Bài 29. Chính sách khai thác thuộc địa của thực dân Pháp và những chuyển biến về kinh tế, xã hội ở Việt Nam

Giáo viên: Võ Văn Ngộ
Tổ Xã hội 2
KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ GIÁO
CÙNG CÁC EM HỌC SINH
Kiểm tra bài cũ:
- Nêu chính sách khai thác thuộc địa về kinh tế lần thứ nhất của thực dân Pháp ở Việt Nam (1897-1914). Cho biết mục tiêu của các chính sách đó?
- Nông nghiệp: Cướp đoạt ruộng đất, lập đồn điền
Công nghiệp: Đầu tư khai mỏ (than và kim loại) và đầu tư các ngành xi măng, điện, nước, dệt...
Thương nghiệp: độc chiếm thị trường Việt Nam.
Tài chính: đặt ra nhiều thứ thuế.
Giao thông vận tải: tăng cường xây dựng hệ thống giao thông đường bộ, đường sắt.
=> Vơ vét sức người, sức của ở Việt Nam, làm giàu cho tư bản Pháp.
Tiết 48 Bài 29 CHÍNH SÁCH KHAI THÁC THUỘC ĐỊA CỦA THỰC DÂN PHÁP VÀ NHỮNG CHUYỂN BIẾN VỀ KINH TẾ, XÃ HỘI Ở VIỆT NAM (Tiếp theo)
II. Những chuyển biến của xã hội Việt Nam:
- Trước khi Pháp tiến hành khai thác thuộc đia, nước ta đã có những giai cấp nào?
1. Các vùng nông thôn:
a. Giai cấp địa chủ phong kiến:
- Dưới tác động của chương trình khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp, giai cấp địa chủ phong kiến nước ta có những thay đổi như thế nào?
- Đã đầu hàng, làm chỗ dựa, tay sai cho thực dân Pháp. Tuy nhiên có một bộ phận địa chủ vừa và nhỏ có tinh thần yêu nước.
b. Giai cấp nông dân:
“Đời sống nông dân cũng chẳng hơn gì. Đất xấu canh tác thì lạc hậu, do đó năng suất kém, sản lượng 1 ha ở châu Âu là 4.670 kg, ở Nhật Bản là 3.250kg, ở Nam Dương (Inđônêxia) là 2.150 kg, còn ở Đông Dương sản lượng chỉ có 1.214kg.
Người bản xứ đo ruộng đất bằng “mẫu”, chứ không đo bằng hécta. Một mẫu đất tốt sản xuất khoảng 50 thùng thóc trị giá 24đ75. Trong số tiền này, chính phủ đã trích thu 2đ10, khoảng 10%. Nhưng cày cấy mỗi mẫu ruộng, người dân đã phải chi phí hết 28đ50 về tát nước, phân bón, giống má, thuê trâu bò, nhân công, … Như vậy là lỗ vốn mất 3đ75.
… Suốt năm, phần lớn những người nông dân phải ăn rau, ăn khoai. Rất ít khi họ ăn cơm, chỉ trong những ngày giỗ Tết chẳng hạn thì họ mới động đến hạt cơm quý giá ấy.”
( Hồ Chí Minh – Phong trào cách mạng ở Đông Dương)
“Nửa đêm thuế thúc trống dồn
Sân đình máu chảy, làng thôn lính đầy.
Cha trốn ra Hòn Gai cuốc mỏ,
Anh chạy vào đất đỏ làm phu
Bán thân đổi mấy đồng xu
Thịt xương vùi gốc cao su mấy tầng.
Con đói lả ôm lưng mẹ khóc
Mẹ địu con đấu thóc cầm hơi
Kiếp nghèo cơm vãi, cơm rơi
Biết đâu nẻo đất phương trời mà đi”.
(Tố Hữu)
- Em có nhận xét gì về tình cảnh của người nông dân Việt Nam thời Pháp thuộc ?
Tiết 48 Bài 29 CHÍNH SÁCH KHAI THÁC THUỘC ĐỊA CỦA THỰC DÂN PHÁP VÀ NHỮNG CHUYỂN BIẾN VỀ KINH TẾ, XÃ HỘI Ở VIỆT NAM (Tiếp theo)
II. Những chuyển biến của xã hội Việt Nam:
1. Các vùng nông thôn:
a. Giai cấp địa chủ phong kiến:
- Đã đầu hàng, làm chỗ dựa, tay sai cho thực dân Pháp. Tuy nhiên có một bộ phận địa chủ vừa và nhỏ có tinh thần yêu nước.
b. Giai cấp nông dân:
- Có số lượng đông đảo, bị áp bức bóc lột nặng nề nhất nên họ sẵn sàng hưởng ứng,tham gia cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc.
