Bài 28. Tia X

TIA X
BÀI 28
I. PHÁT HIỆN TIA X
Nhà Vật Lí người Đức (1845- 1923)
Đã phát minh ra tia Rơnghen (cũng gọi là tia tia X). Giải thưởng Nobel 1901
W. C. Rơnghen
Bài 28. TIA X
I. PHÁT HIỆN TIA X
Mỗi khi một chùm tia catôt (tức một chùm electron có năng lượng lớn ) đập vào một vật rắn thì vật đó phát ra tia X
Bài 28. TIA X
+
Anốt
Đối âm cực
TiaX
-
Catốt
II. CÁCH TẠO TIA X
- Catốt K: bằng kim loại, hình chỏm cầu.
Cấu tạo ống Cu – lít – giơ( ống Rơnghen):
Ống thủy tinh chân không gồm: dây nung FF’ bằng vonfam (làm nguồn electron), và hai điện cực.
- Anốt A: bằng kim loại, có khối lượng nguyên tử lớn, điểm nóng chảy cao, và được làm nguội bằng dòng nước khi hoạt động.
Bài 28. TIA X
II. CÁCH TẠO TIA X
Hoạt động:
Đặt hiệu điện thế vài ch?c kilơvôn giữa anôt và catôt, các electron phát xạ ra từ catôt được tăng tốc trong điện trường mạnh đến đập vào đối anơt làm phát ra tia X.
Bài 28. TIA X
+
Anốt
Đối âm cực
TiaX
Catốt
-
III. BẢN CHẤT VÀ TÍNH CHẤT TIA X
Bài 28. TIA X( TIA RƠNGHEN)
1. B?n ch?t:
Tia X là gì ? Tia X có bản chất và những tính chất gì ?
Tia X có bước sóng ngắn hơn bước sóng của tia tử ngoại rất nhiều.
- Tia X là bức xạ không nhìn thấy được, có bước sóng từ 10-11m đến 10-8m, có cùng bản chất với ánh sáng, là sóng điện từ.
+
-
Tia X đi qua điện trường
Tia X
N
S
Tia X đi qua từ trường
Tia X
Tia X xuyên qua điện trường và từ trường
Bài 28. TIA X
2. Tính ch?t:
Tia X có khả năng đâm xuyên.
( Đi qua được các vật không trong suốt đối với ánh sáng như gỗ, giấy, kim loại. Kim loại có nguyên tử lượng lớn thì khó qua hơn).

+ Tia X có bước sóng càng ngắn thì khả năng đâm xuyên càng lớn( tia X cứng).
b. Làm đen kính ảnh.
c. Làm phát quang một số chất.
d. Làm ion hóa không khí.
e. Có tác dụng sinh lý: Hủy diệt tế bào…Dùng chữa trị ung thư nông.
CHỤP ĐIỆN
1/6/2017
15
Chụp các thiên thể trong vũ trụ
CHỤP HÌNH BÔNG HOA BẰNG TIA X
Dò các khuyết tật trong sản phẩm
Tia Rơnghen
c/ Công dụng của tia X:
* Chiếu điện , chụp điện ( y học )
*Tìm khuyết tật bên trong các vật đúc bằng kim loại (lỗ hổng bọt khí , vết nứt …
*Kiểm tra hành lý của hành khách đi máy bay , nghiên cứu cấu trúc của vật rắn …
*Chữa bệnh ung thư nông , ngoài da …
ÁNH SÁNG NHÌN THẤY
λ = 0,38 µm đến λ = 0,76 µm
HỒNG NGOẠI
λ =10-3 m đến λ = 10-6 m
(t mt< t<5000C)
SÓNG VÔ TUYẾN
λ > 10- 4m. MÁY PHÁT VÔ TUYẾN
TIA TỬ NGOẠI
λ =10-6 m đến λ = 10-9m
t >20000C
Tia X
λ =10-8 m đến λ = 10-11 m
ống tia X
TIA GAMMA
λ < 10-10 m
Phản ứng hạt nhân : phân rã , phóng xạ
λ(m)
IV. THANG SÓNG ĐIỆN TỪ
Thang sóng điện từ : bao gồm các bức xạ được sắp xếp theo thứ tự bước sóng (hoặc tần số ) tăng dần hoặc giảm dần.

Gi?ng nhau: cĩ chung b?n ch?t l� sĩng di?n t?.
Kh�c:
+ T?n s? hay bu?c sĩng. ? kh�c nhau v? tính ch?t v� t�c d?ng.
+ Các bước sóng dài dễ quan sát hiện tượng giao thoa.
+ Các bước sóng ngắn có khả năng đâm xuyên mạnh, gây ion hóa không khí…
V. THUYẾT ĐIỆN TỪ ÁNH SÁNG
Là thuyết được xây dựng dựa trên sự đồng nhất giữa sóng điện từ và sóng ánh sáng.
Giữa sóng điện từ và sóng ánh sáng có nhiều điểm giống nhau:
+ cùng được truyền trong chân không với tốc độ c.
+ tuân theo đầy đủ các quy luật: truyền thẳng, khúc xạ, phản xạ, giao thoa, sóng dừng.
Lí thuyết và thực nghiệm chứng tỏ: ánh sáng chính là sóng điện từ.
Câu 1. Tia X là
A. dòng hạt mang điện tích. B. sóng điện từ có bước sóng rất ngắn
C. sóng điện từ có bước sóng dài. D. Bức xạ nhìn thấy được.



B. sóng điện từ có bước sóng rất ngắn.
TRẮC NGHIỆM
Câu 2. Tính chất nào sau đây không là tính chất chung của tia X và tia tử ngoại ?
A. có khả năng đâm xuyên.
B. làm ion hóa chất khí.
C. làm phát quang một số chất.
D. có tác dụng lên kính ảnh.



A. có khả năng đâm xuyên.
TRẮC NGHIỆM
Câu 3. Sắp xếp Đúng thứ tự của các tia theo sự giảm dần của bước sóng trên thang sóng điện từ
A. Tia hồng ngọai , ánh sáng nhìn thấy , tia X, tia tử ngoại.
B. Tia tử ngoại, ánh sáng nhìn thấy, tia X, tia hồng ngoại.
C. Tia tử ngoại , tia hồng ngoại , ánh sáng nhìn thấy , tia X.
D. Tia hồng ngoại, ánh sáng nhìn thấy, tia tử ngoại, tia X.



D. Tia hồng ngoại, ánh sáng nhìn thấy, tia tử ngoại, tia X.
TRẮC NGHIỆM
a
Chụp bằng ánh sáng nhìn thấy (ánh sáng trắng)
r
Chụp bằng tia X (tia Rơn-ghen)
Vì sao hai cách chụp với các bức xạ khác nhau đó lại cho kết quả khác nhau ?
?
p
x
Tia X khi gặp vật cản có thể xuyên qua vật cản .
Ánh sáng nhìn thấy khi gặp vật cản có thể bị hấp thụ hoặc phản xạ.
Một số hình ảnh đẹp chụp bằng tia X:
Một số hình ảnh đẹp chụp bằng tia X:
Một số hình ảnh đẹp chụp bằng tia X: