Bài 28. Tia X

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TÂY NINH TRƯỜNG THPT LỘC HƯNG
CHÀO MỪMG QUÝ THẦY CÔ
VÀ CÁC EM HỌC SINH LỚP 12B1!
Lớp 12B1 NĂM HỌC 2014-2015

Câu 1: Định nghĩa tia hồng ngoại và tử ngoại? Nêu các tính chất và cơng d?ngcủa tia h?ng ngoại?

C�u 2:Nêu các tính chất và công dụng mà tia tử ngoại có,hồng ngoại không có?
Kiểm Tra Bài Cũ
Câu 1:Tia h?ng ngo?i l� b?c x? khơng nhìn th?y ? ngồi v�ng m�u d? c?a quang ph?, cĩ bu?c sĩng t? 760nm d?n v�i milim�t.
Tia t? ngo?i l� b?c x? khơng nhìn th?y ? ngồi v�ng m�u tím c?a quang ph?, bu?c sĩng t? 380nm d?n v�i nanơm�t.
*Tính ch?t v� cơng d?ng c?a tia h?ng ngo?i l� :
-Tính ch?t n?i b?t nh?t c?a tia h?ng ngo?i l� t�c d?ng nhi?t, cơng d?ng d�ng d? su?i ?m, s?y khơ
-Cĩ kh? nang g�y m?t s? ph?n ?ng hố h?c, t�c d?ng l�n phim �nh d�ng d?: ch? t?o phim ?nh d�ng tia h?ng ngo?i ch?p ?nh ban d�m v� c�c thi�n th?.
-Bi?n di?u du?c nhu sĩng di?n t? cao t?n d�ng d?: ch? t?o nh?ng b? di?u khi?n t? xa.
-Qu�n s?, ch? t?o ?ng nhịm, camera h?ng ngo?i d�ng ban d�m, t�n l?a t? d?ng tìm m?c ti�u...
-Tia h?ng ngo?i cịn cĩ th? g�y ra hi?u ?ng quang di?n trong ? m?t s? ch?t b�n d?n.
Đáp Án
Câu 2:Những tính chất và công dụng mà tia tử ngoại có,tia hồng ngoại không có là:
-Làm phát quang,dùng kiểm tra vết nứt sản phẩm đúc.
-Làm ion hóa không khí
-Tác dụng sinh học:hủy diệt tế bào da,võng mạc.Dùng chữa bệnh còi xương,tiệt trùng thực phẩm,dụng cụ y tế…
-Bị thủy tinh, nước hấp thụ,thạch anh không hấp thụ
-Gây hiện tượng quang điện ngoài
Đáp Án
Hỡnh ?nh n�y du?c ch?p b?ng cỏch n�o ?
Ti?t 46: BÀI 28:
Tia X
WILHELM.CONRAD. ROENTGEN
(1845- 1923)
Giải thưởng Noben 1901. Năm 1895, nhà bác học người Đức Rơnghen đã phát hieän ra tia Rơnghen (tia x) với dụng cụ có tên gọi là ống Rơnghen.
May mắn xảy ra vào tối ngày 8/11/1895, sau khi rời phòng thí nghiệm một quãng, sực nhớ quên chưa ngắt cầu dao điện cao thế dẫn vào ống tia catod, Wilhelm Conrad Roentgen (1845-1923) quay lại phòng và nhận thấy một vệt sáng màu xanh lục trên bàn tuy phòng tối om.
Với đầu óc nhạy bén, đầy kinh nghiệm của một nhà vật lý học, việc này đã lôi cuốn ông và 49 ngày sau ông liên tục ở lỳ trong phòng thí nghiệm, cơm nước do vợ tiếp tế, mỗi ngày ông chỉ ngừng công việc nghiên cứu ít phút để ăn uống, vệ sinh và chợp mắt nghỉ ngơi vài giờ. Nhờ thế, ông đã tìm ra tính chất của thứ tia bí mật mà ông tạm đặt tên là tia X và mang lại cho ông giải Nobel về vật lý đầu tiên vào năm 1901.
Lịch sử phát hiện ra tia X (RƠNGHEN)
Ống RƠNGHEN
Catốt
Anốt
Đối catốt
Ống Rơnghen có cấu tạo như thế nào ?
UAK khoaûng vaøi chuïc kV
I/ PHÁT HIỆN TIA X:
Khi cho 1 chùm tia ca t?t -t?c l� 1 ch�m electron có năng lượng lớn -đập vào kim loại có nguyên tử lượng lớn (vật rắn) thì sẽ phát ra tia X.
Nước làm nguội
A
F
F’
K
1.C?u t?o: ống Cu-lít-giơ
II/CÁCH TẠO TIA X : Dùng ống Cu-lít-giơ
-Dây vônfram được nung nóng bằng dòng điện.
-Catốt K: có dạng chỏm cầu để phát dòng tia catốt.
-Anốt A: làm bằng kim loại có nguyên tử lượng lớn khó nóng chảy và được làm nguội bằng dòng nước.
Chú ý: áp suất trong ống khoảng 10-3mmHg.
C
BT
N
220V

