Bài 29. Chính sách khai thác thuộc địa của thực dân Pháp và những chuyển biến về kinh tế, xã hội ở Việt Nam

C. 1897 - 1914
i- ChƯơng trình khai thác lần thứ hai của thực dân pháp
Thực dân Pháp tiến hành khai thác trong các lĩnh vực nông nghiệp, công nghiệp, thương nghiệp, giao thông vận tải, tài chính và thuế khóa như thế nào? Chúng thu được những nguồn lợi gì ?
Nhóm 1: Tìm hiểu về nông nghiệp
Nhóm 2: Tìm hiểu về công nghiệp
Nhóm 3: Tìm hiểu về thương nghiệp
Nhóm 4: Tìm hiểu về giao thông-vận tải, tài chính và chính sách thuế
Thảo luận nhóm (2 phút)
Thực dân Pháp tiến hành khai thác trong các lĩnh vực trên như thế nào? Chúng thu được những nguồn lợi gì?
Thảo luận nhóm (2 phút)
Nhóm 1: Tìm hiểu về nông nghiệp
Nhóm 2: Tìm hiểu về công nghiệp
Nhóm 3: Tìm hiểu về thương nghiệp
Nhóm 4: Tìm hiểu về giao thông-vận tải, tài chính và chính sách thuế
Thảo luận nhóm (2 phút)
Thực dân Pháp tiến hành khai thác trong các lĩnh vực trên như thế nào? Chúng thu được những nguồn lợi gì?
Thực dân Pháp tiến hành khai thác trong các lĩnh vực trên như thế nào? Chúng thu được những nguồn lợi gì?
Thực dân Pháp tiến hành khai thác trong các lĩnh vực trên như thế nào? Chúng thu được những nguồn lợi gì?
Lược đồ nguồn lợi của tư bản Pháp ở Việt Nam trong cuộc khai thác lần thứ hai
Xuất khẩu
Rượu,xay xát gạo,bia,
thuốc lá, sửa chữa tàu
thuỷ,đường,tơ,giấy,sợi
Cao su
Chè, cà phê
Vàng
Xuất khẩu
Sợi, vải, thuỷ
tinh, sửa chữa
tàu thuỷ, xi măng
Dệt, vải, sợi
đường, rượu
Xay xát gạo
Gỗ, diêm
Cà phê
Than
Thiếc, chì, kẽm,
vonphơram
Rượu, giấy, diêm, đường
gạch, xay xát gạo
Lúa gạo
Hà Nội
Nhóm 1: Tìm hiểu về nông nghiệp
Nhóm 2: Tìm hiểu về công nghiệp
Nhóm 3: Tìm hiểu về thương nghiệp
Nhóm 4: Tìm hiểu về giao thông - vận tải, tài chính và chính sách thuế
Lược đồ nguồn lợi của tư bản Pháp ở Việt Nam trong cuộc khai thác lần thứ hai
Xuất khẩu
Rượu,xay xát gạo,bia,
thuốc lá, sửa chữa tàu
thuỷ,đường,tơ,giấy,sợi
Cao su
Chè, cà phê
Vàng
Xuất khẩu
Sợi, vải, thuỷ
tinh, sửa chữa
tàu thuỷ, xi măng
Dệt, vải, sợi
đường, rượu
Xay xát gạo
Gỗ, diêm
Cà phê
Than
Thiếc, chì, kẽm,
vonphơram
Rượu, giấy, diêm, đường
gạch, xay xát gạo
Lúa gạo
Hà Nội
Nhóm 1:
Tìm hiểu về nông nghiệp
Đồn điền cao su

