Bài 28. Tia X

1.Tia tử ngoại là gì ?
2. Nguồn phát ra tia tử ngoại ?
3. Nêu những tính chất và công dụng của tia tử ngoại ?
KT BÀI CŨ:
Hỡnh ?nh n�y du?c ch?p b?ng cỏch n�o ?
Bài 28
TIA X
I. PHÁT HIỆN TIA X:
Mỗi khi mộtchùm electron có vận tốc lớn, đập vào một vật bằng kim loại có nguyên tử lượng lớn thì vật đó phát ra bức xạ không nhìn thấy gọi là tia X hay tia Rơn- ghen.
Tia X được tạo ra như thế nào ?
Tia catốt thực chất là dòng êlectron phát ra từ catôt và bay trong chân không.
TIA X


Roentgen (1845 - 1923),
nhà Vật Lý người Đức, người đoạt giải Nobel đầu tiên 1901
Đối âm cực
+
-
Ca tốt
Anốt
Dòng electron
Tia Rơnghen
II. CÁCH TẠO TIA X :
Ống Rơn-ghen (ống Cu-lít-giơ)
+ Cấu tạo
Ống cấu tạo từ vật liệu gì?
Môi trường bên trong ống là gì?
Nguồn electron làm từ vật liệu gì?
Ống có bao nhiêu điện cực?
Ống Rơn-ghen
+ Cấu tạo
+ Cấu tạo
Bình chân không bằng thủy tinh
2 Điện cực Catốt ( -) và Anốt (+)
Anốt lamg băng loại có t0 nóng chảy cao như Wonfan, tia X phát ra từ A nốt
Catốt K có dạng hình chõm cầu. Nguồn electron phát ra từ Ca tốt
Điện áp giữa A và K cở vài chục KV
+ Hoạt động
F
F’
BT
N
220V

CT
A
F
F’
Tia X
K
Ống Rơn-ghen
Tia X có bản chất như thế nào ?
Nước làm nguội
Tia X có những tính chất như thế nào?
* Tia X có tác dụng làm phát quang nhiều chất
* Tia X làm ion hóa không khí
* Tia X có tác dụng sinh lý mạnh: diệt khuẩn, diệt tế bào …
* Tia X có thể gây ra hiện tượng quang điện
III. BẢN CHẤT VÀ TÍNH CHẤT CỦA TIA X
* Tia X có khả năng đâm xuyên. Tia X có bước sóng càng nhỏ thì khả năng đâm xuyên càng lớn .
* Tia X tác dụng mạnh lên phim ảnh
1. Bản chất :
Tia X (Tia Rơn- ghen) là sóng điện từ không nhìn thấy có bước sóng từ 10-11m đến 10-8 m
2. Tính chất :
Dựa vào khả năng đâm xuyên, có bao nhiêu loại tia X ?
a
Chụp bằng ánh sáng nhìn thấy (ánh sáng trắng)
r
Chụp bằng tia X (tia Rơn-ghen)
p
x
Tia X khi gặp vật cản có thể xuyên qua vật cản .
Ánh sáng nhìn thấy khi gặp vật cản có thể bị hấp thụ hoặc phản xạ.
F
F’
BT
N
220V

Nước làm nguội
CT
A
F
F’
Tia X (tia Rơn-ghen) kích thích làm phát quang nhiều chất
Thí nghiệm này chứng tỏ tia X có tính chất gì ?
?
F
F’
BT
N
220V

Nước làm nguội
CT
A
F
F’
Tia X
K
+
-
Tia X tác động vào không khí giữa hai bản cực của tụ điện đang tích điện
Thí nghiệm này cho thấy tia X có tính chất gì ?
?
Tia X làm ion hoá không khí.
Tính chất tia X và tia tử ngoại giống nhau:
a. Tác dụng lên kính ảnh.
b. Kích thích tính phát quang ánh sáng của một số chất.
c. Làm ion hoá không khí và các chất khí khác.
d. Gây ra hiệu ứng quang điện ngoài với hầu hết các kim loại.
Tia X có đầy đủ các tính chất của tia tử ngoại. Đó là một bằng chứng về sự đồng nhất về bản chất giữa hai loại tia ấy.

