Bài 29: Chính sách khai thác thuộc địa của thực dân Pháp

Chương II: XÃ HỘI VIỆT NAM TỪ NĂM 1897 ĐẾN NĂM 1918.
Bài 29: CHÍNH SÁCH KHAI THÁC THUỘC ĐỊA CỦA THỰC DÂN PHÁP VÀ NHỮNG CHUYỂN BIẾN VỀ KINH TẾ, XÃ HỘI Ở VIỆT NAM.
Tiết 1:
CUỘC KHAI THÁC THUỘC ĐỊA LẦN THỨ NHẤT CỦA THỰC DÂN PHÁP.
A MỤC TIÊU BÀI HỌC:
1.Kiến thức:
-Bằng phương pháp phân tích, mô tả, Gv hướng dẫn học sinh nắm được:
Mục đích, phương pháp khai thác thuộc địa Đông Dương của Pháp.
Những khái niệm về Liên bang Đông Dương, Bắc Kỳ, Trung Kỳ: "chế độ bảo hộ", "thuộc địa".
Về các thủ đoạn kinh tế, văn hoá, giáo dục mà thực dân Pháp đã áp dụng nhằm nô dịch nhân dân ta.
Hậu quả cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất ( 1897-1914) của thực dân Pháp.
Những nét chính về sự biến đổi kinh tế , cơ cấu xã hội Việt Nam ở nông thôn và thành thị trước tác động của khai thác thuộc địa .
Dẫn đến việc hình thành tư tưởng giải phóng dân tộc mới .
2. Tư tưởng:
Thấy được dã tâm và âm mưu thâm độc của thực dân Pháp.Mâu thuẫn cơ bản của xã hội Việt Nam đầu thế kỷ XX , thái độ chính trị của từng giai cấp, tầng lớp đối với độc lập dân tộc .
Nuôi dưỡng ý chí đấu tranh giành độc lập tự do.
Hiểu đựợc nguyên nhân dẫn tới các cuộc đấu tranh yêu nước đầu thế kỷ XX.
3. Kỹ năng:
Sử dụng bản đồ.
Hiểu và sử dụng thuật ngữ chính xác.
B. ĐDDH:
Bản đồ Liên Bang Đông Dương thuộc Pháp.
Tranh ảnh SGK... Hs sưu tầm vài hình ả�nh liên quan đến bài học .
Sơ đồ tổ chức bộ máy thống trị của thực dân Pháp ở Đông Dương .
C. KTBC:
Tình hình kinh tế xã hội Việt Nam nửa cuối thế kỷ XIX.
Vì sao các quan lại, sĩ phu đưa ra những đề nghị cải cách? Kể tên những sĩ phu tiêu biểu trong phong trào cải cách ở nửa cuối thế kỷ XIX. Nêu những nội dung chính trong các đề nghị cải cách của họ.
Trình bày những hạn chế của các đề nghị cải cách cuối thế kỷ XIX.
D. HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC
1. Giới thiệu bài mới: sau khi căn bản hoàn thành công cuộc bình định bằng quân sự, thực dân Pháp tiến hành cuộc khai thác thuộc địa Việt Nam một cách quy mô. Cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp đầu thế kỷ XX đã gây nên những chuyển biến về kinh tế, xã hội Việt Nam.Tác động của chính sách đó đến kinh tế , xã hội nước ta như thế nào ?
2. Dạy và học:






I. CUỘC KHAI THÁC THUỘC ĐỊA LẦN THỨ NHẤT CỦA THỰC DÂN PHÁP.1897-1914
1. Tổ chức bộ máy nhà nước




Sơ đồ bộ máy thống trị của thực dân Pháp ở Đông Dương
GV và học sinh cùng làm việc: ghi vào sơ đồ câm các chức vụ tương đương với các cấp hành chánh
Học sinh làm việc theo sự hướng dẫn của GV .
* Qua đó em có nhận xét gì về hệ thống chính quyền này .
Hoạt động 1. Tổ chức bộ máy nhà nước của thực dân Pháp .
Mục tiêu: cho học sinh thấy được , để thống trị lâu dài đất nước ta , Pháp đã tổ chức bộ máy thống trị chặt chẽ từ trên xuống .
Hoạt động của thày và trò
Nội dung

