Bài 29. Cấu trúc các loại virut

TRƯỜNG THPT TĨNH GIA II
TRƯỜNG THPT TĨNH GIA II
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HOÁ
Bệnh Sars
Bệnh AIDS
Bệnh cúm gà
Tác nhân gây bệnh:
Virut
Virut là gì?
Bệnh bò điên
VIRUT
VÀ BỆNH TRUYỀN NHIỄM
CHƯƠNG III
Cấu trúc các loại Virut
TI?T 30:
I - ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA VIRUT
Thí nghiệm của Ivanôpxki (năm 1892)
Dịch lọc


Nhiễm vào lá cây lành

Soi dưới kính hiển vi quang học
Nuôi trên môi trường thạch
Không thấy mầm bệnh
Không thấy khuẩn lạc
Cây vẫn bị bệnh
Gọi mầm bệnh là
virut
Lá cây thuốc lá
bị bệnh


Dịch chiết


Nghiền
Lọc qua nến lọc vi khuẩn


Qua thí nghiệm trên, em có nhận xét gì về kích thước của virut ?
Rất nhỏ bé, nhỏ hơn rất nhiều so với kích thước của vi khuẩn.
Rất nhỏ bé: từ 10 nm - 100 nm
( 1 nm = 1/1.000.000 mm)
? Chỉ có thể quan sát được dưới KHV điện tử
( Virut lớn nhất = 1/10 vi khuẩn E.Coli
Virut nhỏ nhất = 1/100 vi khuẩn E.Coli)