Với những tính chất của tia X, tia X được ứng dụng như thế nào trong đời sống ?
TIA X
Ứng dụng trong y học
Tìm những vật lạ trong cơ thể
Phát hiện bệnh bằng chụp X quang
Điều trị ung thư
TIA X
Ứng dụng trong công nghiệp: Kiểm tra chất lượng các vật đúc, tìm các vết nứt trong vật bằng kim loại
Các ứng dụng khác: Kiểm tra hành lý, nghiên cứu cấu trúc của vật rắn
Chụp X quang, Chữa bệnh trong y học.
Tìm khuyết tật trong các vật đúc bằng kim loại và trong các tinh thể trong công nghiệp
Trong ngành hàng không: kiểm tra hành lí của các hành khách đi máy bay.
Trong phòng thí nghiệm: nghiên cứu thành phần và cấu trúc của các vật rắn.
3.Công dụng:
Ánh sáng nhìn thấy, tia hồng ngoại, tia tử ngoại, tia X có mối liên hệ gì?
Sóng ánh sáng và sóng điện từ có cùng vận tốc khi truyền trong một môi trường ( c = 3.108 m/s trong chân không)
Sóng ánh sáng và sóng điện từ đều lan truyền được trong chân không trong khi sóng đàn hồi thì không
Theo Mắc – xoen, ánh sáng là sóng điện từ có bước sóng rất ngắn
IV. THANG SÓNG ĐIỆN TỪ :
1. Nhìn tổng quát về sóng điện từ
Sóng vô tuyến điện, tia hồng ngoại, ánh sáng thông thường, tia tử ngoại, tia Rơn-ghen và tia gamma, đều có cùng bản chất là sóng điện từ, chỉ khác nhau về tần số (hay bước sóng)
Sóng điện từ, ánh sáng trông thấy, với các bức xạ mà ta đã học liên quan với nhau như thế nào ?
Ghi chú:
Tia gamma : là sóng điện từ có bước sóng từ 10-15m đến 10-12m , có năng lượng cao và có khả năng đam xuyên cao hơn tia X. Tia gamma(): Có tác dụng sinh học hũy diệt tế bào
1. Nhìn tổng quát về sóng điện từ
2. Thang sóng điện từ
Thang sóng điện từ là bảng sắp xếp tất cả các loại sóng điện từ theo thứ tự tần số, hoặc bước sóng.
Nhìn hình hình ảnh mô tả thang sóng điện từ, em có nhận xét gì về thang sóng điện từ ?
Bài 28: TIA X
PHÁT HIỆN TIA X
CÁCH TẠO TA TIA X
BẢN CHẤT VÀ TÍNH CHẤT TIA X
1. Bản chất
2. Tính chất
IV. THANG SÓNG ĐIỆN TỪ
Kiểm tra kiến thức
1. Tia X có bước sóng
A. lớn hơn bước sóng của tia hồng ngoại.
B. lớn hơn bước sóng của tia tử ngoại.
C. nhỏ hơn bước sóng của tia tử ngoại.
D. không thể đo được.
Rất đáng tiếc, bạn đã trả lời sai, cần cố gắng hơn.
Rất đáng tiếc, bạn đã trả lời sai, cần cố gắng hơn.
Rất đáng tiếc, bạn đã trả lời sai, cần cố gắng hơn.
Xin chúc mừng, bạn đã trả lời đúng
Hãy lựa chọn phương án trả lời đúng theo yêu cầu của các câu sau
Tia Rơnghen được ứng dụng trong máy chiếu X quang là dựa vào các tính chất nào sau đây:
Có khả năng đâm xuyên yếu
Hủy hoại tế bào.
Làm ion hóa chất khí.
Có khả năng đâm xuyên mạnh. Tác dụng mạnh lên phim ảnh.
Chọn câu ĐÚNG: Sắp xếp các loại sóng điện từ theo thứ tự bước sóng giảm dần
A.Ánh sáng nhìn thấy, tia hồng ngoại, tia tử ngoại, tia X.
B. Tia X, tia hồng ngoại , tia tử ngoại , ánh sáng nhìn thấy
C. Tia hồng ngoại, tia tử ngoại , ánh sáng nhìn thấy, tia X
D. Tia hồng ngoại, ánh sáng nhìn thấy, tia tử ngoại, tia X.
CỦNG CỐ:
Tia X là gì ? Tính chất,công dụng ?
Nguyên tắc tạo ra tia X
Nêu những nét khái quát về thang sóng điện từ