Bài 29. Chính sách khai thác thuộc địa của thực dân Pháp và những chuyển biến về kinh tế, xã hội ở Việt Nam

CHÍNH SÁCH KHAI THÁC THUỘC ĐỊA CỦA THỰC DÂN PHÁP VÀ NHỮNG CHUYỂN BIẾN VỀ KINH TẾ, XÃ HỘI Ở VIỆT NAM
Bài 29
Tiết 47
I. CUỘC KHAI THÁC THUỘC ĐỊA LẦN THỨ NHẤT CỦA THỰC DÂN PHÁP (1897-1914)
1. Tổ chức bộ máy nhà nước
2. Chính sách kinh tế
3. Chính sách văn hóa giáo dục
I. CUỘC KHAI THÁC THUỘC ĐỊA LẦN THỨ NHẤT CỦA THỰC DÂN PHÁP (1897-1914)
 Thực dân Pháp tiến hành khai thác thuộc địa lần thứ nhất ở nước ta với những nội dung gì?
 Sau khi căn bản hoàn thành bình định bằng quân sự, thực dân Pháp bắt tay khai thác thuộc địa, với chương trình này chúng tấn công một cách toàn diện vào nước ta.
I. CUỘC KHAI THÁC THUỘC ĐỊA LẦN THỨ NHẤT CỦA THỰC DÂN PHÁP (1897-1914)
1. Tổ chức bộ máy nhà nước
- Năm 1887, Pháp thành lập Liên bang Đông Dương.
LIÊN

BANG

ĐÔNG

DƯƠNG
I. CUỘC KHAI THÁC THUỘC ĐỊA LẦN THỨ NHẤT CỦA THỰC DÂN PHÁP (1897-1914)
1. Tổ chức bộ máy nhà nước
LIÊN BANG ĐÔNG DƯƠNG (Toàn quyền Đông Dương)
BẮC KÌ (Thống sứ)
TRUNG KÌ (Khâm sứ)
NAM KÌ (Thống đốc)
CAMPUCHIA(Khâm sứ)
LÀO (Khâm sứ)
BỘ MÁY CHÍNH QUYỀN CẤP KÌ (Pháp)
BỘ MÁY CHÍNH QUYỀN CẤP TỈNH (Pháp + bản xứ)
BỘ MÁY CHÍNH QUYỀN CẤP HUYỆN, XÃ, THÔN (bản xứ )
Dựa vào thông tin SGK và sơ đồ trên, em hãy mô tả tổ chức bộ máy nhà nước Đông Dương?
I. CUỘC KHAI THÁC THUỘC ĐỊA LẦN THỨ NHẤT CỦA THỰC DÂN PHÁP (1897-1914)
1. Tổ chức bộ máy nhà nước
Việc tổ chức bộ máy nhà nước này của Pháp nhằm mục đích gì?
I. CUỘC KHAI THÁC THUỘC ĐỊA LẦN THỨ NHẤT CỦA THỰC DÂN PHÁP (1897-1914)
1. Tổ chức bộ máy nhà nước
- Năm 1887, Pháp thành lập Liên bang Đông Dương.
- Việt Nam bị chia thành 3 kì với 3 chế độ cai trị khác nhau.
Phủ toàn quyền Đông Dương tại Hà Nội
I. CUỘC KHAI THÁC THUỘC ĐỊA LẦN THỨ NHẤT CỦA THỰC DÂN PHÁP (1897-1914)
1. Tổ chức bộ máy nhà nước
- Năm 1887, Pháp thành lập Liên bang Đông Dương.
- Việt Nam bị chia thành 3 kì với 3 chế độ cai trị khác nhau.
ĐẤT

