Bài 28. Tia X

Chia sẻ bởi Cao Hoc Qua | Ngày 19/03/2024 | 10

Chia sẻ tài liệu: Bài 28. Tia X thuộc Vật lý 12

Nội dung tài liệu:

TIA X. THUYẾT ĐIỆN TỪ ÁNH SÁNG
THANG SÓNG ĐIỆN TỪ
Tia tử ngoại là gì ? Nó do nguồn nào phát ra và phát ra trong điều kiện nào ? Nêu những tính chất và công dụng của tia tử ngoại.
ư
KT BÀI CŨ:
Nguồn tia tử ngoại
Những vật có nhiệt độ cao (từ 2000o C trở lên ) .Nhiệt độ càng cao phổ tử ngoại của vật càng kéo dài về phía sóng ngắn
Hồ quang điện có nhiệt độ trên 3000o C là một nguồn tử ngoại mạnh
Bề mặt mặt trời có nhiệt độ khoảng 6000 K là nguồn tử ngoại mạnh hơn
Đèn hơi thuỷ ngân

2 . Tính chất
Tác dụng lên phim ảnh
Kích thích sự phát quang của nhiều chất (Áp dụng trong đèn huỳnh quang)
Kích thích nhiều phản ứng hoá học
Tia tử ngoại làm ion hoá không khí và nhiều chất khí khác và gây ra tác dụng quang điện
Tia tử ngoại có tác dụng sinh học ( huỷ diệt tế bào , diệt khuẩn...)
Bị nước và thuỷ tinh hấp thụ mạnh nhưng lại truyền qua được thạnh anh
3. Sự hấp thụ tia tử ngoại :

Thuỷ tinh hấp thụ mạnh tia tử ngoại

Tầng ôzôn hấp thụ hầu hết các tia có bước sóng dưới 300 nm nên hấp thụ mạnh tia tử ngoại của mặt trời

4. Công dụng :

Trong y học tia tử ngoại được dùng để tiệt trùng các dụng cụ , để chữa bệnh còi xương

Trong công nghiệp thực phẩm dùng để tiệt trùng

Trong công nghiệp được sử dụng để tìm vết nứt trên bề mặt các vật bằng kim loại
Hình ảnh này được chụp bằng cách nào ?
Bài 28
TIA X
I. PHÁT HIỆN TIA X:
Mỗi khi một chùm tia catôt - tức là một chùm electron có năng lượng lớn - đập vào một tấm kim loại có nguyên tử lượng lớn như: Platin hay Vonfram thì vật đó phát ra bức xạ không trông thấy gọi là tia X hay tia Rơn- ghen.
Tia X là gì ?
Tia X được tạo ra như thế nào ?
WILHELM.CONRAD. ROENTGEN
(1845- 1923)
Giải thưởng Noben 1901
Năm 1895, nhà bác học người Đức Rơnghen đã phát minh ra tia Rơnghen(tia x)với dụng cụ có tên gọi là ống Rơnghen.
May mắn xảy ra vào tối ngày 8/11/1895, sau khi rời phòng thí nghiệm một quãng, sực nhớ quên chưa ngắt cầu dao điện cao thế dẫn vào ống tia catod, Wilhelm Conrad Roentgen (1845-1923) quay lại phòng và nhận thấy một vệt sáng màu xanh lục trên bàn tuy phòng tối om.
Với đầu óc nhạy bén, đầy kinh nghiệm của một nhà vật lý học, việc này đã lôi cuốn ông và 49 ngày sau ông liên tục ở lỳ trong phòng thí nghiệm, cơm nước do bà vợ tiếp tế, mỗi ngày ông chỉ ngừng công việc nghiên cứu ít phút để ăn uống, vệ sinh và chợp mắt nghỉ ngơi vài giờ. Nhờ thế, ông đã tìm ra tính chất của thứ tia bí mật mà ông tạm đặt tên là tia X và mang lại cho ông giải Nobel về vật lý đầu tiên vào năm 1901.
Lịch sử phát hiện tia X
Tia catốt thực chất là dòng êlectron phát ra từ catôt và bay trong chân không
Sau khi nhà khoa học Roentgen chụp được bàn tay vợ bằng tia X, khi tráng ảnh đã thấy rất rõ từng đốt xương và cả chiếc nhẫn cưới trên ngón tay bà. ảnh này đã được đưa ra trong hội nghị của Hội vật lý học thành phố Wurtzbourg (Đức) có sự tham dự đông đảo của các nhà khoa học nhiều nước nhằm chứng minh khả năng đâm xuyên của tia X qua cơ thể con người, tiến hành vào ngày 23/11/1896.
Khi cho một ống tia catôt hoạt động, ông nhân thấy từ vỏ thuỷ tinh đối diện với catôt có một bức xạ được phóng ra, mắt không trông thấy nhưng lại làm đen một tấm kính ảnh mà ông đã gói kín và đặt trong hộp. Ông gọi đó là tia X và sau này khi đã tìm hiểu rõ bản chất của nó người ta gọi là tia rơn-ghen
F
F’
BT
N
220V

