Bài 29. Cấu trúc các loại virut

NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG
QUÝ THẦY CÔ
VỀ DỰ GIỜ THĂM LỚP 10A9
GV thực hiện: Lý Thị Minh Thoa
Tổ: Sinh - CN
Theo sự hiểu biết của các em thì trong lịch sử loài người đâu là nguyên nhân chủ yếu đã làm nhiều người bị chết nhất?
A. Tai n?n (giao thụng, lao d?ng,.)
B. Chi?n tranh
C. Bệnh tật
D. Thiên tai(động đất, lũ lụt,…)
Trong lịch sử loài người, số người chết trong các trận dịch bệnh do virut còn lớn hơn tất cả các cuộc chiến tranh, các cuộc xung đột sắc tộc, tôn giáo, nạn đói, các trận động đất, lũ lụt và tai nạn giao thông cộng lại.

Năm 1918, xảy ra đại dịch cúm do virut có tên là virut cúm A H1N1 ở Tây Ban Nha, chỉ trong vài tháng đã có hơn 1 tỉ người mắc bệnh, cướp đi sinh mạng trên 20 triệu người. Dịch cúm cũng góp phần kết thúc sớm Đại chiến thế giới I vì số binh lính chết do cúm còn lớn hơn do súng đạn.
Tác nhân gây bệnh cho các loại bệnh này?
VIRÚT LÀ GÌ?
VIRÚT VÀ BỆNH TRUYỀN NHIỄM
CẤU TRÚC CÁC LOẠI VIRÚT
CHƯƠNG III
Bài 29
Bài 29. CẤU TRÚC CÁC LOẠI VIRUT
I. Đặc điểm chung của các loại virut:
Nhà sinh lý thực người Nga Dimitri Ivanopxki (1864-1920)
1892 : Ivanopxki đã phát hiện được tác nhân gây bênh đốm thuốc lá qua TN sau:
Dịch lọc

Nhiễm vào lá cây lành
Soi dưới kính hiển vi quang học
Nuôi trên môi trường thạch
Không thấy mầm bệnh
Không thấy khuẩn lạc
Cây bị bệnh
Lá cây thuốc lá
bị bệnh

Dịch chiết

Nghiền
Qua thí nghiệm trên em có nhận xét gì về yếu tố gây bệnh?
Rất nhỏ bé, nhỏ hơn rất nhiều so với kích thước của vi khuẩn
Thí nghiệm của Ivanôpxki (năm 1892)
Ông gọi dịch lọc này là mầm độc và sau này ông gọi là virut.
Lọc qua nến lọc VK
Kích thước các bậc cấu trúc trong thế giới sống
I. Đặc điểm chung của các loại virut:
Bài 29. CẤU TRÚC CÁC LOẠI VIRUT
Nhận xét gì về đặc điểm chung của virut?
( về kích thước, cấu tạo, cách thức dinh dưỡng)
 + Cấu tạo: Đơn giản chỉ gồm 1 loại axit nucleic bao bọc bởi lớp vỏ protein virut chưa có cấu tạo tế bào.
 + Sống kí sinh nội bào bắt buộc
+ Kích thước: Siêu nhỏ đo bằng nanomet(1nm = 10-6mm)
I. Đặc điểm chung của các loại virut:
Bài 29. CẤU TRÚC CÁC LOẠI VIRUT
II. Cấu tạo của virut:
Quan sát hình và cho biết virút được cấu tạo gồm những thành phần nào?
-Lõi (bộ gen): Axit Nuclêic
-Vỏ (capsit): Là protein
- Phức hợp gồm axit nucleic và protein gọi là nucleocapsit
 Bộ gen của virút có thể là ADN hoặc ARN, có thể 1 sợi hoặc 2 sợi
Bộ gen của sinh vật nhân thực là ADN 2 sợi
Bộ gen của virút
Bộ gen của sinh vật nhân thực
ADN