BẢO

HỘ
ĐẤT NỬA BẢO HỘ
ĐẤT
THUỘC PHÁP
I. CUỘC KHAI THÁC THUỘC ĐỊA LẦN THỨ NHẤT CỦA THỰC DÂN PHÁP (1897-1914)
1. Tổ chức bộ máy nhà nước
* Nhận xét:
- Bộ máy chính quyền từ trung ương đến cơ sở đều do thực dân Pháp chi phối.
- Kết hợp chặt chẽ giữa nhà nước thực dân với quan lại phong kiến.
Em có nhận xét gì về tổ chức bộ máy cai trị của thực dân Pháp ở Đông Dương?
- Năm 1887, Pháp thành lập Liên bang Đông Dương.
- Việt Nam bị chia thành 3 kì với 3 chế độ cai trị khác nhau.
I. CUỘC KHAI THÁC THUỘC ĐỊA LẦN THỨ NHẤT CỦA THỰC DÂN PHÁP (1897-1914)
2. Chính sách kinh tế
Tập trung vào khai thác than và kim loại.
Xây dựng một số ngành: xi-măng, điện nước, giấy, rượu, đường, vải sợi...
Xây dựng hệ thống giao thông vận tải: đường bộ, đường thủy, đường sắt.
Nắm giữ độc quyền thị trường Việt Nam.
Đánh thuế nặng, đặt thêm thuế mới để tăng ngân sách.
I. CUỘC KHAI THÁC THUỘC ĐỊA LẦN THỨ NHẤT CỦA THỰC DÂN PHÁP (1897-1914)
2. Chính sách kinh tế
- Các chính sách kinh tế
(SGK)
Việc thực hiện các chính sách kinh tế của Pháp nhằm mục đích gì?
Vơ vét sức người, sức của ở Việt Nam, đáp ứng nhu cầu của chính quốc.
- Mục đích:
I. CUỘC KHAI THÁC THUỘC ĐỊA LẦN THỨ NHẤT CỦA THỰC DÂN PHÁP (1897-1914)
2. Chính sách kinh tế
- Các chính sách kinh tế
(SGK)
- Mục đích:
- Tác động tích cực:
Nội dung của các chính sách kinh tế có những yếu tố tích cực nào?
Những yếu tố của nền sản xuất TBCN được du nhập vào VN.
I. CUỘC KHAI THÁC THUỘC ĐỊA LẦN THỨ NHẤT CỦA THỰC DÂN PHÁP (1897-1914)
2. Chính sách kinh tế
- Mục đích:
- Tác động tích cực:
+ Tài nguyên thiên nhiên của Việt Nam bị khai thác cạn kiệt.
Kinh tế VN về cơ bản vẫn là nền sản xuất nhỏ, lạc hậu, phụ thuộc vào nền kinh tế Pháp.
- Hậu quả:
Thảo luận: Hậu quả của nó đối với nền kinh tế Việt Nam?
+ Nông nghiệp lạc hậu. Nông dân bị bóc lột tàn nhẫn, bị mất ruộng đất.
+ Công thương nghiệp không phát triển được, đời sống nhân dân cơ cực, đất nước nghèo đi.
- Các chính sách kinh tế
I. CUỘC KHAI THÁC THUỘC ĐỊA LẦN THỨ NHẤT CỦA THỰC DÂN PHÁP (1897-1914)
3. Chính sách văn hóa, giáo dục
- Cho đến năm 1919, Pháp vẫn duy trì nền giáo dục của thời phong kiến, sau đó có thêm môn tiếng Pháp.
“Nhà nước ba năm mở một khoa
Trường Nam thi lẫn với trường Hà.
Lôi thôi sĩ tử vai đeo lọ
Ậm oẹ quan trường miệng thét loa.
Lộng cắm rợp trời quan sứ đến
Váy lê quét đất mụ đầm ra.
Nhân tài đất Bắc nào ai đó
Ngoảng cổ mà trông cảnh nước nhà.”
VỊNH KHOA THI HƯƠNG NĂM ĐINH DẬU
Tú Xương
- Năm 1905: Thiết lập hệ thống giáo dục phổ thông gồm 3 bậc: Ấu học, Tiểu học, Trung học.
