Bài 29. Điện thế hoạt động và sự lan truyền xung thần kinh

SINH HỌC 11
NHÓM 2
LỚP 11D4
Trường THPT Nguyễn Huệ - Yên Bái
NĂM HỌC: 2016 - 2017
BÀI 29: ĐIỆN THẾ HOẠT ĐỘNG VÀ SỰ LAN TRUYỀN XUNG THẦN KINH
I. ĐIỆN THẾ HOẠT ĐỘNG
1. Đồ thị điện thế hoạt động.
2. Cơ chế hình thành điện thế hoạt động.
II. LAN TRUYỀN XUNG THẦN KINH TRÊN SỢI THẦN KINH
1. Lan truyền xung thần kinh trên sợi thần kinh không có bao miêlin.
2. Lan truyền xung thần kinh trên sợi thần kinh có bao miêlin.
NỘI DUNG
I. ĐIỆN THẾ HOẠT ĐỘNG

* Khá niệm: là sự thay đổi điện thế giữa trong và ngoài màng khi tế bào thần kinh bị kích thích.
1. Đồ thị điện thế hoạt động.

Điện thế nghỉ
Hình 29.1. Đồ thị điện thế hoạt động
-
+
-
-
+
+
+
+
* Khi tế bào thần kinh bị kích thích, điện thế nghỉ biến đổi thành điện thế hoạt động.
* Đồ thị điện thế hoạt động gồm 3 giai đoạn:
Giai đoạn mất phân cực (khử cực).
Giai đoạn đảo cực.
Giai đoạn tái phân cực.
2. Cơ chế hình thành điện thế hoạt động.
Nguyên nhân: Sự thay đổi tính thấm của màng đối với các ion thay đổi, gây nên sự khử cực (khi Na+ từ ngoài vào tế bào) => đảo cực (Na+ tiếp tục vào) => tái phân cực (khi K+ từ trong tế bào ra ngoài).
Hình 29.2.: Cơ chế hình thành điện thế hoạt động
A – Giai đoạn mất phân cực và đảo cực B – Giai đoạn tái phân cực
B
A
K+
Na+
Na+
K+
K
K
K
K
K
K
K
K
K
K
K
K
K
K
K
K
K
K
K
K
K
K
K
K
Na
Na
Na
Na
Na
Na
Na
Na
Na
Na
Na
Na
Na
Na
Na
Na
Na
Na
Na
Na
Na
BÊN TRONG TẾ BÀO
BÊN NGOÀI TẾ BÀO
MÀNG TẾ BÀO
CỔNG K+
CỔNG Na+
Na
Na
Na
Na
Na
Mất phân cực
Đảo cực
Na
K
K
K
K
K
K
K
K
K
K
K
K
K
K
K
K
K
K
K
K
K
K
K
Na
Na
Na
Na
Na
Na
Na
Na
Na
Na
Na
Na
Na
Na
Na
Na
Na
Na
Na
Na
Na
Na
Na
Na
Na
BÊN TRONG TẾ BÀO
BÊN NGOÀI TẾ BÀO
MÀNG TẾ BÀO
Na
Na
Na
Na
Na
CỔNG K+
CỔNG Na+
Đảo cực
Tái phân cực
Kênh Na+ Mở

Na+
- Na+ tích điện (+) làm trung hòa (-) ở mặt trong của tế bào gây ra mất phân cực.
- Na+ vào nhiều dẫn đến dư thừa  làm cho mặt trong của tế bào tích điện (+), mặt ngoài tích điện (-).
Kênh Na+
Mở

Na+
Na+ đóng, K+ Mở

K+
- K+ ra ngoài màng, khi đi mang theo (+) nên làm cho mặt ngoài màng tế bào tích điện (+), mặt trong thì tích điện (-).
II. LAN TRUYỀN XUNG THẦN KINH TRÊN SỢI THẦN KINH


Điện thế hoạt động khi xuất hiện được gọi là xung thần kinh.
Xung thần kinh khi xuất hiện ở nơi bị kích thích sẽ lan truyền dọc theo sợi thần kinh.




1. Lan truyền xung thần kinh trên sợi thần kinh không có bao miêlin.

+
+
+
+
-
-
-
-
A
B
C
-
+
-
+
+
-
-
+
+
-
D
Chiều lan truyền của dòng điện
?
Trên sợi TK không có bao Miêlin thì xung TK sẽ lan truyền như thế nào?
- Xung TK lan truyền dọc theo sợi TK liên tục từ vùng màng này đến vùng màng kế tiếp
- Cơ chế: do xảy ra các giai đoạn mất phân cực, đảo cực, tái phân cực liên tiếp hết vùng này đến vùng khác trên sợi thần kinh
2. Lan truyền xung thần kinh trên sợi thần kinh có bao miêlin .

Đặc điểm cấu tạo của sợi thần kinh có bao miêlin?
Tại sao điện thế hoạt động lan truyền trên sợi TK có bao miêlin theo lối “nhảy cóc”?
- Vì miêlin có tính chất cách điện, nên không khử cực và đảo cực ở vùng có bao miêlin.
- Bao miêlin bao bọc không liên tục mà ngắt quãng trên sợi TK, tạo thành các eo Ranvie, bao miêlin có tính chất cách điện.
?
Nêu cách lan truyền xung TK trên sợi TK có bao miêlin
- Bao miêlin bao bọc không liên tục mà ngắt quãng trên sợi TK, tạo thành các eo Ranvie, bao miêlin có tính chất cách điện.


- Sự lan truyền xung TK theo lối “nhảy cóc” từ eo Ravie này sang eo Ravie khác.

- Sự thay đổi tính thấm của màng chỉ xảy ra tại các eo.
- Cơ chế: do xảy ra các giai đoạn mất phân cực, đảo cực, tái phân cực liên tiếp từ eo Ravie này sang eo Ranvie khác trên sợi TK.
Dọc theo sợi thần kinh
Theo lối “Nhảy cóc” qua eo Ranvie
Chậm (1m/s)
Nhanh (100m/s)
Nhiều (Cho hoạt động của bơm Na-K)
Ít (Do Bơm Na-K chỉ hoạt động ở eo Ranvie)
Tại sao 45’ học bài căng thẳng cần có 5’ giải lao?
- Sau 1 thời gian dài lao động trí óc căng thẳng thì khả năng nhận và trả lời kích thích của tế bào thần kinh giảm xuống, dẫn đến khả năng tiếp thu bài giảng giảm, cần phải nghỉ ngơi để phục hồi như cũ.
Cảm ơn cô
và các bạn đã lắng nghe!