Bài 28. Trào lưu cải cách duy tân ở Việt Nam nửa cuối thế kỉ XIX

I. Tình hình Việt Nam nửa cuối thế kỉ XIX
a. Chính trị:
+ Nội trị, ngoại giao lỗi thời, lạc hậu.
+ Chính quyền từ trung ương đến địa phương mục ruỗng.
b. Kinh tế:
+ Nông, công, thương nghiệp bị đình trệ.
+ Tài chính cạn kiệt.
c. Xã hội:
+ Đời sống nhân dân vô cùng cực khổ.
+ Mâu thuẫn dân tộc và giai cấp diễn ra sâu sắc.
+ Khởi nghĩa nông dân nổ ra ở nhiều nơi.
Chính trị ,kinh tế khủng hoảng nghiêm trọng..

tình hình chính trị , kinh tế Việt Nam cuối thế kỉ XIX
Tình hình kinh tế chính trị như vậy sẽ dẫn tới hậu quả gì?
Pháp mưu mô thôn tính cả nước ta, triều đình Huế thực hiện chính sách nội trị, ngoại giao lỗi thời, lạc hậu, kinh tế xã hôi khủng hoảng nghiêm trọng =>.. mâu thuẫn giai cấp và dân tộc gay gắt ( Nông dân>< Địa chủ, PK; toàn thể dân tộc>< TD Pháp). Trước tình cảnh đó , một bộ phân nhân dân do không chịu đựng nổi đã đứng lên khởi nghĩa.
TUYÊN QUANG
THÁI NGUYÊN
QUẢNG YÊN
BẮC NINH
HUẾ
GIA ĐỊNH
Tạ Văn Phụng (1861-1865)
Nông Hùng Thạc (năm 1862)
Nguyễn Thịnh (năm 1862)
Khởi nghĩa của binh lính và dân phu (năm 1866)
Bản đồ phong trào đấu tranh của nhân dân nửa cuối thế kỉ XIX
HÀ NỘI
II. Những đề nghị cải cách ở Việt Nam
vào nửa cuối thế kỉ XIX
I. Tình hình Việt Nam nửa cuối thế kỉ XIX
Trần Đình Túc
Nguyễn Huy Tế
Xin mở cửa biển Trà Lí (Nam Định)
Đinh Văn Điền
Xin đẩy mạnh khai hoang, khai mỏ,phát triển buôn bán, chấn chỉnh quốc phòng
Viện Thương bạc
Xin mở 3 cửa biển ở miền Bắc,miền Trung
Nguyễn Trường Tộ
Dề nghị chấn chỉnh bộ máy quan lại, phát triển công - thương nghiệp và tài chính, chỉnh đốn võ bị, cải tổ giáo dục.
Nguyễn Lộ Trạch
Dề nghị chấn hưng dân khí, khai thông dân trí, bảo vệ đất nước.
Thảo luận nhóm (3 phút)

? Qua tỡm hi?u nh?ng d? ngh? c?i cỏch c?a cỏc quan l?i, si phu yờu nu?c. Em hóy rỳt ra n?i dung chớnh c?a cỏc d? ngh? c?i cỏch n�y ?
Nội dung:

- Đổi mới về chính trị, ngoại giao
- Đổi mới về kinh tế, VH, GD, quân sự
Các sĩ phu đã vượt qua những luật lệ hà khắc của chế độ phong kiến, Sự nghi kị và ghen ghét của nhiều người để đưa ra các đề nghị canh tân đất nước
Họ là những người yêu nước , thương dân, đã vượt qua những luật lệ hà khắc của chế độ phong kiến, Sự nghi kị và ghen ghét của nhiều người, thậm chí cả nguy hiểm đến tính mạng để đưa ra các đề nghị canh tân đất nước

