Bài 29. Cấu trúc các loại virut

CHÀO MỪNG CÁC THẦY, CÔ GIÁO ĐẾN DỰ GIỜ THĂM LỚP

TRƯỜNG THPT TRẦN QUỐC TUẤN- QUẢNG NGÃI
Tổ Sinh- Công Nghệ
CHÀO MỪNG CÁC THẦY CÔ GIÁO ĐẾN DỰ GIỜ THĂM LỚP
Năm học
2010 - 2011
Bài 29
CẤU TẠO CÁC LOẠI VIRUT
Năm học
2010 - 2011
GV: NGUYỄN THỊ MỸ THUẬN
SINH HỌC 10CB
KIỂM TRA BÀI CŨ
Tác nhân gây bệnh:
Virut
Virut là gì?
VIRUT VÀ BỆNH TRUYỀN NHIỄM
Chương III
Bài 29
C?U TR�C C�C LO?I VIRUT
I. Đặc điểm chung của Virut
C?U TR�C C�C LO?I VIRUT
Bài 29
Không thấy
mầm bệnh
Không thấy khuẩn lạc
Nghiền lá
Dịch
chiết
Lọc qua nến lọc vi khuẩn
Dịch lọc
Thí nghiệm của D.I.Ivanopxki (1892)
Dịch lọc

