Bài 29. Cấu trúc các loại virut

TRU?NG THPT QUANG TRUNG
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐĂKNÔNG
Soạn giảng: Nguyễn Lê Anh Đức
CẤU TRÚC CÁC LOẠI VIRUT
SỰ NHÂN LÊN CỦA VIRUT TRONG TẾ BÀO CHỦ
Tiết 29
I. KHÁI NIỆM VIRUT
II. PHÂN LOẠI VÀ CẤU TẠO
III. HÌNH THÁI VIRUT
IV. CHU TRÌNH NHÂN LÊN CỦA VIRUT
V. HIV/ AIDS
I. KHÁI NIỆM VIRUT
Virut là gì?
Quan sát hình vẽ
Virut được cấu tạo gồm những thành phần nào?
- Phức hợp axit nucleic và vỏ capsit gọi là nucleocapsit
Nucleocapsit
II. PHÂN LOẠI VÀ CẤU TẠO
Bộ gen của VR có sai khác gì so với bộ gen của SV nhân chuẩn?
Bộ gen của virut có thể là ADN hoặc ARN, 1 sợi hoặc 2 sợi
Bộ gen của SV nhân chuẩn luôn là 2 sợi ADN
II. PHÂN LOẠI VÀ CẤU TẠO
Vỏ capsit được cấu tạo như thế nào?
Vỏ capsit được cấu tạo từ các đơn vị protein gọi là capsome
Kích thước của VR và số lượng capsome có quan hệ với nhau như thế nào?
Kích thước virut càng lớn ? số lượng capsome càng nhiều
II. PHÂN LOẠI VÀ CẤU TẠO
Dựa vào hình vẽ, cho biết cấu tạo của virut có thể có những dạng cấu tạo nào? Đặc điểm của dạng cấu tạo đó?
Virut trần (VR đơn giản): chỉ có cấu tạo gồm lõi và vỏ capsit
Virut có vỏ ngoài (VR phức tạp): ngoài lõi và vỏ capsit còn có thêm vỏ ngoài (lớp lipit kép + protein), trên vỏ ngoài có gai glicoprotein
Vỏ ngoài và gai glicoprotein có vai trò như thế nào?
II. PHÂN LOẠI VÀ CẤU TẠO
Virut đã được coi là một cơ thể sống chưa, vì sao?
Virut chưa có cấu tạo tế bào nên chưa gọi là cơ thể mà chỉ được coi là một dạng sống đặc biệt, gọi là hạt virut hay virion
Với cấu tạo như vậy phương thức sống của VR sẽ như thế nào?
Kí sinh bắt buộc trong tế bào chủ
Động vật
Thực vật
Vi sinh vật
II. PHÂN LOẠI VÀ CẤU TẠO
Có mấy loại vi rut? Người ta phân loại virut bằng những tiêu chuẩn nào?
Có hai nhóm virut: virut ADN; virut ARN
Để phân loại virut:
Thành phần axit nucleic
Cấu trúc vỏ capsit
Có hay không có vỏ ngoài
II. PHÂN LOẠI VÀ CẤU TẠO
Tế bào chủ virut kí sinh
IV. HÌNH THÁI VIRUT
Quan sát các dạng virut ta có thể phân chia VR thành những dạng nào?
1. Hình trụ xoắn
Khố đa diện
3. Dạng phối hợp
Khối cầu
2. Hình khối
Chủ yếu gồm ba dạng
III. HÌNH THÁI VIRUT
Đặc điểm của từng dạng cấu trúc?
Với cấu trúc như vậy bộ phận nào giữ vai trò di truyền của virut?
Thí nghiệm của Franken và Conrat
Chủng A
Chủng B
Virut lai
Nhiễm vào cây
Chủng A
Sự khác nhau giữa VR lai và VR chiết từ lá?
Lõi axit nucleic có vai trò di truyền
IV. CHU TRÌNH NHÂN LÊN CỦA VIRUT
Hãy cho biết chu trình nhân lên của phagơ có mấy giai đoạn?
1. Hấp phụ
Cho biết bộ phận nào của virut tiếp xúc với bộ phận của tế bào?
Virut bám 1 cách đặc hiệu lên thụ thể TB, nếu không đặc hiệu thì VR không bám vào được
Xem phim cho biết vì sao mỗi loại virut chỉ có thể xâm nhập vào một tế bào nhất định?
IV. CHU TRÌNH NHÂN LÊN CỦA VIRUT
1. Hấp phụ
2. Xâm nhập
Xem đoạn phim "sự xâm nhập của phagơ" và mô tả lại cách xâm nhập của phagơ vào TB?
Phagơ tiết enzim lizozim phá huỷ thành tế bào, sau đó bơm axit nucleic vào TBC, vỏ nằm bên ngoài
Xem đoạn phim "Sự xâm nhập của VR ĐV" mô tả cách xâm nhập của VR ĐV vào TB?
VR ĐV đưa cả nucleocapsit vào TBC, sau có cởi vỏ để giải phóng axit nucleic
IV. CHU TRÌNH NHÂN LÊN CỦA VIRUT
1. Hấp phụ
2. Xâm nhập
Em hãy cho biết trong giai đoạn này VR đã tổng hợp những loại vật chất gì?
3. Sinh tổng hợp
Tổng hợp axit nucleic và protein của virut
Nguồn nguyên liệu và enzim do tế bào chủ cung cấp
Virut lấy nguyên liệu và enzim để tổng hợp từ đâu?
IV. CHU TRÌNH NHÂN LÊN CỦA VIRUT
1. Hấp phụ
2. Xâm nhập
Em hãy mô tả lại diễn biến của quá trình lắp ráp?