-Họ là những con người hiểu biết, thông thái, đi nhiều, biết nhiều, đã từng được chứng kiến sự phồn thịnh của tư bản Âu – Mĩ và những thành tựu của văn hóa phương Tây.
Nguyễn Trường Tộ sinh nam 1828 - 1871 sinh ra trong một gia đỡnh nho học theo đạo thiên chúa. Quê ở Hưng Trung-Hưng Nguyên-Nghệ An.Từ nhỏ ông đã nổi tiếng thông minh nhưng do chính sách kỡ thị nh?ng người theo đạo nên không dự thi. Theo giám mục Gô-chi-ê, Nguyễn Trường Tộ đã sang Pháp ở lại Pari 2 nam tranh thủ học tập, quan sát. Nhờ vậy kiến thức được tích luỹ và mở rộng. Ông trở về Việt Nam làm thông ngôn cho Pháp nhưng vẫn nặng lòng với nước. Từ 1863-1871 ông liên tiếp dâng 30 bản điều trần lên triều đỡnh.
Nội dung các bản điều trần của Nguyễn Trường Tộ
Về mặt quân sự: Ông cho rằng tuy "chủ hoà" nhưng không có tư tưởng "chủ hàng" một cách nguyên tắc. Ông khuyên triều đình ưu ái người lính, biên soạn binh pháp, đào tạo sĩ quan, mua sắm tàu thuyền vũ khí, xây dựng phòng tuyến cả ở thành thị lẫn nông thôn, đề phòng quân Pháp xâm lược lan ra cả nước...
Về mặt ngoại giao: Ông phân tích cho triều đình thấy rõ cục diện chính trị trên toàn thế giới thời đó, khuyên triều đình nên ngoại giao trực tiếp với chính phủ Pháp tìm cách ngăn chặn âm mưu xâm lược của bọn Pháp bên này, khéo léo chọn thời cơ lấy lại 6 tỉnh Nam Kỳ, xác lập "tư thế làm chủ đón khách"....
NGUYỄN TRƯỜNG TỘ
(1828 – 1871)
Về mặt kinh tế: Ông quan tâm đến công, nông, thương nghiệp. Mở mang buôn bán trong nước và giao thương với nước ngoài, mời các công ty nước ngoài đến giúp ta khai thác tài lợi, sửa đổi thuế khoá…
Về mặt văn hóa - giáo dục: Ông đề xuất cải cách phong tục, chủ trương coi trọng dân, sửa đổi chế độ thi cử mở mang việc học hành, thay đổi nội dung giáo dục...
NGUYỄN LỘ TRẠCH
Nhà chiến lược cách tân cuối thế kỷ 19. Tự là Hà Nhân, hiệu Kỳ Am, biệt hiệu Quỳ Ưu, Hồ Thiên Cư Sĩ, Bàn Cơ Điếu Đồ, quê ở làng Kế Môn, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên.
Xuất thân trong một gia đình khoa bảng, thân phụ là Tiến sĩ giữ chức Tổng đốc hàm Thượng thư, nhạc phụ là Tiến sĩ Phụ chính Đại thần. Ông học rộng biết nhiều, ghét lối từ chương nên không đi thi, chỉ chú tâm vào con đường thực dụng. Ông thường giao du với những người có tư tưởng tiến bộ, chấp nhận cái mới, chịu ảnh hưởng chính trị của tân thư và của Nguyễn Trường Tộ.
Năm 1877, ông dâng một bản Thời vụ sách nêu lên những yêu cầu bức thiết của nước nhà. Năm 1882, ông lại dâng bản Thời vụ sách 2 gồm 5 điều cốt yếu để bảo vệ đất nước, trong đó có điểm dời đô về Thanh Hóa lấy chỗ hiểm yếu để giữ vững gốc nước. Triều đình Tự Đức vẫn không chấp nhận những ý kiến gan ruột của ông. Năm 1892 triều Thành Thái, Ông lại dâng lên bản Thiên hạ đại thế luận (Bàn chuyện lớn trong thiên hạ), nhưng vẫn bị bỏ qua. Tuy vậy bản Thiên hạ đại thế luận lại được sĩ phu và những người có tư tưởng cách tân nhiệt liệt hưởng ứng, bái phục tài năng xuất chúng của ông. Nguyễn Lộ Trạch được xem là nhà cách tân đất nước tiêu biểu của thế kỷ XIX.
Ông bị bệnh mất sớm ở tuổi 45 tại tỉnh Bình Định. Ngoài các tác phẩm như Thời vụ sách, Thiên hạ đại thế luận, Kế Môn dã thoại, ông còn để lại khá nhiều thơ, văn, trong đó có Quỳ Ưu tập (1884).
III. Kết cục của các đề nghị cải cách
Chưa xuất phát từ cơ sở trong nước
Cải cách lẻ tẻ,
rời rạc.
Chưa đặt vấn đề giải quyết mâu thuẫn xã hội
ĐỊA CHỦ PK
NÔNG DÂN
D.T VIỆT NAM
T. D PHÁP
II. Những đề nghị cải cách ở Việt Nam
vào nửa cuối thế kỉ XIX
I. Tình hình việt nam nửa cuối thế kỉ XIX
III. Kết cục của các đề nghị cải cách
Do tính bảo thủ của Nhà Nguyễn
VUA TỰ ĐỨC NÓI:
“ Nguyễn Trường Tộ quá tin ở các điều y đề nghị…Tại sao lại thúc giục nhiều đến thế, khi mà các phương pháp cũ của trẫm đã rất đủ để điều khiển quốc gia rồi”
I. Tình hình việt nam nửa cuối thế kỉ XIX
II. Những đề nghị cải cách ở Việt Nam
vào nửa cuối thế kỉ XIX
III. Kết cục của các đề nghị cải cách
II. Những đề nghị cải cách ở Việt Nam
vào nửa cuối thế kỉ XIX
I. Tình hình việt nam nửa cuối thế kỉ XIX
*Giống nhau:
+Đều là những cải cách tiến bộ nhằm cứu vãn tình thế nguy nan của đất nước.
+Đều diễn ra vào cuối thế kỉ XIX trong bối cảnh đất nước có nguy cơ bị biến thành thuộc địa của các nước tư bản phương Tây
*Khác nhau
-Về lực lượng tiến hành cải cách
NHật Bản: Thiên hoàng Mây-ghi
Việt Nam: do các sĩ phu, quan lại đề xướng.
-Kết quả
+Nhật: thành công, đưa Nhật tiến lên CNTB, là nước duy nhất ở châu Á không trở thành thuộc địa của tư bản phương Tây.
+Việt Nam không thực hiện được và trở thành nước thuộc địa nửa phong kiến.

