Bài 28. Tia X

Đặt hiệu điện thế U giữa anôt và catôt, các electron phát xạ ra từ catôt được tăng tốc trong điện trường đến đập vào anơt.
+
Anốt
Catốt
-
Tối ngày 8/11/1895, sau khi rời phòng thí nghiệm một quãng, sực nhớ quên chưa ngắt cầu dao điện cao thế dẫn vào ống tia catod, Wilhelm Conrad Roentgen (1845-1923) quay lại phòng và nhận thấy một vệt sáng màu xanh lục trên bàn tuy phòng tối om.
Hiện tượng này đã lôi cuốn ông, đặc biệt trong quá trình nghiên cứu ông còn phát hiện được hiện tượng tấm phim của ông đã dược gói kín trong hộp lại bị đen, giống như tác dụng của tia tử ngoại và sau 49 ngày liên tục, ông đã tìm ra tính chất của thứ tia bí mật mà ông tạm đặt tên là tia X và sau này mang lại cho ông giải Nobel về vật lý đầu tiên vào năm 1901.
Lịch sử phát hiện ra tia X (RƠNGHEN)
I. PHÁT HIỆN TIA X
Khi chùm êlectron nhanh (tức có năng lượng lớn) đập vào một vật rắn thì vật đó phát ra tia X.
+
Anốt
Catốt
-
II. CÁCH TẠO TIA X
Ống Cu-lít-giơ có cấu tạo như thế nào?
Hãy nêu nguyên tắc tạo ra tia X từ ống Cu-lít –giơ.
II. CÁCH TẠO TIA X
Ống Cu-lit-giơ
Đặt hiệu điện thế vài ch?c kilơvôn giữa anôt và catôt. Các �lectron bay� ra từ FF` s? được tăng tốc trong điện trường mạnh gi?a An?t v� cat?t đến đập vào anơt làm cho A phát ra tia X.
+
Anốt
TiaX
Catốt
-
Nước làm nguội
F
F’
Dây nung FF’
PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1:
Nhiệm vụ:
- Cá nhân đọc lướt SGK.
Thảo luận, thống nhất, tiến hành chọn phiếu số thông tin ghi vào cột tương ứng. Thời gian tối đa 6 phút.
Hướng dẫn hoạt động:
- Cá nhân đọc lướt SGK.
Mỗi cặp đôi đọc thông tin trong phiếu của mình, suy nghĩ, đối chiếu xem chúng thuộc thông tin vùng chủ đề nào.- Nhóm Thảo luận, thống nhất, tiến hành ghi số kí hiệu phiếu thông tin vào cột nội dung tương ứng
Yêu cầu: + tính chất nổi bật nhất được ghi lên dòng đầu tiên của cột tính chất.
+ Các ứng dụng phải được ghi số tương xứng với tính chất của nó ở cột 2.
Hướng dẫn hoạt động:
- Cử người lên bảng treo bảng kết quả trên vị trí bảng mà giáo viên chỉ định.
- Các thành viên trong nhóm quan sát kết quả của nhóm khác, đối chiếu với kết quả của nhóm mình, phát hiện sự khác biệt, thảo luận, trao đổi để sửa đổi hoặc bảo vệ kết quả đó hoặc chất vấn nhóm khác về vấn đề đó.
- Cử người trả lời các phát vấn của nhóm khác( nếu có), giáo viên.
Tia X
Bản Chất
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Là sóng điện từ có bước sóng trong khoảng
Cùng bản chất với tia tử ngoại
Sai
Sai
Sai
Sai
Sai
Sai
Sai
TIA X l� gì?
Tia x là bức xạ không nhìn thấy có bước sóng rất ngắn từ 10-11m đến 10-8m (ngắn hơn bước sóng của tia tử ngoại).
Tia x có bản chất là sóng điện từ.
B?n ch?t c?a TIA X l� gì?
Tia X
Bản Chất
Tính Chất
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Tính chất nổi bật và quan trọng của tia X là Khả năng đâm xuyên
Có tác dụng mạnh lên kính ảnh
Làm phát quang một số chất
Có khả năng iôn hóa chất khí.