Nước làm nguội
A
F
F’
Tia X
K
2.Ho?t d?ng
+
-
Khi đặt giữa anốt và catốt một hiệu điện thế vài chục kilôvôn, dòng electron bức xạ từ catốt chuyển động rất nhanh đến đập vào anốt làm phát ra bức xạ không nhìn thấy gọi là tia X.
III/ TIA X:
1.Định nghĩa:
Tia X là bức xạ không nhìn thấy có bước sóng rất ngắn từ 10-11m đến 10-8m (ngắn hơn bước sóng của tia tử ngoại).
Tia X có bản chất là sóng điện từ.
2.Bản chất:
3. TÍNH CHẤT:
(1) Tia X có khả năng đâm xuyên mạnh. Tia X dễ dàng xuyên qua gỗ, giấy, vải, thậm chí cả kim loại.
(2) Tia X có tác dụng mạnh lên phim ảnh.
(3) Tia X làm phát quang nhiều chất .
(4) Tia X làm iôn hóa không khí .
(5) Tia X có tác dụng sinh lí mạnh: hủy diệt tế bào, diệt vi khuẩn.
(6) Tia X có tác dụng gây ra hiện tượng quang điện ở hầu hết các kim loại.
4. Ứng dụng:
(1) Trong công nghiệp tia X được dùng để dò các vết nứt, các bọt khí bên trong các sản phẩm đúc bằng kim loại.
CHỤP ĐIỆN
4. Ứng dụng:
(2) Trong y học tia X được dùng để chụp điện, chiếu điện, chữa ung thư ngoài da.
TIA X
Ứng dụng trong y học
Tìm những vật lạ trong cơ thể
Phát hiện bệnh bằng chụp X quang
Điều trị ung thư
Hãy quan sát hai bức ảnh sau và nêu cách chụp của từng tấm ảnh.
a
Chụp bằng ánh sáng nhìn thấy (ánh sáng trắng)
r
Chụp bằng tia X (tia Rơn-ghen)
Vì sao hai các chụp với các bức xạ khác nhau đó lại cho kết quả khác nhau ?
?
4. Ứng dụng:
(3) Trong giao thông tia X được dùng để kiểm tra hành lí hành khách.
(4) Trong phòng thí nghiệm tia X được dùng để nghiên cứu thành phần và cấu trúc vật rắn.
Hãy nêu các bức xạ có bản chất là sóng điện từ?
-Tia gamma, tia X, tia hồng ngoại, ánh sáng nhìn thấy, tia tử ngoại, sóng vô tuyến: đều có chung bản chất là sóng điện từ, điểm khác nhau cơ bản giữa chúng là bước sóng.
IV/THANG SÓNG ĐIỆN TỪ :
-Thang sóng điện từ: theo bu?c sĩng tang d?n( f gi?m d?n)
+Tia gamma:
+Tia x:
+Tia tử ngoại:
+A�nh sáng nhìn thấy:
+Tia hồng ngoại:
+Sóng vô tuyến:
Ánh sáng nhìn thấy
Tia hồng ngoại
Tia tử ngoại
Sóng vô tuyến
Tia Rơnghen
Tia Gamma
Thang sóng điện từ theo bước sóng giảm dần(f tăng dần):
Ghi chú:
Tia gamma :
do sù ph©n r· h¹t nh©n phát ra
- lµ sãng ®iÖn tõ cã b­íc sãng ng¾n h¬n b­íc sãng cña tia X.( dưới 10-11 m)
Câu 1:Chiếu tia âm cực vào kim loại có nguyên tử lượng lớn, tại đây phát ra :
A. ánh sáng nhìn thấy.
B. tia X.
C. tia hồng ngoại.
D. tia tử ngoại .



Củng Cố
Câu 2:Để phát tia X người ta
A. nung nóng vật đến khoảng 5000C.
B. nung nóng vật đến khoảng 30000C.
C. làm phát sáng các vật có khối lượng riêng lớn.
D. cho tia ca tốt đập vào kim loại có nguyên tử lượng lớn.




Củng Cố
Câu 3: Tia X là bức xạ điện từ có
A. bước sóng lớn hơn bước sóng tia hồng ngoại.
B. tần số nhỏ hơn tần số ánh sáng khả kiến.
C. bước sóng nhỏ hơn bước sóng tia tử ngoại.
D. tần số nhỏ hơn tần số tia tử ngoại.




Củng Cố
Củng Cố
Câu 4:Phát biểu nào sau đây là không đúng?
A. Tia X và tia tử ngoại đều có bản chất là sóng điện từ.
B. Tia X và tia tử ngoại đều tác dụng mạnh lên kính ảnh.
C. Tia X và tia tử ngoại đều kích thích một số chất phát quang.
D. Tia X và tia tử ngoại đều bị lệch khi đi qua một điện trường mạnh
Củng Cố
Câu 5: Chọn câu không đúng?
Tia X có khả năng xuyên qua một lá nhôm mỏng.
B. Tia X có tác dụng mạnh lên kính ảnh.
C. Tia X là bức xạ có thể trông thấy được vì nó làm cho một số chất phát quang.
D. Tia X là bức xạ có hại đối với sức khoẻ con người.
Củng Cố
Câu 6: Nhận xét nào sau đây là đúng? Tia hồng ngoại, ánh sáng nhìn thấy được, tia tử ngoại, tia Rơnghen và tia gamma đều là:
A.sóng cơ học có bước sóng khác nhau.
B.sóng vô tuyến có bước sóng khác nhau.
C.sóng điện từ có bước sóng giảm dần.
D. sóng điện từ có bước sóng tăng dần.
Hướng Dẫn Học Tập:
-Học bài tia X: Tia X là gì?Nguồn phát tia X?Tính chất và công dụng của tia X?Nêu thang sóng điện từ?
-Làm bài tập SGK 5,6,7/146
-Làm bài tập tài liệu chủ đề 5 tia X/16
-Chuẩn bị tiết 47 bài tập
Xin Cảm Ơn Sự Có Mặt Của Các Thầy, Cô Và Các Em Học Sinh -
Xin Chào
Hẹn Gặp Lại