* Kích thước của virut:
I - ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA VIRUT
Virut có cấu tạo đại thể như thế nào?
I - ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA VIRUT
Axít nuclếic
Prôtêin
* Cấu tạo đại thể:
I - ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA VIRUT
Với cấu tạo đơn giản như vậy, phương thức sống của virut sẽ như thế nào ?
I - ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA VIRUT
* Phương thức sống:
? Kí sinh bắt buộc trong tế bào chủ
Vật chủ mà virut ký sinh có thể là những sinh vật nào ? Cho ví dụ?
Tế bào chủ
Động vật:
Thực vật:
Vi sinh vật:
Virut H5N1,virut dại.
Virut khoai tây,cà chua.
Phage T2, T4 của E.Coli.
I - ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA VIRUT
Thí nghiệm của Ivanôpxki (năm 1892)
Trong thí nghiệm của Ivanopski, giai đoạn nào cho thấy rõ phương thức sống của virut ?
Có thể nuôi virut trên môi trường nuôi cấy nhân tạo như vi khuẩn được không?
Không, bắt buộc phải nuôi virut trong tế bào sống
I - ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA VIRUT
Căn cứ vào những tiêu chuẩn nào để phân loại virut? Chúng đựơc chia làm mấy loại?
I - ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA VIRUT
* Phân loại virut:
? Có thể phân loại dựa trên 4 tiêu chuẩn:
* Căn cứ vào loại axit nuclêic ( virut ADN, virut ARN)
* Căn cứ vào hình dạng (Trụ, khối, hỗn hợp)
* Căn cứ vào có hay không có vỏ ngoài( VR đơn giản, VR phức tạp)
* Căn cứ vào tế bào chủ mà virut kí sinh( VR ĐV, VR TV, VR VSV)
I - ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA VIRUT
? Virut được cấu tạo gồm những thành phần nào ?
? Bản chất của các thành phần đó là gì?
a. Cấu tạo chung: 2 phần
* Lõi( bộ gen): Axit Nuclêic
* Vỏ (capsit): Prôtêin
Phức hợp gồm axit nuclêic và prôtêin được gọi là Nuclêôcapsit
II - cấu tạo:
Bộ gen của virut có thể là ADN hoặc ARN,
1 sợi hoặc 2 sợi
Bộ gen của sinh vật nhân chuẩn luôn là ADN 2 sợi
Bộ gen của virut có điểm gì sai khác so với bộ gen của sinh vật nhân chuẩn?
Bộ gen của virut
Bộ gen của SV nhân chuẩn
II - cấu tạo:
- Vỏ capsit được cấu tạo từ những đơn vị nhỏ hơn là capsome.
- Virut càng lớn, số lượng capsome càng nhiều
* Vỏ (capsit) của virut
Vỏ capsit của virut được cấu tạo như thế nào?
Kích thước của virut và số lượng capsome có quan hệ với nhau như thế nào ?
II - cấu tạo:
b. Các dạng cấu tạo:
virut chỉ có cấu tạo gồm lõi và vỏ capsit (giống cấu tạo chung)
có lớp vỏ bọc bao bên ngoài vỏ capsit, trên có gắn các gai glycôprôtêin
Virut trần (virut đơn giản)
Virut có vỏ bọc (virut phức tạp)
Dựa vào hình trên, hãy cho biết: Virut có thể có các dạng cấu tạo nào? Đặc điểm của các dạng cấu tạo đó?
II - cấu tạo:
lớp lipit kép và prôtêin tương tự màng sinh chất? bảo vệ virut.
làm nhiệm vụ kháng nguyên, giúp virut bám trên bề mặt tế bào.
Vỏ ngoài của virut có bản chất là gì ? tác dụng nhu th? n�o?
Gai glycôprôtêin có tác dụng gì ?
Virut có vỏ bọc
II - cấu tạo:
Virut đã được coi là một cơ thể sống chưa, vì sao?
Virut chưa có cấu tạo tế bào nên chưa được gọi là cơ thể mà chỉ được coi là một dạng sống đặc biệt , gọi là hạt virut hay virion.
Chúng chỉ có cấu tạo tương đương với một Nhiễm sắc thể
Hạt virut có cấu tạo tương đương với loại cấu trúc nào trong tế bào sinh vật nhân chuẩn?
II - cấu tạo:
Một số virut thường gặp:
Virut viêm não
Phage T2
Virut khảm thuốc lá
Dựa vào hình dạng, ta có thể phân chia virut thành những loại nào?
III - HèNH TH�I:
? Chủ yếu gồm 3 dạng
1. Hình trụ xoắn
2. Hình khối
3. Dạng phối hợp
Khối đa diện
Khối cầu
III - HèNH TH�I:
Capsụme s?p x?p theo chi?u xo?n c?a axớt nucl?ic.
Capsôme sắp xếp theo hình khối đa diện với 20 mặt tam giác đều.
Đầu có cấu trúc khối chứa axít nuclêic, đuôi có cấu trúc xoắn.
Tại sao virut lại có hình dạng như vậy ? Hình dạng của virut phụ thuộc vào yếu tố nào ?
Hình dạng virut phụ thuộc vào cấu tạo của virut
III - HèNH TH�I:
Thí nghiệm của Franken và Conrat
Tại sao virut phân lập được không phải là virut chủng B?
Thí nghiệm này nói lên vai trò quyết định của thành phần nào, axit nuclêic hay vỏ Prôtêin ?
Axit nuclêic có vai trò quyết định, quy định mọi đặc điểm của virut.
Nghiên cứu SGK và cho biết, Franken và Conrat đã tiến hành thí nghiệm như thế nào?
III - HèNH TH�I:
Thí nghiệm của Franken và Conrat
Việc có thể tách riêng axit nuclêic ra khỏi vỏ Prôtêin thành hai chất riêng như là các hợp chất hoá học; khi trộn lẫn, chúng lại có thể tự lắp ghép trở lại thành hạt virut thể hiện tính chất nào của virut ?
Khi ở ngoài tế bào chủ,chúng biểu hiện đặc tính như một thể vô sinh hay hữu sinh?
ở ngoài tế bào chủ, virut biểu hiện như một thể vô sinh.
III - HèNH TH�I:
Thí nghiệm của Franken và Conrat
Khi tồn tại trong tế bào chủ (nhiễm vào lá cây), biểu hiện của virut như thế nào?
Chúng biểu hiện như một thể hữu sinh, có thể nhân lên, tạo thế hệ virut mới có đầy đủ đặc điểm di truyền của virut ban đầu.
III - HèNH TH�I:
Qua thí nghiệm này, ta có thể kết luận gì về đặc điểm sống của virut khi chúng tồn tại bên trong hoặc bên ngoài tế bào?
III - HèNH TH�I:
? Kết luận về đặc điểm sống của virut
ở ngoài tế bào chủ, virut biểu hiện như một thể vô sinh
Chỉ khi ở trong tế bào chủ, virut mới hoạt động như một thể sống.
III - HèNH TH�I:
So sánh sự khác biệt giữa virut và vi khuẩn bằng cách điền có( + ) hoặc không ( - )
B�I T?P C?NG C?
+
-
Sinh sản độc lập
+
-
Chứa ribôxôm
+
-
Chứa cả AND và ARN
-
+
Chỉ chứa AND hoặc ARN
+
-
Cấu tạo tế bào
VI KHUẨN
VIRUT
TÍNH CHẤT
B�I T?P C?NG C?
* Virut là một .......vô cùng đơn giản, không có ......................
* Chúng chỉ gồm 2 phần chính: vỏ là ... và lõi là .... .
* Virut sống ................................trong tế bào động vật, thực vật, vi sinh vật. được gọi là ....hay ....
* Kích thước của chúng rất nhỏ, trung bình từ ...
dạng sống
cấu tạo tế bào
prôtêin
Axít nuclêic
Ký sinh bắt buộc
Điền từ thích hợp vào chỗ trống
10 – 100 nm
virion
hạt virut
* Làm các bài tập trong SGK
* Đọc trước bài 30: Sự nhân lên của Virut trong tế bào ch?
B�I T?P v? NH�
BÀI 18: CHU KÌ TẾ BÀO VÀ QUÁ TRÌNH NGUYÊN PHÂN