Nước làm nguôị
CT
A
F
F’
K
Ống Cu – lít - giơ
Là ống thủy tinh bên trong là chân không, gồm một dây nung bằng vonfram dùng làm nguồn e và 2 điện cực
K làm bằng kim loại hình chỏm cầuđể electron phóng ra đều hội tụ vào a nốt A
A làm bằng KL có nguyên tử lượng lớn và điểm nóng chảy cao nên được làm nguội bằng nước khi ống hoạt động.
II. CÁCH TẠO TIA X :
Dây F được nung nóng bằng nguồn điện cỡ vài chục kilovôn. Các e bay ra từ dây F chuyển động trong điện trường mạnh đến đập vào A làm A phát ra tia X
+ Hoạt động
F
F’
BT
N
220V

Nước làm nguôị
CT
A
F
F’
Tia X
K
Ống Cu-lít-giơ
Tia X có bản chất như thế nào ?
Tia X có những tính chất như thế nào?
* Tia X có tác dụng làm phát quang nhiều chất
* Tia X làm ion hóa không khí
* Tia X có tác dụng sinh lý mạnh: diệt khuẩn, diệt tế bào …
* Tia X có thể gây ra hiện tượng quang điện
III. BẢN CHẤT VÀ TÍNH CHẤT CỦA TIA X
* Tia X có khả năng đâm xuyên. Tia X có bước sóng càng nhỏ thì khả năng đâm xuyên càng lớn .
* Tia X tác dụng mạnh lên phim ảnh
1. Bản chất :
Tia X ( Tia Rơn- ghen ) là bức xạ điện từ có bước sóng từ 10-11m đến 10-8 m( ngắn hơn bước sóng của tia tử ngoại )
2. Tính chất :
Dựa vào khả năng đâm xuyên, có bao nhiêu loại tia X ?
Hãy quan sát hai bức ảnh sau và nêu cách chụp của từng tấm ảnh.
a
Chụp bằng ánh sáng nhìn thấy (ánh sáng trắng)
r
Chụp bằng tia X (tia Rơn-ghen)
Vì sao hai các chụp với các bức xạ khác nhau đó lại cho kết quả khác nhau ?
?
Hãy quan sát hai bức ảnh sau và nêu cách chụp của từng tấm ảnh.
p
x
Tia X khi gặp vật cản có thể xuyên qua vật cản .
Ánh sáng nhìn thấy khi gặp vật cản có thể bị hấp thụ hoặc phản xạ.
F
F’
BT
N
220V

Nước làm nguôị
CT
A
F
F’
Tia X (tia Rơn-ghen) kích thích làm phát quang nhiều chất
Thí nghiệm này chứng tỏ tia X có tính chất gì ?
?
F
F’
BT
N
220V

Nước làm nguôị
CT
A
F
F’
Tia X
K
+
-
Tia X tác động vào không khí giữa hai bản cực của tụ điện đang tích điện
Thí nghiệm này cho thấy tia X có tính chất gì ?
?
Tia X làm iôn hoá không khí.
a.Tia tử ngoại tác dụng lên kính ảnh.
b. Tia tử ngoại kích thích tính phát huy ánh sáng của một số chất.
C. Tia tử ngoại gây ra một số phản ứng quang hoá quang hợp.
d. Tia tử ngoại làm ion hoá không khí và các chất khí khác.
e. Có tác dụng sinh học.
f. Gây ra hiệu ứng quang điện ngoài với hầu hết các kim loại.
d. Tia X làm ion hoá không khí.
e. Tia X có tác dụng sinh lí
f. Gây ra hiện tượng quang điện ngoài với tất cả các kim loại.
a. Tia X có khả năng đâm xuyên
b. Tia X làm đen kính ảnh.
c. Tia X làm phát quang ánh sáng một số chất.
Tia X có đầy đủ các tính chất của tia tử ngoai. Đó là một băng chứng về sự đồng nhất về bản chất giữa hai loại tia ấy.
? So sánh hai loại tia: tia X và tia tử ngoại ta rút ra nhận xét gì ?