Nhiễm vào cây lành
Nuôi trên môi trường thạch
Dịch chiết

Nghiền
Lọc qua nến lọc vi khuẩn

Soi dưới
kính hiển vi
quang học
Cây bị
bệnh
Gọi tác nhân gây bệnh là VIRUS
(nghĩa là mầm độc).
Kích thước virut rất nhỏ bé, nhỏ hơn rất nhiều so với kích thước của vi khuẩn
Thí nghiệm của D.I.Ivannopxki
Lá thuốc lá
bị bệnh
Không thấy mầm bệnh
Không thấy khuẩn lạc
Qua thí nghiệm trên, em có nhận xét gì về kích thước của virut?
1. Kích thước của virut
Rất nhỏ bé: từ 10 nm – 100 nm
( 1 nm = 1/1.000.000 mm)
 Chỉ có thể quan sát được dưới KHV điện tử
Virut lớn nhất = 1/10 vi khuẩn E.Coli
Virut nhỏ nhất = 1/100 vi khuẩn E.Coli
2. Hình dạng của virut
Dựa vào hình dạng, ta có thể phân chia virut thành những loại nào?
2. Hình dạng của virut
 Chủ yếu gồm 3 dạng
1. Hình trụ xoắn
2. Hình khối
3. Dạng hỗn hợp
Khối đa diện
Khối cầu
Tại sao virut lại có hình dạng như vậy ? Hình dạng của virut phụ thuộc vào yếu tố nào ?
Hỡnh d?ng virut ph? thu?c v�o c?u t?o c?a virut
3. Cấu tạo của Virut
? Virut được cấu tạo gồm những thành phần nào ? Bản chất của các thành phần đó là gì?
3.1/Cấu tạo chung:
2 phần
Lõi( bộ gen): Axit Nuclêic
Vỏ (capsit): Prôtêin
Phức hợp gồm axit nuclêic và prôtêin được gọi là Nuclêôcapsit
Bộ gen của virut có thể là ADN hoặc ARN,
1 sợi hoặc 2 sợi
Bộ gen của sinh vật nhân chuẩn luôn là ADN 2 sợi
Bộ gen của virut có điểm gì sai khác so với bộ gen của sinh vật nhân chuẩn?
Bộ gen của virut
Bộ gen của sinh vật nhân chuẩn
Virut khảm thuốc lá
Virut bại liệt
3.1.1/ Lõi(bộ gen)
- Vỏ capsit được cấu tạo từ những đơn vị nhỏ hơn là capsome.
- Virut càng lớn, số lượng capsome càng nhiều
3.1.2/ Vỏ (capsit) của virut
Vỏ capsit của virut được cấu tạo như thế nào?
Kích thước của virut và số lượng capsome có quan hệ với nhau như thế nào ?
ADN
Virus của E.coli (phageT2)
3.1.3/ Các thành phần khác
Gai đuôi
Cấu tạo của virus HIV
3.2/ Các dạng cấu tạo khác
3.2/ Các dạng cấu tạo khác
virut chỉ có cấu tạo gồm lõi và vỏ capsit (giống cấu tạo chung)
có lớp vỏ bao bọc bên ngoài vỏ capsit, trên có gắn các gai glycôprôtêin
Virut trần (virut đơn giản)
Virut có vỏ bọc (virut phức tạp)
Dựa vào hình trên, hãy cho biết: Virut có thể có các dạng cấu tạo nào? Đặc điểm của các dạng cấu tạo đó?
lớp photpholipit kép và prôtêin tương tự màng sinh chất bảo vệ virut.
làm nhiệm vụ kháng nguyên, giúp virut bám trên bề mặt tế bào.
Vỏ ngoài của virut có cấu tạo như thế nào? Có vai trò gì?
Gai glycôprôtêin có tác dụng gì ?
Virut có vỏ bọc
Photpho lipit kép
Prôtêin
Với cấu tạo như vậy, virut được gọi là cơ thể sống hay chưa? Vì sao?
Virut chưa có cấu tạo tế bào nên chưa được gọi là cơ thể mà chỉ được coi là một dạng sống đặc biệt , gọi là hạt virut hay virion.
Chúng chỉ có cấu tạo tương đương với một Nhiễm sắc thể
Hạt virut có cấu tạo tương đương với loại cấu trúc nào trong tế bào sinh vật nhân chuẩn?
4. Phương thức sống
Virut chỉ là 1 dạng sống thì phương thức sống của virut như thế nào?
Thí nghiệm của Ivanôpxki (năm 1892)
Trong thí nghiệm của Ivanopski, giai đoạn nào cho thấy rõ phương thức sống của virut ?
Có thể nuôi virut trên môi trường nuôi cấy nhân tạo như vi khuẩn được không?
Không, bắt buộc phải nuôi virut trong tế bào sống
4. Phương thức sống
? Kí sinh bắt buộc trong tế bào chủ
Vật chủ mà virut ký sinh có thể là những sinh vật nào ? Cho ví dụ?
Tế bào chủ
Động vật người
Thực vật
Vi sinh vật
:Virut H5N1,virut dại.
:Virut khoai tây,cà chua.
:Phage T2, T4 của E.Coli.
Với phương thức sống kí sinh bắt buộc thì virut có đặc điểm sống như thế nào?
Thí nghiệm của Franken và Conrat (1957)
Nghiên cứu SGK và cho biết, Franken và Conrat đã tiến hành thí nghiệm như thế nào?
Tại sao virut phân lập được không phải là virut chủng B?
Thí nghiệm này nói lên vai trò quyết định của thành phần nào, axit nuclêic hay vỏ Prôtêin ?
Axit nuclêic có vai trò quyết định, quy định mọi đặc điểm của virut.
Thí nghiệm của Franken và Conrat
Việc có thể tách riêng axit nuclêic ra khỏi vỏ Prôtêin thành hai chất riêng như là các hợp chất hoá học; khi trộn lẫn, chúng lại có thể tự lắp ghép trở lại thành hạt virut thể hiện tính chất nào của virut ?