ADN
ARN
Quan sát hình và cho biết bộ gen của virút có sai khác gì so với bộ gen của sinh vật nhân thực?
Quan sát hình và cho biết vỏ capsit của virut có cấu tạo như thế nào?
Vỏ capsit của virut
-  Vỏ capsit được cấu tạo từ những đơn vị nhỏ hơn gọi là capsome
Kích thước của virut và số lượng capsome có quan hệ với nhau như thế nào?
-  Virut càng lớn thì số lượng capsome càng nhiều
Virut có vỏ ngoài
Virut trần
vỏ ngoài
Quan sát hình và cho biết 2 loại virut có đặc điểm gì khác nhau ?
Virut B
Virut A
 Vỏ ngoài của virut thực chất là lớp lipit kép và protêin tương tự màng sinh chất  bảo vệ virút.Trên mặt vỏ ngoài có các gai glycoprôtêin.
 Virut không có vỏ ngoài gọi là virut trần.
 Gai glycôprôtêin làm nhiệm vụ kháng nguyên, giúp virút bám trên bề mặt màng tế bào chủ
Quan sát hình và cho biết vỏ ngoài của virút có bản chất là gì? Tác dụng của nó như thế nào?
Gai glycôprotêin có tác dụng gì?
 Một số virút có vỏ bao bên ngoài vỏ capsit gọi là vỏ ngoài
Vỏ ngoài
Tại sao virut chưa được coi là một cơ thể sống giống như những sinh vật khác?
Vì virut chưa có cấu tạo TB nên chưa được gọi là một cơ thể sống mà chỉ được coi là 1 dạng sống đặc biệt gọi là hạt virut hay còn gọi là virion.
Hạt virut có cấu tạo tương đương với loại cấu trúc nào trong tế bào sinh vật nhân chuẩn?
Vì virut chưa có cấu tạo TB nên chưa được gọi là một cơ thể sống mà chỉ được coi là 1 dạng sống đặc biệt gọi là hạt virut hay còn gọi là virion.
Dựa vào sự sắp xếp của capsome, hình thái của virut được chia thành mấy dạng chủ yếu?
Cấu trúc xoắn
Cấu trúc khối
Cấu trúc hỗn hợp
HÌNH
THÁI
Capsôme sắp sếp theo
chiều xoắn của axitnuclêic
Capsôme sắp sếp theo hình khối đa diện với 20 mặt tam giác đều.
Đầu có cấu trúc khối chứa axit nuclêic gắn với đuôi có cấu trúc xoắn
-Virut cúm -Virut sởi
-Virut bại liệt,
-Virut HIV.
-Phagơ T2
Thí nghiệm của Franken và Conrat
Axit nucleic có vai trò quyết định, qui định mọi đặc điểm của virut.
Thí nghiệm này nói lên vai trò quyết định của VR là thành phần nào(axit nucleic hay là vỏ protein) ?
Nghiên cứu SGK và cho biết, Franken và Conrat đã tiến hành thí nghiệm như thế nào?
Tại sao virut phân lập được không phải là virut chủng B?
Vì virut lai mang hệ gen của chủng Virut A
Dịch lọc

Nhiễm vào lá cây lành
Soi dưới kính hiển vi quang học
Nuôi trên môi trường thạch
Không thấy mầm bệnh
Không thấy khuẩn lạc
Cây bị bệnh
Lá cây thuốc lá
bị bệnh