Hãy so sánh tính chất của tia X với tính chất tia tử ngoại.
? Với những tính chất của tia X, tia X được ứng dụng như thế nào trong đời sống ?
TIA X
Ứng dụng trong y học
Tìm những vật lạ trong cơ thể
Phát hiện bệnh bằng chụp X quang
Điều trị ung thư
Tại sao không dùng tia tử ngoại mà phải dùng tia X trong những ứng dụng này?
TIA X
Ứng dụng trong công nghiệp: Kiểm tra chất lượng các vật đúc, tìm các vết nứt trong vật bằng kim loại
Các ứng dụng khác: Kiểm tra hành lý, nghiên cứu cấu trúc của vật rắn
CHỤP HÌNH BÔNG HOA BẰNG TIA X
Chụp các thiên thể trong vũ trụ
29/12/2009
- Trong y học: Chiếu điện, chụp điện để chuẩn đoán bệnh.
- Trong công nghiệp: Tìm khuyết tật trong các vật đúc. bằng kim loại và trong các tinh thể.
- Trong ngành hàng không: Kiểm tra hành lí của các hành khách đi máy bay.
- Trong phòng thí nghiệm: Nghiên cứu thành phần và cấu trúc của các vật rắn.
3.Công dụng:
Ánh sáng nhìn thấy, tia hồng ngoại, tia tử ngoại, tia X đều là sóng. Vậy chúng là sóng gì? Có phải là sóng đàn hồi như sóng cơ hay là sóng điện từ như sóng vô tuyến?
Cung cấp thông tin:
Sóng ánh sáng và sóng điện từ có cùng vận tốc khi truyền trong một môi trường ( c = 3.108 m/s trong chân không)
Sóng ánh sáng và sóng điện từ đều lan truyền được trong chân không trong khi sóng đàn hồi thì không
Theo Mắc – xoen, ánh sáng là sóng điện từ có bước sóng rất ngắn
IV. THANG SÓNG ĐIỆN TỪ :
1. Nhìn tổng quát về sóng điện từ
Sóng vô tuyến điện, tia hồng ngoại, ánh sáng thông thường, tia tử ngoại, tia Rơn-ghen và tia gamma, đều có cùng bản chất là sóng điện từ, chỉ khác nhau về tần số (hay bước sóng) mà thôi.
Sóng điện từ, ánh sáng trông thấy, với các bức xạ mà ta đã học liên quan với nhau như thế nào ?
Ghi chú:
Tia gamma : - do sù ph©n r· h¹t nh©n.
- lµ sãng ®iÖn tõ cã b­íc sãng ng¾n h¬n b­íc sãng cña tia X.
1. Nhìn tổng quát về sóng điện từ
2. Thang sóng điện từ
Thang sóng điện từ là bảng sắp xếp tất cả các loại sóng điện từ theo thứ tự tần số, hoặc bước sóng.
Nhìn hình hình ảnh mô tả thang sóng điện từ, em có nhận xét gì về thang sóng điện từ ?
Nhận xét:
+Không có ranh giới rõ rệt giữa các vùng tia .
+Không có giới hạn ở hai đầu .
+Cách phát và thu cũng khác nhau .
+ Các tia có bước sóng càng dài càng dễ quan sát thấy hiện tượng giao thoa.
Kiểm tra kiến thức
1. Tia X có bước sóng
A. lớn hơn bước sóng của tia hồng ngoại.
B. lớn hơn bước sóng của tia tử ngoại.
C. nhỏ hơn bước sóng của tia tử ngoại.
D. không thể đo được.
Rất đáng tiếc, bạn đã trả lời sai, cần cố gắng hơn.
Rất đáng tiếc, bạn đã trả lời sai, cần cố gắng hơn.
Rất đáng tiếc, bạn đã trả lời sai, cần cố gắng hơn.
Xin chúc mừng, bạn đã trả lời đúng
Hãy lựa chọn phương án trả lời đúng theo yêu cầu của các câu sau
Kiểm tra kiến thức
Rất đáng tiếc, bạn đã trả lời sai, cần cố gắng hơn.
Xin chúc mừng, bạn đã trả lời đúng
Hãy lựa chọn phương án trả lời đúng theo yêu cầu của các câu sau
2. Ống tia X
A. chỉ hoạt động được với một nguồn hiệu điện thế xoay chiều.
B. chỉ hoạt động được với một nguồn hiệu điện thế một chiều.
D. có thể hoạt động với cả hai loại nguồn.
C. chỉ có thể hoạt động với một trong hai loại nguồn trên.
Rất đáng tiếc, bạn đã trả lời sai, cần cố gắng hơn.
Rất đáng tiếc, bạn đã trả lời sai, cần cố gắng hơn.
CỦNG CỐ:
Tia X là gì ? Tính chất,công dụng ?
Nguyên tắc tạo ra tia X
Nêu những nét khái quát về thang sóng điện từ
XIN CẢM ƠN VÀ CHÚC VUI VẺ
* Một số tài liệu cũ có thể bị lỗi font khi hiển thị do dùng bộ mã không phải Unikey ...

Người chia sẻ: Cao Hoc Qua
Dung lượng: | Lượt tài: 1
Loại file:
Nguồn : Chưa rõ
(Tài liệu chưa được thẩm định)