Bài 29. Cấu trúc các loại virut

Tác nhân gây bệnh: Virut
Virut là gì?
Ch­¬ng III
Virut và bệnh truyền nhiễm.
Bài 29: Cấu trúc các loại virut.
I.Khái niệm virut.
Không thấy mầm bệnh
Không thấy khuẩn lạc
Cây vẫn bị bệnh
Gọi mầm bệnh là
virut
Dịch lọc


Nhiễm vào lá cây lành

Nuôi trên môi trường thạch
Lá cây thuốc lá
bị bệnh


Dịch chiết


Nghiền
Lọc qua nến lọc vi khuẩn


Soi dưới
kính hiển vi
quang học
Không thấy mầm bệnh
Thí nghiệm của D.I.Ivanopxki
Cây vẫn bị bệnh
Không thấy khuẩn lạc
Gọi tác nhân gây bệnh là VIRUT
(nghĩa là mầm độc).
Qua thí nghiệm của Ivanopxki, hãy nhận
xét kích thước của virut so với vikhuẩn?
Kích thước virut rất nhỏ bé, nhỏ hơn nhiều
so với kích thước vikhuẩn .
1.Kích thước của virut:

Virut có kích thước rất nhỏ bé: chỉ đạt 10-100 nm.
( 1mm = 1.000.000nm).
Virut lớn nhất chỉ bằng 1/10 vi khuẩn E.Coli.
Virut bé nhất chỉ bằng 1/100 vi khuẩn E.Coli.
Chỉ có thể quan sát virut dưới kính hiển vi điện tử.
2. Cấu tạo virut.
Virut được cấu tạo từ những thành phần cơ bản nào?
Cấu tạo chung của virut gồm hai thành phần cơ bản:
*Phần lõi: là axit Nucleic (hệ gen của virut).
*Phần vỏ (vỏ capsit):Bản chất là protein.
Phức hợp axit nucleic và vỏ capsit
gọi là nucleocapsit.
a.Vỏ capsit của virut:

Vỏ capsit của virut cấu tạo như
thế nào?
Vỏ capsit được cấu tạo từ những
đơn vị nhỏ hơn gọi là capsome.
Giữa kích thước virut và số lượng
capsome có mối quan hệ như thế
nào?
Số lượng capsome càng nhiều thì
kích thước virut càng lớn.
b.Lõi axit nucleic (Hệ gen của virut).

Bộ gen của virut có thể là
ADN hoặc ARN( mạch đơn
hoặc mạch kép).
Bộ gen của virut và của sinh vật nhân thực có gì khác nhau?
Bộ gen của sinh vật nhân
chuẩn luôn là ADN mạch
kép.
c.Virut trần và virut có vỏ ngoài.
Cấu tạo của hai virut trên có gì khác nhau?
Virut trần( Virut đơn
giản):Là virut chỉ gồm
lõi axit nucleic và vỏ
capsit.
Virut có vỏ bọc (Virut
phức tạp): Là virut có
thêm lớp vỏ bao bọc
ngoài lớp vỏ capsit.
A.
B.
c.Virut trần và virut có vỏ ngoài.
Vỏ ngoài virut có cấu tạo như
thế nào?
*Vỏ ngoài của virut cấu tạo từ gồm một lớp Photpholipit kép và protein( Tương tự như màng sinh chất ).
*Trên bề mặt vỏ ngoài có các gai
Glicoprotein có tác dụng kháng nguyên giúp virut bám lên bề mặt tế bào chủ.
Phôtpho lipit
Prôtêin
3.Hình thái virut.

