Bài 28. Ôn tập truyện và kí

Tiết 117
ÔN TẬP TRUYỆN VÀ KÍ
Tiết 117:
Ôn tập truyện và kí
I, Nội dung cơ bản của những truyện và kí đã học.
Xem tranh đoán tên tác phẩm
Dế mèn
Dế trũi
Bọ ngựa
1
Bài học đường đời đầu tiên (trích: chương I Dế Mèn phiêu lưu kí)
Tô Hoài (1920)
Truyện đồng thoại.
- Dế Mèn tự tả chân dung.
- Dế Mèn trêu chị Cốc dẫn đến cài chết của Dế Choắt. Dế Mèn ân hận rút ra bài học đường đời đầu tiên.
2
Lao xao (trích Tuổi thơ im lặng)
Hồi kí tự truyện
Miêu tả bức tranh làng quê vào hè sôi động của thế giới các loài chim.
Duy Khán (1934 – 1995)
3
Bức tranh của em gái tôi
Tạ Duy Anh (1959)
Truyện ngắn
Tài năng và tâm hồn trong sángvà lòng nhân hậu của cô em gái đã giúp người anh trai vượt lên lòng tự ái, đố kị tự ti của bản thân.
Đọc đoạn văn sau:
… “ Tôi giật sững người . Chẳng hiểu sao tôi phải bám chặt lấy tay mẹ. Thoạt tiên là sự ngỡ ngàng, rồi đến hãnh diện, sau đó là xấu hổ. Dưới mắt em tôi, tôi hoàn hảo đến thế cơ ư ? Tôi nhìn như thôi miên vào dòng chữ đề trên bức tranh: “ Anh trai tôi’. Vậy mà dưới mắt tôi thì…
(Trích Ngữ văn 6)
4
Vượt thác (trích chương 11 Quê Nội)
Võ Quảng (1920 –2007)
Truyện dài
Tả lại một đoạn trong hành trình vượt thác của con thuyền do dượng Hương Thư chỉ huy. Ca ngợi vẻ đẹp hùng vĩ, thơ mộng của thiên nhiên và con người lao động trên nền cảnh ấy.
“ Bỗng đồng hồ điểm mười hai giờ, rồi đến chuông cầu nguyện buổi trưa. Cùng lúc đó, tiếng kèn của bọn lính Phổ đi tập về vang lên ngoài cửa sổ…Thầy Ha-men đứng dậy trên bục, người tái nhợt. Chưa bao giờ tôi cảm thấy thầy lớn lao đến thế…”
Đọc đoạn văn
5
Buổi học cuối cùng
An-phông-xơ-đô-đê (1840 – 1897)
Truyện ngắn
Buổi học tiếng Pháp cuối cùng của lớp học trường làng An-dát bị quân phổ chiếm đóng và hình ảnh thầy Ha-men qua cái nhìn và tâm trạng của chú bé Phrăng.
( Trích Ngữ văn 6)
6
Cô Tô (trích: tùy bút Cô Tô)
Nguyễn Tuân (1910 – 1987)
Kí
Vẻ tươi sáng, phong phú của cảnh thiên nhiên vùng đảo Cô Tô và cảnh sinh hoạt của con người trên đảo.
“ Lạt này gói bánh chưng xanh
Cho Mai lấy Trúc cho anh lấy nàng”
7
Cây tre Việt Nam
Thép Mới (1925 – 1991)
Kí
Tre là người bạn thân của nhân dân Việt Nam. Tre anh hùng lao động, tre anh hùng chiến đấu và là biểu tượng cho đất nước con người Việt Nam.
Đọc đoạn văn
“ Lòng yêu nước ban đầu là lòng yêu những vật tầm thường nhất:”
8
Lòng yêu nước ( trích báo Thử lửa)
I-li-a-Ê Ren Bua
( Nga )
Tùy bút
Lòng yêu nước bắt đầu từ lòng yêu những vật tầm thường nhất
- Lòng yêu nước được thử thách và bộc lộ mạnh mẽ trong cuộc chiến đấu bảo vệ tổ quốc
(Trích Ngữ văn 6)
9
Sông nước Cà Mau (trích chương 18 Đất rừng Phương Nam)
Đoàn Giỏi (1925 – 1989)
Truyện dài
Cảnh sắc phong phú vùng Sông Nước Cà Mau và cảnh chợ Năm Căn ồn ào, đông vui, tấp nập. Chợ họp ngay trên sông.
4
Vượt thác (trích chương 11 Quê Nội)
Võ Quảng (1920 –2007)
Truyện dài
Tả lại một đoạn trong hành trình vượt thác của con thuyền do dượng Hương Thư chỉ huy. Ca ngợi vẻ đẹp hùng vĩ, thơ mộng của thiên nhiên và con người lao động trên nền cảnh ấy.
1
Bài học đường đời đầu tiên (trích: chương I Dế Mèn phiêu lưu kí)
Tô Hoài (1920)
Truyện đồng thoại.
- Dế Mèn tự tả chân dung.
- Dế Mèn trêu chị Cốc dẫn đến cài chết của Dế Choắt. Dế Mèn ân hận rút ra bài học đường đời đầu tiên.
2
Sông nước Cà Mau (trích chương 18 Đất rừng Phương Nam)
Đoàn Giỏi
( 1925 – 1989)
Truyện dài
Cảnh sắc phong phú vùng Sông Nước Cà Mau và cảnh chợ Năm Căn ồn ào, đông vui, tấp nập. Chợ hợp ngay trên sông.
3
Tạ Duy Anh (1959)
Truyện ngắn
Tài năng và tâm hồn trong sángvà lòng nhân hậu của cô em gái đã giúp người anh trai vượt lên lòng tự ái, đố kị tự ti của bản thân.
5
Buổi học cuối cùng
An-phông-xơ-đô-đê (1840 – 1897)
Truyện ngắn
Buổi học tiếng Pháp cuối cùng của lớp học trường làng An-dát bị quân phổ chiếm đóng và hình ảnh thầy Ha-men qua cái nhìn và tâm trạng của chú bé Phrăng.
6
Cô Tô (trích: tùy bút Cô Tô)
Nguyễn Tuân
(1910 – 1987)
Kí
Vẻ tươi sáng, phong phú của cảnh thiên nhiên vùng đảo Cô Tô và cảnh sinh hoạt của con người trên đảo.
8
Lòng yêu nước
(trích báo Thử lửa)
I-li-a-Ê Ren Bua
( Nga )
Tùy bút
Lòng yêu nước bắt đầu từ lòng yêu những vật tầm thường nhất
- Lòng yêu nước được thử thách và bộc lộ mạnh mẽ trong cuộc chiến đấu bảo vệ tổ quốc
7
Cây tre Việt Nam
Thép Mới (1925 – 1991)
Kí
Tre là người bạn thân của nhân dân Việt Nam. Tre anh hùng lao động, tre anh hùng chiến đấu và là biểu tượng cho đất nước con người Việt Nam.
9
Lao xao (trích Tuổi thơ im lặng)
Hồi kí tự truyện
Miêu tả bức tranh làng quê vào hè sôi động của thế giới các loài chim.
Duy Khán
(1934 – 1995)
Bức tranh của em gái tôi
Tiết 117:
Ôn tập truyện và kí
I, Nội dung cơ bản của những truyện và kí đã học.
II, Đặc điểm của truyện và kí
Tên Văn bản
Thể loại
Cốt truyện
Nhân vật
Nhân vật kể chuyện
Bài học đường đời đầu tiên
Truyện
X
X
Dế Mèn
Sông nước Cà Mau
Truyện
X
X
Tác giả
Bức tranh của em gái tôi
Truyện
Người anh
Vượt thác
Truyện
X
X
Tác giả
Buổi học cuối cùng
Truyện
X
X
Phrăng
Cô Tô
Kí
Tác giả
Cây tre Việt Nam
Kí
Lao xao
Kí
Tác giả
Lòng yêu nước
Kí
X
X
X
X
X
X
X
Đánh dấu X vào vị trí tương ứng ở các cột tiếp theo nếu thấy có yếu tố đó ?