Có tác dụng sinh lí, hủy hoại tế bào, diệt vi khuẩn
Là sóng điện từ có bước sóng trong khoảng
Cùng bản chất với tia tử ngoại
Sai
Sai
Sai
Sai
III. BẢN CHẤT VÀ TÍNH CHẤT TIA X
2. Tính ch?t:
CHỤP HÌNH BÔNG HOA BẰNG TIA X
Tia X
Bản Chất
Tính Chất
Công dụng
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Đo liều lượng tia X,
chữa bệnh ung thư nông
Chụp điện ,chiếu điện. Tìm khuyết tật nằm bên trong sản phẩm đúc bằng kim loại và trong các tinh thể
Tính chất nổi bật và quan trọng của tia X là Khả năng đâm xuyên
Có tác dụng mạnh lên kính ảnh
Làm phát quang một số chất
Có khả năng iôn hóa chất khí.
Có tác dụng sinh lí, hủy hoại tế bào, diệt vi khuẩn
Là sóng điện từ có bước sóng trong khoảng
Cùng bản chất với tia tử ngoại
Sai
Sai
Sai
Sai
Sai
Sai
Sai
III. BẢN CHẤT VÀ TÍNH CHẤT TIA X
3. Công dụng:
- Trong y học: chiếu điện, chụp điện, chuẩn đoán, chữa bệnh ung thư, diệt khuẩn…
- Trong công nghiệp: kiểm tra sản phẩm.
- Nghiên cứu cấu trúc vật chất.
- Kiểm tra hành lí khách đi máy bay.
ống nanô cacbon(đường kính vài
nanômét), chiều dài cỡ micrômét
Nghiên cứu cấu trúc của vật rắn
-Cĩ th? k?t lu?n du?c gì v? b?n ch?t c?a tia gamma, tia X, tia hồng ngoại, ánh sáng nhìn thấy, tia tử ngoại v?i sóng vô tuyến?
- Diểm cơ bản n�o t?o ra s? kh�c nhau giữa chúng?
IV/THANG SÓNG ĐIỆN TỪ :
-Tia gamma, tia X, tia hồng ngoại, ánh sáng nhìn thấy, tia tử ngoại, sóng vô tuyến: đều có chung bản chất là sóng điện từ, điểm khác nhau cơ bản giữa chúng là bước sóng.
IV/THANG SÓNG ĐIỆN TỪ :
-Thang sóng điện từ:
+Tia gamma:
+Tia x:
+Tia tử ngoại:
+A�nh sáng nhìn thấy:
+Tia hồng ngoại:
+Sóng vô tuyến:
Ánh sáng nhìn thấy
Tia hồng ngoại
Tia tử ngoại
Sóng vô tuyến
Tia Rơnghen
Tia Gamma
Cách phát
Các nguồn sáng
Vật nóng dưới 500oC
Vật nóng trên 20000C
Máy phát vô tuyến
O�ng Rơnghen
Sự phân huỷ hạt nhân
Cách thu
Phương pháp vô tuyến
Phương pháp chụp ảnh
Phương pháp quang điện
Phương pháp nhiệt điện
Phương pháp ion hóa
Nêu các tính chất và tác dụng của tia X?
Câu 1:
Đáp án: Khả năng đâm xuyên, tác dụng làm đen kính ảnh, làm phát quang một số chất, làm ion hoá không khí và tác dụng sinh lí.
Câu 2. Sắp xếp Đúng thứ tự của các tia theo sự tăng dần của tần số trên thang sóng điện từ
A. Tia hồng ngọai , ánh sáng nhìn thấy , tia X, tia tử ngoại, tia gamma.
B. Tia tử ngoại, ánh sáng nhìn thấy, tia X, tia hồng ngoại, tia gamma.
C. Tia tử ngoại , tia hồng ngoại , ánh sáng nhìn thấy , tia X, tia gamma.
D. Tia hồng ngoại, ánh sáng nhìn thấy, tia tử ngoại, tia X, tia gamma.



D. Tia hồng ngoại, ánh sáng nhìn thấy, tia tử ngoại, tia X.
TRẮC NGHIỆM