3. Sinh tổng hợp
Lắp ráp axit nucleic vào protein vỏ để tạo thành virut hoàn chỉnh
4. Lắp ráp
IV. CHU TRÌNH NHÂN LÊN CỦA VIRUT
1. Hấp phụ
2. Xâm nhập
Virut đã phóng thích ra khỏi TBC như thế nào?
3. Sinh tổng hợp
Virut phá vỡ tế bào chủ để ồ ạt chui ra ngoài
4. Lắp ráp
5. Phóng thích
IV. CHU TRÌNH NHÂN LÊN CỦA VIRUT
1. Hấp phụ
2. Xâm nhập
3. Sinh tổng hợp
4. Lắp ráp
5. Phóng thích
Chu trình nhân lên của VR như vậy được gọi là chu trình tan, tại sao?
Khi virut nhân lên mà làm tan tế bào thì gọi là chu trình tan, đó là virut độc
Xem đoạn phim em có xét gì về chu trình nhân lên của virut?
Khi virut nhân lên mà không làm tan tế bào gọi là chu trình tiềm tan, đó là virut ôn hoà
V. HIV VÀ HỘI CHỨNG AIDS
HIV là gì?
HIV là virut gây hội chứng suy giảm miễn dịch ở người
Tại sao HIV lại gây nên bệnh AIDS với các biểu hiện như vậy?
HIV gây nhiễm và phá hủy một số TB của hệ thống miễn dịch
Khả năng miễn dịch của cở thể mất (bệnh AIDS)
Các VSV khác lợi dung để tấn công (VSV cơ hội)
Cơ thể dễ nhiễm bệnh do VSV cơ hội gây nên (bệnh cơ hội)
1. Khái niệm về HIV/AIDS
Lõi (ARN)
Vỏ protein
Vỏ ngoài
Enzim phiên mã ngược
Người nhiễm HIV bị bệnh gì? Biểu hiện lâm sàng như thế nào?
II. HIV VÀ HỘI CHỨNG AIDS
Quan sát hình, cho biết HIV lây truyền qua những con đường nào?
- Qua đường máu
- Qua đường tình dục
- Từ mẹ sang con
1. Khái niệm về HIV/AIDS
2. Các con đường lây truyền HIV
Đường máu
Đường tình dục
Mẹ sang con
I. CHU TRÌNH NHÂN LÊN CỦA VIRUT
II. HIV VÀ HỘI CHỨNG AIDS
Đọc SGK phần "Ba giai đoạn phát triển của bệnh" rồi hoàn thành bảng sau:
1. Khái niệm về HIV/AIDS
2. Các con đường lây truyền HIV
3. Các giai đoạn phát triển bệnh
3. Các giai đoạn phát triển bệnh
2 tuần - 3 tháng
Thường không biểu hiện triệu chứng hoặc biểu hiện nhẹ
Số lượng tế bào Limpho T-CD4 giảm dần
Xuất hiện các bệnh cơ hội: ung thư, tiêu chảy, lao, mất trí, . ? chết
1 - 10 năm
Tuỳ cơ địa từng người
I. CHU TRÌNH NHÂN LÊN CỦA VIRUT
II. HIV VÀ HỘI CHỨNG AIDS
Từ cách lây nhiễm của HIV, hãy đề xuất cách phòng tránh?
1. Khái niệm về HIV/AIDS
2. Các con đường lây truyền HIV
3. Các giai đoạn phát triển bệnh
- Sống lành mạnh chung thuỷ 1 vợ, 1 chồng
- Không tiêm chích ma tuý
- Thực hiện các biện pháp vệ sinh y tế
4. Biện pháp phòng ngừa
CHỌN CÂU TRẢ LỜI ĐÚNG NHẤT
1. Giai đoạn vỏ capsit bao lấy ADN, các bộ phận như đĩa gốc gắn với nhau tạo thành phagơ mới được gọi là:
A. Giai đoạn xâm nhập
B. Giai đoạn sinh tổng hợp
C. Giai đoạn lắp ráp
D. Giai đoạn phóng thích
CHỌN CÂU TRẢ LỜI ĐÚNG NHẤT
2. Virut động vật xâm nhiễm vào tế bào chủ khác phagơ ở điểm:
A. Chỉ có lõi axit nucleic được phóng vào TB
B. Không bám vào bề mặt tế bào
C. Toàn bộ hạt virut được đưa vào TB
D. Vỏ được đưa vào trước lõi axit nucleic
CHỌN CÂU TRẢ LỜI ĐÚNG NHẤT
3. Phát biểu nào đúng về virut HIV
A. HIV xâm nhiễm vào đại thực bào
B. Chỉ xâm nhiễm vào tế bào bạch cầu và tế bào gan
C. HIV xâm nhiễm vào mọi tế bào
D. Câu A và B đúng
CHỌN CÂU TRẢ LỜI ĐÚNG NHẤT
5. Hãy chọn phương án đúng:
A. HIV được tìm thấy trong máu, tinh dịch hoặc dịch nhầy âm đạo ở người bị nhiễm
B. HIV truyền qua con đường hô hấp và khi dùng chung bát đĩa với người bệnh
C. Khi xâm nhập vào cơ thể HIV tấn công tế bào hồng cầu trước tiên
D. HIV có thể lây lan do các vật trung gian như muỗi, bọ chét, .
1
2
3
4
1
2
3
4
VỀ NHÀ:
1. Chứng minh Virut là dạng trung gian giữa thể vô sinh và hữu sinh?
2. Làm bài tập trong SGK và đọc bài mới
3. So sánh chu trình sinh tan của phagơ với chu trình sinh tan của Virut động vật