Hình thái một số loại virut:

Virut có mấy kiểu cấu trúc?
Virut có 3 kiểu cấu trúc cơ bản:
Cấu trúc
xoắn
2.Câú trúc khối
Khối đa diện
Khối cầu
3.Cấu trúc hỗn
hợp
3.Hình thái của virut.
Thí nghiệm của Franken và Conrat:
Tại sao virut phân lập được không phải là
virut chủng B?
a.Vì virut lai mang axit nucleic của chủng A.
b.Vì virut lai mang prôtêin của chủng B.
c.Thực ra thì trong lá cây bị bệnh người ta sẽ phân
lập được cả chủng virut A và chủng virut B.
d.Cả a,b,c đúng.
Thí nghiệm của Franken và Conrat
Tại sao virut lai mang axit nuclêic của chủng A nên virut
phân lập được lại là virut chủng A?
Trong hai thành phần cấu tạo chủ yếu, thì axit nuclêic đóng vai trò quyết định mọi đặc tính của virut.
4. Phương thức sống của virut.
Dịch lọc


Nhiễm vào lá cây lành

Soi dưới kính hiển vi quang học
Nuôi trên môi trường thạch
Không thấy mầm bệnh
Không thấy khuẩn lạc
Cây vẫn bị bệnh
Lá cây thuốc lá
bị bệnh


Dịch chiết


Nghiền
Có thể nuôi cấy virut trong môi
trường nhân tạo không?
Đặc tính của virut khi sống ngoài môi trường và trong tế bào
chủ khác nhau như thế nào?
Virut sống kí sinh bắt buộc trong tế bào chủ:
ở ngoài tế bào chủ, virut biểu hiện như một thể vô sinh.
Chỉ khi ở trong tế bào chủ, virut mới hoạt động như một thể sống.
Có thể coi virut là thể vô sinh hay hữu sinh?
5.Khái niệm:
Virut là một thực thể sống chưa. . . . . . . . . . . . . . .; kích thước siêu nhỏ: ...... ;cấu tạo rất đơn giản gồm hai thành phần chính là . . . . . . . . . . . . . . . . . và. . . . . . . . . . ;sống . . . . . . . . . . . . . . . . .bắt buộc và nhân lên nhờ bộ máy tổng hợp của. . . . . . . . . . . .
có cấu trúc tế bào
Axit nuclêic
vỏ prôtêin
kí sinh nội bào
tế bào chủ
Hãy hoàn thiện khái niệm virut bằng cách điền chính xác các
thuật ngữ còn thiếu:
10 - 100 nm
II. Phân loại virut.
Có thể phân loại virut dựa trên những tiêu chí nào?
1.Dựa vào hình thái:
Virut có cấu trúc xoắn: virut khảm
thuốc lá, virut dại.
Virut có cấu trúc khối: virut bại
liệt, virut HIV.
Virut có cấu trúc hỗn hợp: các
dạng phagheT2, phaghe T4.
2.Dựa vào đặc điểm có hay không có vỏ ngoài:

Virut đơn giản: ko có vỏ ngoài
Virut phức tạp: có vỏ ngoài.
3.Dựa vào đặc điểm axit nuclêic:
Virut ADN:
Virut ADN mạch đơn.
Virut ADN mạch kép.
Virut ARN:
Virut ARN mạch đơn.
Virut ARN mạch kép.
4.Dựa vào vật chủ.
Virut ở người và động vật.
Virut ở thực vật.
Virut ở vi sinh vật.
Nội dung chính:
Đặc điểm
cấu tạo
và hoạt
động của
virut
Phân loại
virut dựa
trên các
tiêu chí
khác nhau

Luyện tập
Câu 1:So sánh sự khác biệt giữa virut và vi khuẩn bằng cách
đánh dấu + (nếu có) và dấu - (nếu không có) vào bảng sau:
-
+
+
-
-
+
-
+
-
+
Câu 2: Trong thí nghiệm của Franken và Conrat nếu trộn axit
nucleic của chủng B với một nửa protein của chủng A và một
nửa protein của chủng B ; thì virut phân lập được sau đó sẽ:
Là virut chủng Avì virut lai có một nửa protein của chủng A
Là virut chủng B vì virut lai mang axit nucleic của chủng B
Là virut mang cả đặc điểm của chủng A và chủng B.
Sẽ phân lập được cả chủng virut A và chủng virut B.