+ Nông nghiệp: Được đầu tư vốn nhiều nhất, mở rộng diện tích canh tác cây công nghiệp , chủ yếu là đồn điền cau su.
Lược đồ nguồn lợi của tư bản Pháp ở Việt Nam trong cuộc khai thác lần thứ hai
Xuất khẩu
Rượu,xay xát gạo,bia,
thuốc lá, sửa chữa tàu
thuỷ,đường,tơ,giấy,sợi
Cao su
Chè, cà phê
Vàng
Xuất khẩu
Sợi, vải, thuỷ
tinh, sửa chữa
tàu thuỷ, xi măng
Dệt, vải, sợi
đường, rượu
Xay xát gạo
Gỗ, diêm
Cà phê
Than
Thiếc, chì, kẽm,
vonphơram
Rượu, giấy, diêm, đường
gạch, xay xát gạo
Lúa gạo
Hà Nội
Nhóm 2:
Tìm hiểu về công nghiệp
Công trường khai thác than
+ Công nghiệp:
- Tăng cường đầu tư vào khai mỏ đặc biệt là than và một số kim loại màu: thiếc, chì, kẽm.
- Mở thêm một số cơ sở công nghiệp nhẹ: sợi, vải ;rượu, diêm, xay xát gạo, sửa chữa tàu thuỷ
Công trường khai thác than
Lược đồ nguồn lợi của tư bản Pháp ở Việt Nam trong cuộc khai thác lần thứ hai
Xuất khẩu
Rượu,xay xát gạo,bia,
thuốc lá, sửa chữa tàu
thuỷ,đường,tơ,giấy,sợi
Cao su
Chè, cà phê
Vàng
Xuất khẩu
Sợi, vải, thuỷ
tinh, sửa chữa
tàu thuỷ, xi măng
Dệt, vải, sợi
đường, rượu
Xay xát gạo
Gỗ, diêm
Cà phê
Than
Thiếc, chì, kẽm,
vonphơram
Rượu, giấy, diêm, đường
gạch, xay xát gạo
Lúa gạo
Hà Nội
Nhóm 4:
Tìm hiểu về thương nghiệp
Xuất khẩu gạo
+ Thương nghiệp:
- Đánh thuế nặng vào hàng hoá các nước nhập vào Việt Nam chủ yếu của Trung Quốc và Nhật Bản.
- Chủ yếu là nhập hàng hoá Pháp và xuất khẩu nguyên liệu, nông sản sang Pháp.
Xuất khẩu gạo
Cảng Sài Gòn - !920
Nhóm 4: Tìm hiểu về giao thông-vận tải, tài chính và chính sách thuế
Cầu Long Biên - thời Pháp
+ Giao thông vận tải: Đầu tư thêm vào xây dựng đường sắt Đông Dương.
+ Tài chính: Ngân hàng Đông Dương độc quyền phát hành giấy bạc, chi phối toàn bộ các ngành kinh tế.
+ Thuế khoá: Đánh thuế nặng vào ruộng đất, thuế thân, rượu, muối, thuốc phiện.
II- Các chính sách chính trị, văn hóa, giáo dục
Thảo luận
Sau chiến tranh thế giới thứ nhất, thực dân Pháp đã thi hành ở Việt Nam những thủ đoạn chính trị, văn hóa, giáo dục nào? Mục đích của các thủ đoạn đó là gì?
Mọi quyền hành đều tập trung vào tay người Pháp, vua quan phong kiến chỉ là bù nhìn, tay sai
Mọi quyền tự do dân chủ bị bóp nghẹt, thẳng tay đàn áp, khủng bố nhân dân
Thực hiện chính sách "Chia để trị", chia rẽ dân tộc, tôn giáo.
Lễ đăng quang của vua Khải Định
III- Xã hội Việt Nam phân hóa
Trước Chiến tranh thế giới lần thứ nhất xã hội Việt Nam có những tầng lớp, giai cấp nào?
* Trước Chiến tranh thế giới lần I:
- Giai cấp địa chủ phong kiến; nông dân vẫn tồn tại.
- Tầng lớp tư sản; tiểu tư sản xuất hiện.
- Giai cấp công nhân ra đời.
Sau Chiến tranh thế giới lần thứ nhất, xã hội Việt Nam phân hoá thành các tầng lớp, giai cấp nào?
* Sau Chiến tranh thế giới
lần I:
- Giai cấp địa chủ phong kiến.
- Giai cấp tư sản.
- Giai cấp nông dân
- Tầng lớp tiểu tư sản thành thị.
- Giai cấp công nhân.
Chỉ ra nét chuyển biến của xã hội Việt Nam so với trước Chiến tranh? Do đâu có sự chuyển biến đó?
Tầng lớp
Giai cấp
Tình cảnh nông dân Việt Nam
Sau Chiến tranh thế giới I