Khi ở ngoài tế bào chủ, chúng biểu hiện đặc tính như một thể vô sinh hay hữu sinh?
ở ngoài tế bào chủ, virut biểu hiện như một thể vô sinh.
Thí nghiệm của Franken và Conrat
Khi tồn tại trong tế bào chủ (nhiễm vào lá cây), biểu hiện của virut như thế nào?
Chúng biểu hiện như một thể hữu sinh, có thể nhân lên, tạo thế hệ virut mới có đầy đủ đặc điểm di truyền của virut ban đầu.
Qua thí nghiệm này, ta có thể kết luận gì về đặc điểm sống của virut khi chúng tồn tại bên trong hoặc bên ngoài tế bào?
? Kết luận về đặc điểm sống của virut
ở ngoài tế bào chủ, virut biểu hiện như một thể vô sinh
Chỉ khi ở trong tế bào chủ, virut mới hoạt động như một thể sống.
II. Phân loại virut
Dựa trên những kiến thức đã học, ta có thể phân loại virut dựa trên những tiêu chuẩn nào ?
1.Căn cứ vào loại axit nuclêic:
( virut ADN, virut ARN)
2.Căn cứ vào hình dạng:
(Trụ xo?n, khối, hỗn hợp)
3.Căn cứ vào có hay không có vỏ ngoài:
( VR đơn giản, VR phức tạp)
4.Căn cứ vào tế bào chủ mà virut kí sinh:
( VR ĐV, VR TV, VR VSV)
Phải chăng virut là dạng sống gây bệnh có kích thước nhỏ nhất? Còn có tác nhân gây bệnh nào có kích thước nhỏ hơn cả virut hay không?
III. Virôit và Priôn
Em có biết??
Virôit và bệnh do virôit
Virôit (ARN)
Bệnh cũ khoai tây hình thoi
Priôn và bệnh do Priôn
Củng cố
Câu 1: Hãy hoàn thành bài tập về khái niệm virut bằng cách điền từ thích hợp vào chổ trống.
Virut là một …… vô cùng đơn giản, không có ………
Chúng chỉ gồm 2 phần chính: vỏ là ……. và lõi là ……… .
Virut sống ký sinh bắt buộc trong tế bào động vật, thực vật, vi sinh vật… được gọi là …….. hay ……..
Kích thước của chúng rất nhỏ, trung bình từ ………….
Virut là một dạng sống vô cùng đơn giản, không có …………..
Chúng chỉ gồm 2 phần chính: vỏ là …… và lõi là ……… .
Virut sống ký sinh bắt buộc trong tế bào động vật, thực vật, vi sinh vật… được gọi là ……. hay ……..
Kích thước của chúng rất nhỏ, trung bình từ …………
 Khái niệm về virut
Virut là một dạng sống vô cùng đơn giản, không có cấu tạo tế bào
Chúng chỉ gồm 2 phần chính: vỏ là …….. và lõi là ………….. .
Virut sống ký sinh bắt buộc trong tế bào động vật, thực vật, vi sinh vật… được gọi là ……….. hay ………..
Kích thước của chúng rất nhỏ, trung bình từ ……………
 Khái niệm về virut
Virut là một dạng sống vô cùng đơn giản, không có cấu tạo tế bào
Chúng chỉ gồm 2 phần chính: vỏ là Prôtêin và lõi là ………… .
Virut sống ký sinh bắt buộc trong tế bào động vật, thực vật, vi sinh vật… được gọi là ………… hay ………
Kích thước của chúng rất nhỏ, trung bình từ …………..
 Khái niệm về virut
Virut là một dạng sống vô cùng đơn giản, không có cấu tạo tế bào
Chúng chỉ gồm 2 phần chính: vỏ là Prôtêin và lõi là Axit nuclêic .
Virut sống ký sinh bắt buộc trong tế bào động vật, thực vật, vi sinh vật… được gọi là …….. hay ……..
Kích thước của chúng rất nhỏ, trung bình từ …………
 Khái niệm về virut
Virut là một dạng sống vô cùng đơn giản, không có cấu tạo tế bào
Chúng chỉ gồm 2 phần chính: vỏ là Prôtêin và lõi là Axit nuclêic .
Virut sống ký sinh bắt buộc trong tế bào động vật, thực vật, vi sinh vật… được gọi là hạt virut hay ..........
Kích thước của chúng rất nhỏ, trung bình từ ................
 Khái niệm về virut
Virut là một dạng sống vô cùng đơn giản, không có cấu tạo tế bào
Chúng chỉ gồm 2 phần chính: vỏ là Prôtêin và lõi là Axit nuclêic .
Virut sống ký sinh bắt buộc trong tế bào động vật, thực vật, vi sinh vật… được gọi là hạt virut hay virion.
Kích thước của chúng rất nhỏ, trung bình từ …………..
 Khái niệm về virut
Virut là một dạng sống vô cùng đơn giản, không có cấu tạo tế bào
Chúng chỉ gồm 2 phần chính: vỏ là Prôtêin và lõi là Axit nuclêic .
Virut sống ký sinh bắt buộc trong tế bào động vật, thực vật, vi sinh vật… được gọi là hạt virut hay virion.
Kích thước của chúng rất nhỏ, trung bình từ 10- 100 nm.
 Khái niệm về virut
Câu 2: So sánh sự khác biệt giữa virut, virôit, priôn và vi khuẩn bằng cách điền vào bảng sau?
(+) Có
(-) Không
+
-
+
-
-
-
-
-
-
-
-
+
-
+
-
-
-
-
-
+
-
-
-
+
-
-
-
+
Bài tập về nhà
Trả lời câu hỏi trong SGK
Soạn bài 30: Sự nhân lên của Virut trong tế bào chủ