I. CUỘC KHAI THÁC THUỘC ĐỊA LẦN THỨ NHẤT CỦA THỰC DÂN PHÁP (1897-1914)
2. Chính sách văn hóa, giáo dục
- Cho đến năm 1919, Pháp vẫn duy trì nền giáo dục của thời phong kiến, sau đó có thêm môn tiếng Pháp.
- Năm 1905: Thiết lập hệ thống giáo dục phổ thông gồm 3 bậc: Ấu học, Tiểu học, Trung học.
Đọc đoạn in nghiêng trong SGK, nhận xét về hệ thỐng giáo dục ?
- Hạn chế tối đa số người đi học.
- Nội dung học: chữ Pháp dần dần trở thành yêu cầu bắt buộc (đào tạo tay sai).
I. CUỘC KHAI THÁC THUỘC ĐỊA LẦN THỨ NHẤT CỦA THỰC DÂN PHÁP (1897-1914)
3. Chính sách văn hóa, giáo dục
Trường Bưởi (trường Chu Văn An-Hà Nội)
Trong lớp học
- Năm 1906: Mở trường Đại Học Đông Dương.
- Cho đến năm 1919, Pháp vẫn duy trì nền giáo dục của thời phong kiến, sau đó có thêm môn tiếng Pháp.
- Năm 1905: Thiết lập hệ thống giáo dục phổ thông gồm 3 bậc: Ấu học, Tiểu học, Trung học.
I. CUỘC KHAI THÁC THUỘC ĐỊA LẦN THỨ NHẤT CỦA THỰC DÂN PHÁP (1897-1914)
3. Chính sách văn hóa, giáo dục
- Cho đến năm 1919, Pháp vẫn duy trì nền giáo dục của thời phong kiến.
- Năm 1905: Thiết lập hệ thống giáo dục phổ thông gồm 3 bậc: Ấu học, Tiểu học, Trung học.
- Năm 1906: Mở trường Đại Học Đông Dương.
Trường Đại học Đông Dương (Đại học quốc gia Hà Nội ngày nay)
Giờ học môn Vật lý tại giảng đường Đại học Đông Dương
I. CUỘC KHAI THÁC THUỘC ĐỊA LẦN THỨ NHẤT CỦA THỰC DÂN PHÁP (1897-1914)
3. Chính sách văn hóa, giáo dục
- Cho đến năm 1919:
- Năm 1905:
- Năm 1906:
Theo em, chính sách văn hóa, giáo dục của Pháp có phải để “khai hóa văn minh” cho người Việt Nam hay không? Tại sao?
- Tạo ra một lớp người chỉ biết phục tùng.
* Mục tiêu:
- Kìm hãm nhân dân ta trong vòng ngu dốt để dễ bề cai trị.
- Triệt để sử dụng phong kiến Nam triều, dùng người Việt trị người Việt.
Bài 29 : CHÍNH SÁCH KHAI THÁC THUỘC ĐỊA CỦA THỰC DÂN PHÁP VÀ NHỮNG CHUYỂN BIẾN VỀ KINH TẾ ,XÃ HỘI Ở VIỆT NAM (TT)
Tiết 48-II. Những biến chuyển của xã hội Việt Nam
Các vùng nông thôn
Đô thị phát triển ,sự xuất hiện các giai cấp và tầng lớp mới
Xu hướng mới trong cuộc vận động giải phóng dân tộc
Ở Nông thôn Việt Nam có các giai cấp cơ bản nào?
Giai cấp địa chủ.
Giai cấp nông dân.
Tiết 48-II. Những biến chuyển của xã hội Việt Nam
Các vùng nông thôn
Kinh doanh ruộng đất, bóc lột địa tô.
Số lượng ngày càng đông, về cơ bản mất hết ý thức dân tộc, làm tay sai cho đế quốc.
Một số địa chủ nhỏ và vừa có tinh thần yêu nước
Dưới thời Pháp thuộc, giai cấp địa chủ phong kiến có những thay đổi như thế nào?
b. Giai cấp nông dân
Tiết 48-II. Những biến chuyển của xã hội Việt Nam
Các vùng nông thôn