Kết cục: Những đề nghị cải cách không được thực hiện.
Nguyên nhân:
- Những cải cách duy tân chưa xuất phát từ cơ sở trong nước.
Triều đình nhà Nguyễn bảo thủ.
3. Ý nghĩa
Tấn công tư tưởng bảo thủ của triều đình
Thể hiện trình độ nhận thức mới của người Việt Nam hiểu biết, thức thời.
=> Chuẩn bị cho sự ra đời của phong trào Duy Tân ở Việt Nam đầu thế kỉ XX.
Một số thành tựu của công cuộc đổi mới đất nước
Cầu Mỹ Thuận
Khai thác dầu mỏ
Nhà máy thủy điện Hòa Bình
Thành phố Hồ Chí Minh
Một số thành tựu của công cuộc đổi mới đất nước
Trường học
Toàn cảnh Sài Gòn
Việt Nam gia nhập WTO
Cao ốc
Trào lưu
cải cách duy tân
Tình hình Việt Nam
cuối thế kỉ XIX
Chính trị
Xã hội
Kinh tế
Nội trị, ngoại giao lỗi thời, lạc hậu
Chính quyền phong kiến mục ruỗng
Nông, TCN, thương nghiệp sa sút
Tài chính cạn kiệt
Đời sống nhân dân khổ cực
Mâu thuân XH gay gắt
Bùng nổ các cuộc KN
Những đề nghị
cải cách
Hoàn cảnh
Các nhà cải cách tiêu biểu
Nội dung
Kết cục
Hạn chế
Ý nghĩa
XH bế tắc
Đất nước khó khăn về mọi mặt
Nguyễn Trường Tộ
Nguyễn Lộ Trạch
Đổi mới nội trị, ngoại giao
Kinh tế, VH, GD, quân sự
Không thực hiện được
Nhà nguyễn từ chối mọi đề nghị cải cách
Chưa xuất phát từ cơ sở bên trong, lẻ tẻ, rời rạc
Chưa giải quyết được mâu thuẫn xã hội
Nhà nguyễn bảo thủ, cố chấp
Dám tấn công vào tư tưởng bảo thủ của nhà nước PK
Thể hiện trình độ nhân thức mới của người VN
Là bước chuẩn bị cho sự ra đời của phong trào duy tân
Điền chữ Đ (đúng) hoặc S (sai) vào ô ? trước nội dung nói đúng về tình hình Việt Nam nửa cuối thế kỉ XIX:
Triều đình Huế thi hành chính sách nội trị, ngoại giao lỗi thời, lạc hậu.
Nền kinh tế nông, công, thương nghiệp phát triển.
Tài chính quốc gia thiếu hụt nghiêm trọng.
Đời sống nhân dân vô cùng cực khổ.
Tình hình xã hội ổn định.
Phong trào đấu tranh của nhân dân bùng nổ liên tục.
Đ
?
?
?
?
?
?
Đ
Đ
Đ
S
S
Nối tên người, cơ quan đề nghị cải cách ở cột A với nội dung chính trong các đề nghị cải cách của họ ở cột B sao cho đúng:
1, Nêu suy nghĩ của bản thân khi cơ hội cải cách, duy tân của dân tộc bị bỏ qua? Liên hệ với công cuộc đổi mới của nưuớc ta hiện nay?
2, Sưu tầm các tư liệu về phong trào cải cách, duy tân cuối thế kỷ XIX?
3, Xem laùi kieỏn thửực tửứ baứi 24 - 28 ủeồ tieỏt sau laứm baứi ki?m tra 1 ti?t.
Hướng dẫn về nhà