Bài 28. Trào lưu cải cách duy tân ở Việt Nam nửa cuối thế kỉ XIX

TRÀO LƯU CẢI CÁCH DUY TÂN Ở VIỆT NAM NỬA CUỐI THẾ KỶ XIX
TÌNH HÌNH VIỆT NAM NỬA CUỐI THẾ KỶ XIX
NHỮNG ĐỀ NGHỊ CẢI CÁCH Ở VIỆT NAM VÀO NỬA CUỐI THẾ KỶ XIX
KẾT CỤC CỦA CÁC ĐỀ NGHỊ CẢI CÁCH
Bài 28
GV thực hiện:
Lộc Văn Chung - Trường PTDTNT THCS Con Cuông – Nghệ An
LỊCH SỬ 8
Lược đồ
Phong trào nông dân khởi nghĩa ở nửa cuối thế kỷ XIX
KHỞI NGHĨA NÔNG DÂN Ở BẮC NINH DO NGUYỄN THỊNH (CAI TỔNG VÀNG) LÃNH ĐẠO-1862
Lược đồ
Phong trào nông dân khởi nghĩa ở nửa cuối thế kỷ XIX
CUỘC NỔI DẬY CỦA ĐỒNG BÀO THỔ Ở TUYÊN QUANG DO NÔNG HÙNG THẠC CHỈ HUY-
9/1862
Lược đồ
Phong trào nông dân khởi nghĩa ở nửa cuối thế kỷ XIX
NHÓM THỔ PHỈ LÝ ĐẠI XƯƠNG, HOÀNG NHỊ VĂN, LƯU SĨ ANH...HOÀNH HÀNH PHÍA BẮC THÁI NGUYÊN
Năm
Khởi nghĩa tiêu biểu
1862
Cuộc khởi nghĩa của Nguyễn Thịnh (Cai tổng Vàng) ở Bắc Ninh, Nông Hùng Thạc nổi dậy ở Tuyên Quang
1861- 1865
Cuộc bạo loạn của Tạ Văn Phụng ở vùng ven biển Bắc Kì
1866
Cuộc khởi nghĩa của binh lính và dân phu ở kinh đô Huế do Đoàn Hữu Trưng, Đoàn Tư Trực, Đoàn Hữu Ái chỉ huy.
Một số của Khởi nghĩa tiêu biểu nửa cuối thế kỉ XIX
Nguyễn Trường Tộ sinh nam 1828 - 1871 sinh ra trong một gia đỡnh nho học theo đạo thiên chúa. Quê ở Hưng Trung-Hưng Nguyên-Nghệ An.Từ nhỏ ông đã nổi tiếng thông minh nhưng do chính sách kỡ thị nh?ng người theo đạo nên không dự thi. Theo giám mục Gô-chi-ê, Nguyễn Trường Tộ đã sang Pháp ở lại Pari 2 nam tranh thủ học tập, quan sát. Nhờ vậy kiến thức được tích luỹ và mở rộng. Ông trở về Việt Nam làm thông ngôn cho Pháp nhưng vẫn nặng lòng với nước. Từ 1863-1871 ông liên tiếp dâng 30 bản điều trần lên triều đỡnh.
Nội dung các bản điều trần của Nguyễn Trường Tộ
Về mặt quân sự: Ông cho rằng tuy "chủ hoà" nhưng không có tư tưởng "chủ hàng" một cách nguyên tắc. Ông khuyên triều đình ưu ái người lính, biên soạn binh pháp, đào tạo sĩ quan, mua sắm tàu thuyền vũ khí, xây dựng phòng tuyến cả ở thành thị lẫn nông thôn, đề phòng quân Pháp xâm lược lan ra cả nước...
Về mặt ngoại giao: Ông phân tích cho triều đình thấy rõ cục diện chính trị trên toàn thế giới thời đó, khuyên triều đình nên ngoại giao trực tiếp với chính phủ Pháp tìm cách ngăn chặn âm mưu xâm lược của bọn Pháp bên này, khéo léo chọn thời cơ lấy lại 6 tỉnh Nam Kỳ, xác lập "tư thế làm chủ đón khách"....
NGUYỄN TRƯỜNG TỘ
(1828 – 1871)
Về mặt kinh tế: Ông quan tâm đến công, nông, thương nghiệp. Mở mang buôn bán trong nước và giao thương với nước ngoài, mời các công ty nước ngoài đến giúp ta khai thác tài lợi, sửa đổi thuế khoá…
Về mặt văn hóa - giáo dục: Ông đề xuất cải cách phong tục, chủ trương coi trọng dân, sửa đổi chế độ thi cử mở mang việc học hành, thay đổi nội dung giáo dục...
Thảo luận nhóm (3 phút)

? Qua tỡm hi?u nh?ng d? ngh? c?i cỏch c?a cỏc quan l?i, si phu yờu nu?c. Em hóy rỳt ra n?i dung chớnh c?a cỏc d? ngh? c?i cỏch n�y ?
Nội dung:

- Đổi mới về chính trị, ngoại giao
- Đổi mới về kinh tế, VH, GD, quân sự
Ngôi mộ của Nguyễn Trường Tộ tại thôn Bùi Chu, xã Hưng Trung, huyện Hưng Yên, tỉnh Nghệ An, được xây dựng từ năm 1943
Từ năm 1863 đến năm 1871, Nguyễn Trường Tộ viết hàng loạt điều trần, luận văn, tờ bẩm, trình nhiều kiến nghị có tầm chiến lược nhằm canh tân đất nước, tạo thế vươn lên cho dân tộc để giữ nền độc lập một cách khôn khéo mà vững chắc.
Ông mất ở làng quê Bùi Chu ngày 10 tháng 10 năm Tự Đức thứ 24, tức 23 tháng 11 năm 1871.
TƯ LIỆU THAM KHẢO
Nguyễn Trường Tộ Sinh năm 1828, ở làng Bùi Chu, huyện Hưng Nguyên, Nghệ An, trong một gia đình theo đạo Gia tô, học thông tứ thư ngũ kinh của Nho giáo. Năm 27 tuổi, ông được giám mục Gauthier đưa vào chủng viện Tân ấp thuộc xứ đạo Xã Đoài để dạy chữ Hán cho giám mục, và được giám mục dạy lại cho chữ Pháp cũng như kiến thức khoa học châu Âu. Năm 1858, giám mục Gauthier đưa Nguyễn Trường Tộ sang Pháp để tạo điều kiện học tập, nâng cao kiến thức nhiều mặt.
Năm 1861, Nguyễn Trường Tộ trở về Tổ quốc.
NGUYỄN LỘ TRẠCH
Nhà chiến lược cách tân cuối thế kỷ 19. Tự là Hà Nhân, hiệu Kỳ Am, biệt hiệu Quỳ Ưu, Hồ Thiên Cư Sĩ, Bàn Cơ Điếu Đồ, quê ở làng Kế Môn, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên.
Xuất thân trong một gia đình khoa bảng, thân phụ là Tiến sĩ giữ chức Tổng đốc hàm Thượng thư, nhạc phụ là Tiến sĩ Phụ chính Đại thần. Ông học rộng biết nhiều, ghét lối từ chương nên không đi thi, chỉ chú tâm vào con đường thực dụng. Ông thường giao du với những người có tư tưởng tiến bộ, chấp nhận cái mới, chịu ảnh hưởng chính trị của tân thư và của Nguyễn Trường Tộ.
Năm 1877, ông dâng một bản Thời vụ sách nêu lên những yêu cầu bức thiết của nước nhà. Năm 1882, ông lại dâng bản Thời vụ sách 2 gồm 5 điều cốt yếu để bảo vệ đất nước, trong đó có điểm dời đô về Thanh Hóa lấy chỗ hiểm yếu để giữ vững gốc nước. Triều đình Tự Đức vẫn không chấp nhận những ý kiến gan ruột của ông. Năm 1892 triều Thành Thái, Ông lại dâng lên bản Thiên hạ đại thế luận (Bàn chuyện lớn trong thiên hạ), nhưng vẫn bị bỏ qua. Tuy vậy bản Thiên hạ đại thế luận lại được sĩ phu và những người có tư tưởng cách tân nhiệt liệt hưởng ứng, bái phục tài năng xuất chúng của ông. Nguyễn Lộ Trạch được xem là nhà cách tân đất nước tiêu biểu của thế kỷ XIX.
Ông bị bệnh mất sớm ở tuổi 45 tại tỉnh Bình Định. Ngoài các tác phẩm như Thời vụ sách, Thiên hạ đại thế luận, Kế Môn dã thoại, ông còn để lại khá nhiều thơ, văn, trong đó có Quỳ Ưu tập (1884).
Trào lưu
cải cách duy tân
Tình hình Việt Nam
cuối thế kỉ XIX
Chính trị
Xã hội
Kinh tế
Nội trị, ngoại giao lỗi thời, lạc hậu
Chính quyền phong kiến mục ruỗng
Nông, TCN, thương nghiệp sa sút
Tài chính cạn kiệt
Đời sống nhân dân khổ cực
Mâu thuân XH gay gắt
Bùng nổ các cuộc KN
Những đề nghị
cải cách
Hoàn cảnh
Các nhà cải cách tiêu biểu
Nội dung
Kết cục
Hạn chế
Ý nghĩa
XH bế tắc
Đất nước khó khăn về mọi mặt
Nguyễn Trường Tộ
Nguyễn Lộ Trạch
Đổi mới nội trị, ngoại giao
Kinh tế, VH, GD, quân sự
Không thực hiện được
Nhà nguyễn từ chối mọi đề nghị cải cách
Chưa xuất phát từ cơ sở bên trong, lẻ tẻ, rời rạc
Chưa giải quyết được mâu thuẫn xã hội
Nhà nguyễn bảo thủ, cố chấp
Dám tấn công vào tư tưởng bảo thủ của nhà nước PK
Thể hiện trình độ nhân thức mới của người VN
Là bước chuẩn bị cho sự ra đời của phong trào duy tân