Nhóm 1: Tìm hiểu về giai cấp địa chủ phong kiến và nông dân.
Nhóm 2: Tìm hiểu về giai cấp tư sản.
Nhóm 3: Tìm hiểu về giai cấp công nhân và tầng lớp tiểu tư sản thành thị.
áp bức, bóc lột, chiếm đoạt ruộng đát của nông đân
- Câu kết chặt chẽ với thực dân Pháp.
- Bộ phận địa chủ nhỏ và vừa có tinh thần yêu nước.
Phân hoá thành hai bộ phận: - Tư sản mại bản

- Tư bản dân tộc
- Câu kết chặt chẽ về chính trị với thực dân Pháp.
- Có tinh thần dân tộc, dân chủ, chống đế quốc và phong kiến nhưng dễ thoả hiệp
-Gồm trí thức tiểu thương, thợ thủ công.
- Bị tư sản Pháp chèn ép, khinh rẻ, đời sống bấp bênh.
- Sớm có ý thức giai cấp và nhanh chóng vươn lên nắm quyền lãnh đạo cách mạng nước ta.
- Có tinh thần cách mạng, là một lực lượng trong quá trình cách mạng dân tộc, dân chủ ở nước ta
- Là lực lượng hăng hái và đông đảo nhất cuộc cách mạng.
Phát triển nhanh cả về số và chất lượng, gắn bó với nông dân.
Bị ba tầng áp bức bóc lột của thực dân, phong kiến và tư sản người Việt
Chiếm 90% dân số.
Bị thực dân phong kiến, ấp bức, bóc lột và cướp đoạt ruộng đất.
Bị bần cùng hoá và phá sản.
Rút ra nhận xét khái quát về sự phân hoá xã hội Việt Nam sau chiến tranh thế giới thứ nhất?
Xã hội Việt Nam có sự phân hoá thành các tầng lớp, giai cấp đối kháng, mâu thuẫn với nhau về quyền lợi kinh tế và địa vị chính trị.
Trong từng giai cấp có sự phân hoá thành các bộ phận.
- Thái độ chính trị, khả năng cách mạng của các giai cấp khác nhau.
Đồn điền
cao su
Nông nghiệp
Tăng vốn
đầu tư
Công nhân
Cướp đoạt
ruộng đất
1
Phú Riềng
?
5
4
3
2
1. Đây là chính sách được thực dân Pháp khuyến khích để lập các đồn điền?
2. Tên một đồn điền ở khu vực Nam Kì.
3. Nét mới chủ yếu trong chương trình khai thác lần thứ hai của Pháp là gì?
4. Giai cấp nào bị ba tầng áp bức ?
5. Lĩnh vực được chú trọng đầu tư hàng đầu trong cuộc khai thác lần thứ hai của thực dân Pháp.
Bài tập 2:

H ? HãY NốI CáC CHíNH SáCH CHíNH TRị, VĂN HOá, GIáO DụC (ở cột trái ) TƯƠNG ứNG với các THủ ĐOạN CủA THựC DÂN PHáP ( ở CộT phải )
1. Chính trị
a. Thi hành chính sách văn hoá nô dịch, khuyến khích các hoạt động mê tín dị đoan, tệ nạn xã hội.
2. Văn hóa
b. Hạn chế mở trường học.
c. Thi hành chính sách chia để trị.
3. Giáo dục
Bài tập 2:

H ? HãY NốI CáC CHíNH SáCH CHíNH TRị, VĂN HOá, GIáO DụC (ở cột trái ) TƯƠNG ứNG với các THủ ĐOạN CủA THựC DÂN PHáP ( ở CộT phải )
1. Chính trị
a. Thi hành chính sách văn hoá nô dịch, khuyến khích các hoạt động mê tín dị đoan, tệ nạn xã hội.
2. Văn hóa
b. Hạn chế mở trường học.
c. Thi hành chính sách chia để trị.
3. Giáo dục
Hướng dẫn về nhà:

- Vẽ lược đồ hình 27/ trang 56 - Sách giáo khoa.
- Hoàn thành bài tập 1, 2, 3, 4 - Sách bài tập.
- Sưu tầm tư liệu, tranh ảnh liên quan đến bài học.
- Học thuộc, nắm chắc nội dung bài học.
- Đọc và tìm hiểu trước bài 15: Phong trào cách mạng Việt Nam sau chiến tranh thế giới thứ nhất.