- Một bộ phận nhỏ mất ruộng đất, phải vào làm thuê trong các hầm mỏ, đồn điền.
2. Đô thị phát triển, sự xuất hiện các giai cấp, tầng lớp mới:
a. Đô thị phát triển:
Nhà máy xi-măng Hải Phòng
Cảng Sài Gòn
Ga Hà Nội (năm 1900)
Ngân hàng Đông Dương (Ngân hàng nhà nước hiện nay)
- Đô thị ở Việt Nam vào cuối thế kỉ XIX- đầu thế kỉ XX như thế nào?
2. Đô thị phát triển, sự xuất hiện các giai cấp, tầng lớp mới:
a. Đô thị phát triển:
- Cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX nhiều đô thị mới xuất hiện và phát triển nhanh như Hà Nội, Hải Phòng, Sài Gòn-Chợ Lớn, Nam Định, Vinh…
b. Sự xuất hiện các giai cấp, tầng lớp mới:
- Cùng với sự phát triển đô thị đã kéo theo sự xuất hiện của các giai cấp, tầng lớp nào ở nước ta lúc này?
- Thành phần xuất thân của các giai cấp, tầng lớp này như thế nào? Thái độ cách mạng ra sao?
- Tầng lớp tư sản: đã xuất hiện, có nguồn gốc từ các nhà thầu khoán, chủ xí nghiệp, xưởng thủ công, chủ hãng buôn... họ bị chính quyền thực dân kìm hãm, tư bản Pháp chèn ép.
- Tiểu tư sản thành thị: bao gồm chủ các xưởng thủ công nhỏ, cơ sở buôn bán nhỏ, viên chức cấp thấp và những người làm nghề tự do.
- Giai cấp công nhân: phần lớn xuất thân từ nông dân, làm việc trong các đồn điền, hầm mỏ, nhà máy, xí nghiệp, lương thấp nên đời sống khổ cực, có tinh thần đấu tranh mạnh mẽ chống giới chủ nhằm cải thiện đời sống.
3. Xu hướng mới trong cuộc vận động giải phóng dân tộc:
- Dựa vào kiến thức đã học, hãy cho biết những nét chính trong cuộc đấu tranh của nhân đan ta cuối thế kỉ XIX như thế nào?
- Tư tưởng nào có ảnh hưởng đến Việt Nam lúc này ?
- Tại sao các nhà yêu nước Việt Nam lúc đó lại muốn noi gương Nhật Bản ?
- Đầu thế kỉ XX, tư tưởng dân chủ tư sản từ châu Âu được truyền bá vào Việt Nam qua sách báo của Trung Quốc và tấm gương Nhật Bản.
- Tầng lớp nào ở nước ta tiếp thu tư tưởng mới đó ?
- Những trí thức Nho học tiến bộ Việt Nam đã tích cực vận động cứu nước theo con đường dân chủ tư sản.
CỦNG CỐ BÀI:
Bài tập: Hãy hoàn thành bảng tóm tắt sau cho phù hợp:
Địa chủ phong kiến
Nông dân
Tư sản
Tiểu tư sản
Công nhân
1. Vì sao giai cấp công nhân Việt Nam sớm có tinh thần đấu tranh mạnh mẽ ?
A. Vì họ bị địa chủ, phong kiến bóc lột tàn bạo.
B. Vì họ có lương không đủ ăn.
C. Vì họ bị tư sản, thực dân Pháp và phong kiến bóc lột.
D. Vì họ đòi cải thiện điều kiện làm việc và sinh hoạt.
2. Điểm mới của xu hướng cứu nước đầu thế kỉ XX là:
A. Củng cố chế độ phong kiến Việt Nam, không lệ thuộc vào Pháp.
B. Đưa dất nước phát triển theo con đường tư bản chủ nghĩa.
C. Học tập Nhật Bản, đẩy mạnh cuộc vận động yêu nước theo khuynh hướng dân chủ tư sản.
D. Yêu cầu nhà vua thực hiện cải cách duy tân đất nước.
C
C
Tiết 49: Bài 30: PHONG TRÀO YÊU NƯỚC CHỐNG PHÁP TỪ ĐẦU THẾ KỈ XX ĐẾN NĂM 1918
Phong trào yêu nước trước chiến tranh thế giới thứ nhất.
Tìm hiểu thân thế, sự nghiệp của Phan Bội Châu, Lương Văn Can, Phan Châu Trinh.
- Những nét chính về họat động của các phong trào Đông du, Đông Kinh nghĩa thục, cuộc vận động Duy tân và phong trào chống thuế ở Trung Kì.
HƯỚNG DÂN VỀ NHÀ
Cảm ơn các em học sinh,
chúc các em học tập tốt