Giai cấp địa chủ phong kiến
Dưới thời Pháp thuộc, giai cấp nông dân có những thay đổi như thế nào?
Hình 99: Nông dân Việt Nam trong thời kì Pháp thuộc
“Nửa đêm thuế thúc trống dồn
Sân đình máu chảy. làng thôn lính đầy.
Cha trốn ra Hòn Gai cuốc mỏ,
Anh chạy vào đất đỏ làm phu
Bán thân đổi mấy đồng xu
Thịt xương vùi gốc cao su mấy tầng.
Con đói lả ôm lưng mẹ khóc
Mẹ địu con đấu thóc cầm hơi
Kiếp nghèo cơm vãi, cơm rơi
Biết đâu nẻo đất phương trời mà đi”.

(Tố Hữu)
Tiết 48-II. Những biến chuyển của xã hội Việt Nam
Các vùng nông thôn

Giai cấp địa chủ phong kiến
Giai cấp nông dân
Dưới thời Pháp thuộc, giai cấp nông dân có những thay đổi như thế nào?
Hình 99: Nông dân Việt Nam trong thời kì Pháp thuộc
Phân hóa: làm tá điền, làm phu, làm công nhân.
Nghèo khổ, không lối thoát.
Căm thù đế quốc phong kiến, sẵn sàng nổi dậy đấu tranh giành lấy tự do ,ấm no.
Tiết 48-II. Những biến chuyển của xã hội Việt Nam
Các vùng nông thôn

Giai cấp địa chủ phong kiến
Giai cấp nông dân
Đô thị đầu thế kỉ XX
Đô thị trước khi Pháp xâm lược
So sánh số lượng đô thị trước đây với đầu thế kỉ XX?
Cuối TKXIX đầu TKXX, đô thị ra đời và phát triển ngày càng nhiều
Ảnh: Nhà hát lớn thành phố Hà Nội
Tiết 48-II. Những biến chuyển của xã hội Việt Nam
Các vùng nông thôn
Đô thị phát triển ,sự xuất hiện
các giai cấp và tầng lớp mới
Cuối TKXIX đầu TKXX, đô thị ra đời và phát triển ngày càng nhiều
Các giai cấp mới, tầng lớp mới xuất hiện.
Cùng với sự phát triển của đô thị, các giai cấp, tầng lớp mới nào đã xuất hiện?
+ Tư sản.
+ Tiểu tư sản.
+ Công nhân.
Tiết 48-II. Những biến chuyển của xã hội Việt Nam
2. Đô thị phát triển ,sự xuất hiện
các giai cấp và tầng lớp mới
Thái độ chính trị và địa vị kinh tế của giai cấp tư sản như thế nào? Vì sao họ có thái độ như vậy?
a. Tầng lớp tư sản
Họ là các nhà thầu khoán ,đại lí ,chủ xí nghiệp….Bị Pháp chèn ép kìm hãm
- Thái độ chính trị là “cải lương” mang tính hai mặt
Tiết 48-II. Những biến chuyển của xã hội Việt Nam
2. Đô thị phát triển ,sự xuất hiện
các giai cấp và tầng lớp mới
Thái độ của Tiểu tư sản đối với Cách mạng giải phóng dân tộc?
Vì sao họ có thái độ như vậy?
- Thành phần : Tiểu thương ,tiểu chủ ,trí thức ,học sinh ,sinh viên …..
- Cuộc sống bấp bênh .Họ sẵn sàng tham gia cách mạng
b. Tầng lớp tiểu tư sản
Tiết 48-II. Những biến chuyển của xã hội Việt Nam
2. Đô thị phát triển ,sự xuất hiện
các giai cấp và tầng lớp mới
a. Tầng lớp tư sản
c. Giai cấp công nhân
Ảnh: Công nhân Việt Nam trong thời kì Pháp thuộc
Làm công ăn lương, chiếm số lượng đông (khoảng 10 vạn người), nguồn gốc từ giai cấp nông dân, sớm có tinh thần đấu tranh .
Kiên quyết chống đế quốc,là giai cấp lãnh đạo phong trào cách mạng Việt Nam sau này .
*Câu hỏi thảo luận: giai cấp công nhân là giai cấp như thế nào (nguồn gốc hình thành ,số lượng, ưu điểm, thái độ chính trị)
Tiết 48-II. Những biến chuyển của xã hội Việt Nam
2. Đô thị phát triển ,sự xuất hiện
các giai cấp và tầng lớp mới
Tầng lớp tư sản
Tầng lớp tiểu tư sản
Xã hội Việt Nam phân hóa sâu sắc ,tầng lớp tư sản dân tộc ra đời
Tại sao các nhà yêu nước ở Việt Nam thời bấy giờ muốn noi theo con đường cứu nước của Nhật Bản?
- Nhật có hoàn cảnh giống Việt Nam: CĐPK suy yếu, bị phương Tây uy hiếp.
- Cùng nền văn hóa phương Đông, cùng giống da vàng
Xã hội VN lúc này như thế nào?
Tất cả các vấn đề trên có tác dụng gì đến các nhà yêu nước VN?
Tiết 48-II. Những biến chuyển của xã hội Việt Nam
3. Xu hướng mới trong cuộc vận động giải phóng dân tộc
Xu hướng cách mạng dân chủ tư sản đã xuất hiện tại Việt Nam
Khởi xướng: các nhà trí thức Nho học yêu nước tiến bộ.
CỦNG CỐ BÀI HỌC
1) Lập bảng thống kê theo mẫu sau:
2) Em hãy điền vào chỗ trống, hoàn thành đúng nội dung câu sau:
Điểm mới của xu hướng cứu nước trong cuộc vận động giải phóng dân tộc đầu thế kỉ XX là cứu nước theo con đường.........…………...do các nhà .............................................khởi xướng.
dân chủ tư sản
trí thức nho học yêu nước