Dịch chiết

Nghiền
Thí nghiệm của Ivanôpxki (năm 1892)
Lọc qua nến lọc VK
Trong thí nghiệm của ivanopxki giai đoạn nào cho thấy rõ phương thức sống của virut?
Có thể nuôi virut trên môi trường nhân tạo như nuôi cấy vi khuẩn được không?
Không, bắt buộc phải nuôi cấy virut trong tế bào sống.
Thí nghiệm của Franken và Conrat
Khi ở ngoài TB chủ chúng biểu hiện đặc tính như một thể vô sinh hay hữu sinh?
Khi ở ngoài TB chủ virut biểu hiện như một thể vô sinh.
Khi tồn tại trong TB chủ (nhiễm vào lá cây ) thì biểu hiện của virut như thế nào?
Chúng biểu hiện như một thể hữu sinh, có thể nhân lên tạo thế hệ virut mới có đầy đủ đặc điểm di truyền của virut ban đầu.
Kết luận: Mọi tính trạng của virut đều do hệ gen của virut quyết định.
Qua thí nghiệm này ta có thể kết luận gì về đặc điểm sống của virut khi chúng tồn tại bên trong hoặc bên ngoài tế bào?
Kết luận về đặc điểm sống của virut:
- Khi ở ngoài tế bào chủ, VR biểu hiện như một thể vô sinh.
- Chỉ khi ở trong tế bào chủ virut mới hoạt động như một thể sống.
Có phải chăng virut là tác nhân gây bệnh có kích thước nhỏ nhất, còn có tác nhân gây bệnh nào nhỏ hơn virut nữa hay không?
Virut chưa phải là tác nhân gây bệnh có kích thước nhỏ nhất, còn có tác nhân nhỏ hơn cả virut nữa virôit và priôn.
Virôit và bệnh do virôit
Virôit (ARN)
Bệnh củ khoai tây hình thoi
Priôn và bệnh do Priôn
Bệnh bò điên
Dựa trên những kiến thức đã học ta có thể phân biệt virut dựa trên những tiêu chí nào?
III. Phân loại virut:
Có thể phân loại virut dựa trên những tiêu chí sau:
1. Căn cứ vào loại axit nucleic(virut AND, virut ARN).
2. Căn cứ vào hình thái (trụ, khối, hỗn hợp).
3. Căn cứ vào có hay không có vỏ ngoài(virut đơn giản, virut phức tạp).
4. Căn cứ vào tế bào chủ mà virut kí sinh (virut TV, virut ĐV, virut VSV).
So sánh sự khác biệt giữa virut và vi khuẩn bằng cách điền chữ có hoặc không vào bảng sau đây:
A. Virut là một thực thể di truyền chưa có………………..
B. Chúng chỉ gồm 2 phần chính: vỏ là …….... và lõi là ………..
C. Virut sống ……………….…trong tế bào người, động vật, thực vật, vi sinh vật.
D. Virut chưa có cấu tạo tế bào nên mỗi virut thường được gọi là …… .
cấu tạo tế bào
prôtêin
2. axit nuclêic
kí sinh bắt buộc
hạt
axit nuclêic
3. kí sinh bắt buộc
4. prôtêin
5. cấu tạo tế bào
1. hạt
Hãy điền các từ sau đây vào chỗ trống của câu A, B, C, D cho thích hợp.
Nguyên nhân gây bệnh
Nguy hiểm đến tính mạng con người. Thiệt hại kinh tế người dân. Suy giảm chất lượng giống vật nuôi. Suy giảm kinh tế. ảnh hưởng tới các hoạt động của xã hội.
Một vài số liệu về hậu quả của dịch cúm H5N1:
Theo thống kê của WHO, trong năm 2008, Việt Nam có khoảng105 người bị nhiễm virus H5N1, Indonesia có khoảng 129 người, Ai Cập 46 người …
Từ tháng 12 năm 2003 đến tháng 3 năm 2009 đã có 256 người tử vong do cúm gia cầm trong số 412 ca nhiễm H5N1 tại 15 nước, chủ yếu ở châu Á.
HẬU QUẢ CỦA BỆNH
CÁCH PHÒNG TRÁNH
Vì virut H5N1 dễ lây nhiễm khi phát tán trong không khí nên mỗi người cần phải mang khẩu trang bao tay khi tiếp xúc với gia cầm.
Đốt hoặc chôn gia cầm và các chất thải phụ phẩm gia cầm cách xa nhà hay chuồng trại và chôn thật sâu, rắc vôi bột để đảm bảo không có ai bới lên.

Sao khi tiếp xúc với với gia cầm, các loài động vật có nguy cơ bi nhiễm virut thì phải rửa tay bằng xà phòng xúc miêng bằng nước sát khuẩn.
Không tiếp xúc, không ăn thịt gia cầm, thủy cầm bị bệnh, không rõ nguồn gốc .
Tiêm vacxin phòng bệnh cho gia cầm.v.v.

Câu 1: Điều nào sau đây chưa đúng khi nói về virut?
Là dạng sống đơn giản nhất.
Chưa có cấu tạo tế bào.
Cấu tạo từ hai thành phần cơ bản là prôtêin và axit nuclêic.
Có kích thước lớn
C
D
B
A
Câu 2: Virut trần là virut :
Chỉ có vỏ lipit
Chỉ có vỏ capsit
Không có các lớp vỏ bọc.
Có vỏ lipit và vỏ capsit.
A
B
C
D
Câu 4: Virut nào kí sinh ở người?
Phagơ, virut bại liệt.
HIV, virut viêm gan B.
Phagơ.
Virut khảm thuốc lá.
A
B
C
D
Bài tập về nhà
Làm các bài tập trong SGK
Đọc trước bài 44: Sự nhân lên của virut trong tế bào chủ.
XIN CẢM ƠN
CÁC THẦY CÔ VÀ CÁC EM HỌC SINH!