Bài 29. Cấu trúc các loại virut

CHÀO MỪNG
THẦY CÔ VÀ CÁC EM HỌC SINH
TRƯỜNG THPT NGUYỄN THỊ MINH KHAI
LỚP 10P1
1
Kiểm tra bài cũ
Nhân tố sinh trưởng là gì?

Nhân tố sinh trưởng là một số chất hữu cơ với hàm lượng rất ít nhưng cần cho sự sinh trưởng của vi sinh vật mà chúng không tự tổng hợp được.
Kiểm tra bài cũ
2. Nhiệt độ ảnh hưởng đến sự sinh trưởng của vi sinh vật như thế nào?

Nhiệt độ ảnh hưởng lớn đến tốc độ của các phản ứng sinh hóa học trong tế bào, làm cho vi sinh vật sinh trưởng nhanh hay chậm.
Kiểm tra bài cũ
Vì sao có thể giữ thức ăn tương đối lâu trong tủ lạnh?

Vì các vi sinh vật gây thối, làm hỏng thức ăn thường thuộc nhóm vi sinh vật ưa ấm
=> giữ trong tủ lạnh, nhiệt độ thấp sẽ ức chế sự sinh trưởng của các vi sinh vật này.
Kiểm tra bài cũ
Vì sao trong sữa chua hầu như không có vi sinh vật gây bệnh?
Vì:
+ Vi khuẩn lactic lên men tạo môi trường axit (pH thấp)
+ Các vi khuẩn gây bệnh thường thuộc nhóm ưa trung tính nên trong điều kiện pH thấp => không sinh trưởng, phát triển được.
6
Cúm gia cầm
EBOLA
VIRUT
Sốt xuất huyết
Sởi
CHƯƠNG III
VIRUT VÀ BỆNH TRUYỀN NHIỄM
BÀI 29

CẤU TRÚC CÁC LOẠI VIRUT
BÀI 29: CẤU TRÚC CÁC LOẠI VIRUT
Năm 1892, nhà thực vật học người Nga D.I.Ivanopxki tiến hành nghiên cứu về virut gây bệnh khảm thuốc lá.
D.I.Ivanopxki
Bệnh khảm thuốc lá
Không thấy mầm bệnh
Không có khuẩn lạc
“Mầm độc”
Virut
Kích thước siêu nhỏ
Kí sinh nội bào bắt buộc
Độ lớn của virut so với các bậc cấu trúc
Axit nuclêic
Vỏ protêin
Cấu tạo virut trần
Virut có cấu tạo như thế nào?
Virut có cấu tạo đơn giản, gồm: vỏ protêin (vỏ capsit) và lõi axit nuclêic.
Vậy virut đã có cấu tạo tế bào hay chưa?
Cấu tạo tế bào nhân sơ
Vùng nhân
Màng sinh chất
Tế bào chất
Axit nuclêic
Vỏ protêin
Cấu tạo virut trần
Virut chưa có cấu tạo tế bào
Virut là một thực thể chưa có cấu tạo tế bào
Cấu tạo đơn giản chỉ gồm: lõi axit nuclêic và vỏ prôtêin (vỏ capsit)
Có kích thước siêu nhỏ (10 – 100 nm)
Sống kí sinh nội bào bắt buộc trong tế bào vật chủ.
I. Đặc điểm chung của virut
II. Cấu tạo
ADN và ARN của tế bào
Tế bào (người, động vật, thực vật, vi sinh vật) chứa loại axit nucleic nào? Có dạng mạch đơn hay kép?
Axit nucleic của tế bào là ADN dạng mạch kép và ARN mạch đơn.
II. Cấu tạo
ADN
Bộ gen của virut chứa loại axit nucleic gì và tồn tại ở dạng nào?
Bộ gen của virut chỉ chứa ADN hoặc ARN có thể là mạch đơn hoặc mạch kép
Virut viêm gan B
HIV
ARN
II. Cấu tạo
Thí nghiệm của Franken và Conrat
Lõi axit nucleic có vai trò như thế nào?
II. Cấu tạo
Capsôme
Axit nuclêic
Vỏ protêin
Cấu tạo virut trần
Vỏ protêin của virut cấu tạo từ thành phần gì và có vai trò như thế nào?
Nuclêôcapsit
Vỏ protêin:
+ Cấu tạo: cấu tạo bởi nhiều đơn vị protêin gọi là capsôme.
+ Vai trò: bảo vệ lõi axit nuclêic.
II. Cấu tạo
- Lõi axit nuclêic:
+ Cấu tạo: chỉ chứa ADN hoặc ARN có thể là mạch đơn hoặc mạch kép.
+ Vai trò: mang thông tin di truyền quy định thành phần của virut.
- Vỏ protêin:
+ Cấu tạo: cấu tạo bởi nhiều đơn vị protêin gọi là capsôme.
+ Vai trò: bảo vệ lõi axit nuclêic.
Lõi axit nuclêic + vỏ protêin: nuclêôcapsit.
II. Cấu tạo
Capsôme
Axit nuclêic
Cấu tạo virut trần
Axit nuclêic
Vỏ ngoài
Vỏ protêin
Vỏ protêin
Cấu tạo virut có vỏ ngoài
II. Cấu tạo
* Một số virut có thêm lớp vỏ ngoài:
+ Cấu tạo từ lớp lipit kép và protein.
+ Trên vỏ ngoài có các gai glycoprotein:
Giúp virut bám lên bề mặt tế bào chủ
Mang kháng nguyên đặc trưng cho virut.
Axit nuclêic
Vỏ ngoài
Vỏ protêin
Cấu tạo virut có vỏ ngoài
Gai glicoprotein
Virut bám lên bề mặt tế bào chủ
II. Cấu tạo
Tiêm vacxin ngừa bệnh
Axit nuclêic
Vỏ ngoài
Vỏ protêin
Cấu tạo virut có vỏ ngoài
Gai glicoprotein
II. Cấu tạo
Dựa vào có hay không có vỏ ngoài người ta chia virut làm 2 loại:
+ Virut trần: virut bại liệt, virut khảm thuốc lá…
+ Virut có vỏ ngoài: virut HIV, virut sởi…
Virut khảm thuốc lá
(Virut trần)
Virut sởi
(Virut có vỏ ngoài)
II. Cấu tạo
Dựa vào lõi axit nucleic người ta chia virut làm 2 loại:
+ Virut ARN: như virut cúm, virut viêm não nhật bản, HIV…
+ Virut ADN: như virut viêm gan B, virut hecpet…
ADN
Virut viêm gan B
HIV
ARN
III. Hình thái
Virut khảm thuốc lá (TMV)
Virut Ađênô (20 mặt)
Phagơ T2
III. Hình thái
Dựa vào cấu trúc vỏ capsit virut được chia thành 3 loại:
+ Cấu trúc xoắn
+ Cấu trúc khối
+ Cấu trúc hỗn hợp
III. Hình thái
Virut khảm thuốc lá (TMV)
Virut có cấu trúc xoắn có đặc điểm như thế nào?
Cấu trúc xoắn:

+ Đặc điểm: Capsome sắp xếp theo chiều xoắn của axit nucleic
+ Ví dụ: virut khảm thuốc lá, virut bệnh dại, virut cúm, sởi,…
III. Hình thái
Virut Ađênô (20 mặt)
Virut có cấu trúc khối có đặc điểm như thế nào?
Cấu trúc khối:

+ Đặc điểm: Capsome sắp xếp theo hình khối đa diện với 20 mặt tam giác đều.
+ Ví dụ: virut bại liệt, mụn cơm…
III. Hình thái
Phagơ T2
Virut có cấu trúc hỗn hợp có đặc điểm như thế nào?
Cấu trúc hỗn hợp:

+ Đặc điểm: đầu cấu trúc khối chứa axit nucleic, đuôi cấu trúc xoắn.
+ Ví dụ: phagơ T2
Củng cố
Có
Có
Không
Không
Không
Không
Không
Có
Có
Có
Củng cố
Ở ngoài tế bào chủ
Là thể vô sinh
Kí sinh trong tế bào
Thể hiện sự sống
Virut là ranh giới giữa sống và không sống
Em có đồng ý với ý kiến cho rằng virut là thể vô sinh không? Vì sao?
Củng cố
Không. Vì:
Virut là kí sinh nội bào bắt buộc, chỉ có thể nhân lên trong tế bào sống.
Virut có thể nuôi cấy trên môi trường nhân tạo được không? Vì sao?
Củng cố
Điền các thành phần cấu tạo của virut sau:
1
3
2
4
Vỏ ngoài
Vỏ protêin
Axit nuclêic
Gai glicoprotêin
Dặn dò
Học bài cũ
Đọc phần “Em có biết?”
Đọc trước Bài 30: Sự nhân lên của virut trong tế bào chủ.
34
Chào tạm biệt và hẹn gặp lại!
Chúc các em học tốt!
35