ĐộNG Và Sự LAN TRUYềN XUNG THầN KINH
1. Đồ thị điện thế hoạt động.
- ë giai ®o¹n t¸i ph©n cùc lo¹i ion nµo ®i qua mµng tÕ bµo vµ sù di chuyÓn cña ion ®ã cã t¸c dông g×?.
Phim
I. Điện thế hoạt động.
Tiết 29. ĐIệN THế HOạT ĐộNG Và Sự LAN TRUYềN XUNG THầN KINH
1. Đồ thị điện thế hoạt động.
2. Cơ chế hình thành điện thế hoạt động.
- Khi bÞ khÝch thÝch, cæng Na+ më réng lµm cho ion Na+ khuÕch t¸n quan mµng vµo trong tÕ bµo g©y ra mÊt ph©n cùc vµ ®¶o cùc.
- TiÕp ®ã, cæng K+ më réng h¬n, cßn cæng Na+ ®ãng l¹i. K+ qua mµng ®i ra ngoµi dÉn ®Õn t¸i ph©n cùc
Quan sát đoạn phim sau và hãy cho biết:
- ở giai đoạn mất phân cực và giai đoạn đảo cực, loại ion nào đi qua màng tế bào và sự di chuyển của ion đó có tác dụng gì?.
I. Điện thế hoạt động.
Tiết 29. ĐIệN THế HOạT ĐộNG Và Sự LAN TRUYềN XUNG THầN KINH
II. Lan truyền xung thần kinh trên sợi thần kinh.
Quan sát đoạn hình vẽ 29.3 Sgk mô tả quá trình truyền xung thần kinh trên sợi thần kinh không có bao miêlin. Hãy cho biết:
1. Lan truyÒn xung thÇn kinh trªn sîi thÇn kinh kh«ng cã bao miªlin.
Xung điện lan truyền liên tục từ vùng này sang vùng khác, do sự mất phân cực, đảo cực và tái cực hết phần này sang phần khác trên sợi thần kinh.
Phim minh họa
Xung thần kinh lan truyền như thế nào trên sợi thần kinh không có vỏ miêlin?
Xung điện đi đến điểm A làm đổi cực điểm A, ở mặt trong điện tích tại điểm A trở nên dương so với điểm B, xung điện truyền từ điểm A sang điểm B.
Đến điểm B lại làm đổi cực điểm B, ở mặt trong điện tích tại điểm B trở nên dương so với điểm C, xung điện truyền từ điểm B sang điểm C. Cứ như vậy xung điện truyền tới đâu gây ra đổi cực tại đó cho đến hết sợi thần kinh.
Tại sao xung thần kinh chỉ truyền theo 1 chiều từ điểm A -> B ->C mà không truyền theo chiều ngược lại?
Do điểm B đang bị đảo cực và khử cực, hưng tính giảm thấp nên khi dòng điện từ C theo mặt ngoài đến điểm B sẽ không gây được khử cực và đảo cực ở điểm B. Ta nói điểm B ở giai đoạn trơ, không trả lời kích thích.
I. Điện thế hoạt động.
Tiết 29. ĐIệN THế HOạT ĐộNG Và Sự LAN TRUYềN XUNG THầN KINH
II. Lan truyền xung thần kinh trên sợi thần kinh.
1. Lan truyÒn xung thÇn kinh trªn sîi thÇn kinh kh«ng cã bao miªlin.
2. Lan truyÒn xung thÇn kinh trªn sîi thÇn kinh cã bao miªlin.
Bao miêlin có cấu tạo như thế nào?
Bao miêlin có bản chất là phôtpholipit có màu trắng và cách điện. Bao miêlin bọc không liên tục sợi thần kinh mà ngắt quãng tạo thành các eo ranvie.
Lan truyền xung thần kinh trên sợi thần kinh có bao miêlin có điểm gì giống và khác so với trên sợi không có bao miêlin?.
Lan truyền xung thần kinh trên sợi có bao mielin tương tự lan truyền trên sợi không có bao mielin, chỉ khác là xung thần kinh không truyền liên tục mà nhảy cóc từ eo này sang eo khác nên tốc độ lan truyền nhanh hơn rất nhiều.
Phim MH 1
Phim MH 2
Tại sao trên sợi thần kinh có bao miêlin, xung thần kinh lại lan truyền nhảy cóc từ eo này sang eo khác?.
Câu hỏi củng cố:
1. Điện thế hoạt động là gì? Điện thế hoạt động được hình thành như thế nào?
2. So sánh cách lan truyền của xung thần kinh trên sợi thần kinh không có bao miêlin và có bao miêlin?