Bài 29. Cấu trúc các loại virut

Kiểm tra bài cũ:
1. Nhân tố sinh trưởng là gì? Dựa vào nhân tố sinh trưởng vi sinh vật được chia làm mấy loại? Nêu đặc điểm của từng loại.
2. Trình bày sự ảnh hưởng của nhiệt độ, độ ẩm và độ pH đến sự sinh trưởng của vi sinh vật? Vì sao nên đun sôi lại thức ăn còn dư trước khi lưu giữ trong tủ lạnh?
Vào bài:
Các em có biết các bệnh như H5N1, SARS, AIDS... do sinh vật nào ra không?
 Virut gây ra. Virut cũng là một loại vi sinh vật và chúng có thể gây ra những căn bệnh có sức tử vong cao và lây lan nhanh. Vậy virut có cấu trúc như thế nào mà chúng có thể làm được điều này  tìm hiểu qua bài mới:
- Virut là một thực thể chưa có cấu tạo tế bào, có kích thước siêu nhỏ (nm) và có cấu tạo rất đơn giản.
 Để nhân lên, virut phải nhờ bộ máy tổng hợp của tế bào
- Kí sinh nội bào bắt buột
- Có hai nhóm lớn: virut ADN và virut ARN.
Virut là gì?
Virut sống chủ yếu bằng hình thức nào?
 Virut được phân loại chủ yếu dựa vào acid nucleic, cấu trúc vỏ capsit, có hay không có vỏ ngoài
Nếu dựa vào acid nucleic thì virut được chia làm mấy nhóm?
I/ Cấu tạo:
- Hai thành phần cơ bản: lõi là acid nucleic (hệ gen) và vỏ là protein (gọi là capsit)
- Phức hợp gồm acid nucleic và vỏ capsit gọi là nucleocapsit
- Vỏ capsit được cấu tạo từ các đơn vị protein gọi là capsome
- Hệ gen của virut có thể là ADN (chuỗi đơn hoặc chuỗi kép) hoặc ARN (chuỗi đơn hoặc chuỗi kép)
- Một số virut có thêm vỏ ngoài. Vỏ ngoài là lớp lipid kép và protein. Trên mặt vỏ ngoài có các gai glicoprotein làm nhiệm vụ kháng nguyên và giúp virut bám lên bề mặt tế bào chủ. Virut không có vỏ ngoài gọi là virut trần.
* Hoạt động nhóm (2HS/nhóm) (2 phút)
Vỏ là protêin
Lõi là acid nucleic (hệ gen)
Quan sát hình và cho biết virut có cấu tạo gồm những thành phần nào?
Thế nào là capsome?
Nuclêôcapsit là gì?
Đặc điểm hệ gen của virut có gì khác so với các sinh vật khác?
* Hoạt động nhóm (4HS/nhóm) (3 phút)
Quan sát hình và nêu đặc điểm khác biệt giữa hai loại virut có vỏ ngoài và virut trần.
II/ Hình thái
Virut chưa có cấu tạo tế bào nên mỗi virut thường được gọi là hạt.
Hạt virut có ba loại cấu trúc: xoắn, khối và hỗn hợp
+ Cấu trúc xoắn: capsome sắp xếp theo chiều xoắn của acid nucleic
+ Cấu trúc khối: capsome sắp xếp theo hình khối đa diện với 20 mặt tam giác đều.
+ Cấu trúc hỗn hợp
Tại sao virut có khái niệm gọi là “hạt”?
Phagơ là gì?
* Phagơ: virut kí sinh ở vi khuẩn còn gọi là thể thực khuẩn.
* Hoạt động nhóm (4HS/nhóm) (3 phút)
Quan sát hình và cho biết hạt virut có những loại cấu trúc nào?Nêu đặc điểm của từng loại cấu trúc
DẠNG KHỐI
DẠNG KHỐI
DẠNG XOẮN
DẠNG XOẮN
DẠNG XOẮN
DẠNG XOẮN
DẠNG PHỨC TẠP
DẠNG PHỨC TẠP
Quan sát hình và cho biết trên hình virut có những hình thái cấu trúc nào?
* Hoạt động nhóm (2HS/nhóm) (2 phút)
DẠNG XOẮN
DẠNG KHỐI
DẠNG PHỨC TẠP
DẠNG XOẮN
Đầu: cấu trúc khối
Đuôi: cấu trúc xoắn
PHAGƠ
có cấu tạo giống nòng nọc
Phagơ có cấu tạo gồm mấy phần?
* Hoạt động nhóm (4HS/nhóm) (3 phút)
Quan sát hình và mô tả lại thí nghiệm của Franken và Conrat
 A và B đều gây bệnh trên cây thuốc lá nhưng khác nhau ở các vết tổn thương
Giải thích vì sao virut phân lập được không phải là chủng B?
 Vì virut mang hệ gen của virut chủng A.
@ Thí nghiệm của Franken và Conrat.
- Tách lõi ARN ra khỏi vỏ protein của hai chủng virut A và B.
- Lấy acid nucleic của chủng A trộn với protein của chủng B thì chúng sẽ tự lắp ráp để tạo thành virut lai.
- Nhiễm chủng virut lai vào cây  cây bệnh. Phân lập từ lá cây bị bệnh sẽ được chủng virut A
?
* Hoạt động nhóm (2HS/nhóm) (1 phút)
* Hoạt động nhóm (2HS/nhóm) (2 phút)
 Có vì khi tách ARN ra khỏi vỏ protein trộn lại thì vẫn tạo được một virut hoàn chỉnh.
Theo em có thể nuôi virut trên môi trường nhân tạo như nuôi vi khuẩn được không?
 Không. Vì virut kí sinh nội bào bắt buột nên chúng chỉ nhân lên trong tế bào sống.
Em có đồng ý với ý kiến cho rằng virut là thể vô sinh?
Cấu trúc xoắn
Cấu trúc khối
Củng cố
* So sánh sự khác biệt giữa virut và vi khuẩn bằng các điền chữ “có” hoặc “không” vào bảng dưới đây:
Không
Có
Có
Có
Có
Có
Không
Không
Không
Không
Dặn dò:
- Học bài
- Chuẩn bị bài 30: SỰ NHÂN LÊN CỦA VIRUT TRONG TẾ BÀO CHỦ