Giống nhau:
Đều thuộc phương thức tự sự, tức là tái hiện lại bức tranh đời sống bằng cách kể và tả là chính.
- Có lời kể.
Khác nhau:
Truyện
Kí
- Phần lớn dựa vào tưởng tượng, sáng tạo của tác giả nên không cần đúng trong thực tế.
- Có cốt truyện, có nhân vật
- Kể về những gì có thực, đã từng xảy ra.
- Thường không có cốt truyện, có khi không có cả nhân vật.
Tìm điểm giống và khác nhau giữa thể loại truyện và kí?

Quan sát các bức tranh sau và cho biết: Những tác phẩm truyện và kí
đã học để lại cho em những cảm nhận gì về đất nước, về cuộc sống và con người ?
Nh?ng tỏc ph?m truy?n v� kớ dó h?c d? l?i cho em nh?ng c?m nh?n sõu s?c v? d?t nu?c, v? cu?c s?ng v� con ngu?i lao d?ng:
- V? v? d?p thiờn nhiờn: Cỏc truy?n kớ dó h?c giỳp chỳng ta hỡnh dung v� c?m nh?n du?c nhi?u c?nh s?c thiờn nhiờn d?t nu?c v� cu?c s?ng c?a con ngu?i ? nhi?u vựng, mi?n, t? c?nh sụng nu?c bao la, ch?ng ch?t sụng ngũi trờn vựng C� Mau c?c Nam c?a T? qu?c, d?n sụng Thu B?n ? mi?n Trung ờm ?; r?i d?n v? d?p trong sỏng v� r?c r? c?a d?o Cụ Tụ, s? gi�u d?p c?a B?c B? d?n thiờn nhiờn l�ng quờ mi?n b?c qua hỡnh ?nh cỏc lo�i chim .
V? d?p con ngu?i : Cựng v?i c?nh s?c thiờn nhiờn d?t nu?c l� hỡnh ?nh con ngu?i v� cu?c s?ng lao d?ng c?a h?, dú l� nh?ng con ngu?i lao d?ng hiờn ngang dung c?m, vu?t qua m?i khú khan th? thỏch trong cụng vi?c lao d?ng. Bờn c?nh dú h? v?n gi? du?c b?n ch?t hi?n l�nh chõn th?t, nhõn h?u c?a ngu?i nụng dõn. M?t s? truy?n cũn d? c?p d?n nh?ng v?n d? g?n gui, quan tr?ng trong d?i s?ng tỡnh c?m, tu tu?ng v� cỏc m?i quan h? c?a con ngu?i.
Bài tập nhanh
Xác định những câu văn sau nói về nhân vật nào, thuộc văn bản nào, điền vào nội dung tương ứng theo bảng
Dế Mèn
Bài học đường đời đầu tiên
Dế choắt
Bài học đường đời đầu tiên
Người anh
Bức tranh của em gái tôi
Dượng Hương Thư
Vượt thác
Tiết 117:
Ôn tập truyện và kí
I, Nội dung cơ bản của những truyện và kí đã học.
II, Đặc điểm của truyện và kí
III, Tổng kết
* Ghi nhớ SGK – T.118
Câu hỏi trắc nghiệm:
1. Yếu tố nào dưới đây có thể thiếu trong truyện ?
Cốt truyện
B. Nhân vật
C.Tính chính xác
D. Lời kể
2. Thế nào là tác phẩm thuộc loại hình tự sự ?
Là tác phẩm miêu tả cảnh vật con người trong cuộc sống
B. Là tác phẩm trình bày những nhận xét, đánh giá của người viết về một vấn đề trong cuộc sống.
C. Là tác phẩm tái hiện bức tranh đời sống một cách khách quan qua lời của người kể chuyện.
D. Là tác phẩm bộc lộ những cảm xúc, thái độ của người viết về cảnh vật, con người, cảnh vật