1. Tổ chức bộ máy nhà nước
Sơ đồ được vẽ trên giấy lớn.
* Cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp diễn ra trong khoảng thời nào? Mục tiêu của công cuộc khai thác này là gì?
Sau khi Pháp hoàn thành công cuộc bình định bằng quân sự và khai thác trên quy mô lớn, để bóc lột nhân dân Việt Nam , đặt cơ sở thống trị lâu dài .
* Mục tiêu của cuộc khai thác ?
Chia rẽ các dân tộc Đông Dương .
Tăng cường áp bức, kìm kẹp làm giàu cho tư bản Pháp .
Biến Đông Dương thành một tỉnh của Pháp .
- Xoá tên Việt Nam, Lào, Campuchia trên bản đồ thế giới..
* Sơ đồ :tổ chức bộ máy thống trị của Pháp Đông Dương theo mẫu, qua đó cho nhận xét hệ thống chính quyền này: có tác dụng gì cho Pháp và tác động gì đối với Việt Nam?
* Pháp lập Liên Bang Đông Dương gồm Bắc kỳ, Trung kỳ, Nam Kỳ, Lào và Campuchia.
*Việt Nam bị chia làm ba xứ:
+ Bắc Kỳ là xứ nửa bảo hộ đứng đầu là Thống sứ Pháp.
+ Trung Kỳ với chế độ Bảo Hộ, đứng đầu là Khâm Sứ Pháp.
+ Nam kỳ theo chế độ thuộc địa, đứng đầu là Thống đốc Pháp ,viên quan người Pháp.
- Dưới tỉnh là Phủ, huyện, châu, dưới là làng xã do quan chức địa phương cai quản.
* Chính sách của thực dân Pháp có những điểm thống nhất giả tạo nào ?Chia ĐD làm 5 kỳ với nhiều chế độ khác nhau nhưng thực chất đều là thuộc địa của Pháp . Nócòn chia rẽ khối thống nhất đoàn kết cua nhan dân ta.

* Nhận xét về hệ thống chính quyền của Pháp?
+ Từ trung ương đến địa phương đều do đều do thực dân Pháp chi phối .
+ Chặt chẽ, với tay xuống tận nông thôn.
+ Kết hợp giữa nhà nước thực dân và quan lại phong kiến.
+ Chia Việt Nam thành ba quốc gia riêng biệt là Bắc Kỳ, Trung Kỳ và Nam Kỳ .--> xóa tên VN trên bản đồ thế giới .
+ Tất cả đều phục vụ cho lợi ích tư bản Pháp .
Gv chốt ý : cho học sinh thấy được , để thống trị lâu dài đất nước ta , Pháp đã tổ chức bộ máy thống trị chặt chẽ từ trên xuống .
I. CUỘC KHAI THÁC THUỘC ĐỊA LẦN THỨ NHẤT CỦA THỰC DÂN PHÁP 1897-1914 :
1. Tổ chức bộ máy nhà nước của thực dân Pháp :
* Tổ chức bộ máy nhà nước của thực dân Pháp :
Năm 1887 Pháp lập Liên Bang Đông Dương .
*Việt Nam bị chia làm ba xứ :
+ Bắc Kỳ là xứ nửa bảo hộ đứng đầu là Thống sứ Pháp .
+ Trung Kỳ với chế độ bảo hộ , đứng đầu là Khâm Sứ Pháp .
+ Nam Kỳ theo chế độ thuộc địa , đứng đầu là Thống đốc Pháp .
Mỗi xứ gồm nhiều tỉnh đứng đầu là viên quan người Pháp .
Dưới tỉnh là phủ , huyện , châu , dưới là làng xã do quan chức địa phương cai quản .
* Nhận xét về hệ thống chính quyền của Pháp :
+ Chặt chẽ , với tay xuống tận nông thôn .
+ Kết hợp giữa nhà nước thực dân và phong kiến .
+ Chia Việt Nam thành ba quốc gia riêng biệt là Bắc Kỳ, Trung Kỳ và Nam Kỳ .
+ Tất cả đều phục vụ cho lợi ích tư bản Pháp .





Hoạt động 2 . Chính sách kinh tế .
Mục tiêu: khai thác ,bóc lột là mục đích của thực dân Pháp khi xâm lược nước ta , nền kinh tế của ta có những biến đổi .
Hoạt động của thày và trò
Nội dung

Dựa SGK,hs làm bài tập theo mẫu :
Chính sách kinh tế :vơ vét sức người , sức của ở Đông Dương
Lĩnh vực
Nội dung các chính sách của thực dân Pháp ở VN đầu thế kỷ XX

Nông nghiệp
cướp đoạt ruộng đất của nông dân , bóc lột nông dân bằng địa tô .


Công nghiệp
+ Khai thác mỏ ( than, kim loại.) để xuất khẩu .
+ Xây dựng cơ sở sản xuất xi măng, gạch ngói, điện nước, chế biến gỗ, xay lúa.


Thương nghiệp
độc chiếm thị trườngViệt Nam ,về nguyên liệu và thu thuế .

Giao thông vận tải
được xây dựng để tăng cường bóc lột kinh tế và đàn áp phong trào đấu tranh của nhân dân.


Thuế , bắt phu.
 Đặt nhiều loại thuế , bắt phu.


* Em có nhận xét gì về về nền kinh tế VN đầu thế kỷ XX?
- Toàn diện ,kinh tế VN phat triển vể công nghiệp ,giao thông vận tải .
- Nhưng tài nguyên bị vơ vét , nông nghiệp giậm chân tại chỗ .
+ Công nghiệp phát triển nhỏ giọt , thiếu hẳn công nghiệp nặng.
( Nền kinh tế Việt Nam vẫn là nền sản xuất nhỏ , lạc hậu, phụ thuộc vào kinh tế Pháp.Pháp còn bóc lột bằng thuế , bắt đi phu ( liên hệ đến phong trào kháng thuế 1907sau này ).
* Các chính sách tren của Pháp nhằm mục đích gì ? vơ vét sức người , sức của ở Đông Dương.
GV cho học sinh xem hình ảnh nông dân VN phải đi phu cho Pháp : làm đường , vác súng ống .
GV chốt ý
2. Chính sách kinh tế :vơ vét sức người , sức của ở Đông Dương .
* Nông nghiệp : cướp đoạt ruộng đất của nông dân , bóc lột nông dân bằng địa tô .
* Công nghiệp :
+ Khai thác mỏ ( than, kim loại.) để xuất khẩu .
+ Xây dựng cơ sở sản xuất xi măng, gạch ngói, điện nước, chế biến gỗ, xay lúa.
* Thương nghiệp : độc chiếm thị trườngViệt Nam ,về nguyên liệu và thu thuế .
* Giao thông vận tải : xây dựng để bóc lột kinh tế và đàn áp phong trào đấu tranh của nhân dân.
* Đặt nhiều loại thuế , bắt phu.
* Nhận xét :
+ Nền kinh tế Việt Nam lạc hậu, phụ thuộc .
+ Tài nguyên thiên nhiên bị khai thác triệt để .
+ Nông nghiệp giậm chân tại chỗ
+ Công nghiệp phát triển nhỏ giọt , thiếu hẳn công nghiệp nặng .


Hoạt động 3.Chính sách văn hóa,giáo dục.
Mục tiêu :nhằm tạo ra tầng lớp tay sai cho Pháp,kìm hãm nhân dân ta trong vòng ngu dốt, lạc hậu để dễ cai trị.
Hoạt động của thày và trò
Nội dung

Tù SGK , Hs làm bài tập sau:
Thời gian
Nội dung

Giai đọan đầu
duy trì nền Hán học cũ .

1 905
1905 cải cách giáo dục :
+ A�u học ở xã thôn học chữ Hán và chữ Quốc ngữ .
+ Tiểu học ở phủ, huyện học chữ Hán , chữ Quốc ngữ và chữ Pháp .
+ Trung học ở tỉnh học chữ Hán , chữ Quốc Ngữ , chữ Pháp bắt buộc .

1907
Đại học Đông Dương đào tạo tầng lớp tân học ,cộng tác với Pháp

* Tại sao ở giai đoạn đầu , Pháp duy trì nền Hán học cũ? ( lợi dụng hệ tư tưởng phong kiến , vả trí thưc cựu học để phục vụ cho Pháp .Triệt để sử dụng phong kiến Nam Triều , "Dùng người Việt trị người Việt" kềm hãm nhân dân ta trong vòng ngu dốt để dễ cai trị . GV có thể dẫn chứng tay sai Hoàng Cao Khải , và Lê Hoan.)
GV :Pháp còn dùng sách báo để tuyên truền duy trì các thói hư tật xấu .
* Tranh ảnh về