Bài 28. Loài

TRƯỜNG THPT HOÀ PHÚ – CHIÊM HOÁ – TUYÊN QUANG
GIÁO ÁN
SINH HỌC
Năm học
2009 - 2010
PHẠM VĂN AN
Giáo viên giảng dạy: Phạm Văn An
Trường THPT Hoà Phú – Chiêm Hoá – Tuyên Quang
BÀI 28 – TIẾT 30
LOÀI
I. Khái niệm về loài sinh học
1. Khái niệm
Cho ví dụ về các loài sinh vật mà em biết?
Voi châu Phi và voi ấn độ có thuộc cùng 1 loài không? Tại sao?
Voi châu Phi và voi Ấn Độ không thuộc cùng 1 loài vì giữa chúng không có khả năng giao phối với nhau trong tự nhiên (có cách li sinh sản)
Các con La là con lai giữa Lừa và Ngựa có thể coi là 1 loài không? Tại sao?
Không, vì chúng không tồn tại như một nhóm quần thể, không có khả năng giao phối với nhau và sinh ra đời con có sức sống.
Từ những phân tích trên hãy rút ra khái niệm loài sinh học?
I. Khái niệm về loài sinh học
1. Khái niệm:
Loài là một hoặc một nhóm quần thể gồm các cá thể có khả năng giao phối với nhau trong tự nhiên và sinh ra đời con có sức sống, có khả năng sinh sản và cách li sinh sản với các nhóm quần thể khác.
2. Các tiêu chuẩn để phân biệt 2 loài thân thuộc:
Trên thực tế, để xác định 1 cách nhanh nhất 1 sinh vật nào đó thuộc loài này hay loài khác thì người ta thường vận dụng tiêu chuẩn nào?
- Tiêu chuẩn hình thái
Nhiều trường hợp 2 loài thân thuộc có đặc điểm hình thái rất giống nhau, khi đó người ta phải vận dụng những tiêu chuẩn nào khác để phân biệt 2 loài đó? Cho ví dụ?
- Tiêu chuẩn sinh lí – hóa sinh; tiêu chuẩn địa lí – sinh thái; phân tử; cách li sinh sản ...
I. Khái niệm về loài sinh học
1. Khái niệm:
2. Các tiêu chuẩn để phân biệt 2 loài thân thuộc:
- Tiêu chuẩn hình thái
I. Khái niệm về loài sinh học
1. Khái niệm:
2. Các tiêu chuẩn để phân biệt 2 loài thân thuộc:
- Tiêu chuẩn hình thái
- Tiêu chuẩn sinh lí – hóa sinh
Ví dụ: - Cây Bạc Hà và cây rau Húng có mùi thơm khác nhau (t/c hóa sinh)
I. Khái niệm về loài sinh học
1. Khái niệm:
2. Các tiêu chuẩn để phân biệt 2 loài thân thuộc:
- Tiêu chuẩn hình thái
- Tiêu chuẩn sinh lí – hóa sinh
- Tiêu chuẩn địa lí - sinh thái
I. Khái niệm về loài sinh học
1. Khái niệm:
2. Các tiêu chuẩn để phân biệt 2 loài thân thuộc:
- Tiêu chuẩn hình thái
- Tiêu chuẩn sinh lí – hóa sinh
- Tiêu chuẩn địa lí - sinh thái
- Tiêu chuẩn cách li sinh sản
- Tiêu chuẩn di truyền
I. Khái niệm về loài sinh học
1. Khái niệm:
2. Các tiêu chuẩn để phân biệt 2 loài thân thuộc:
- Tiêu chuẩn hình thái
- Tiêu chuẩn sinh lí – hóa sinh
- Tiêu chuẩn địa lí - sinh thái
- Tiêu chuẩn cách li sinh sản
- Tiêu chuẩn di truyền
Trong các tiêu chuẩn kể trên, vận dụng tiêu chuẩn nào là chính xác nhất?
Cách li sinh sản là tiêu chuẩn phân biệt loài chính xác nhất, tuy nhiên khó vận dụng và không vận dụng được đối với các loài sinh sản vô tính.
Có phải lúc nào cũng có thể vận dụng được tiêu chuẩn cách li sinh sản không? Trường hợp nào không vận dụng được tiêu chuẩn này?
I. Khái niệm về loài sinh học
II. Các cơ chế cách li sinh sản giữa các loài
* Khái niệm
Thế nào là các cơ chế cách li sinh sản?
- Các cơ chế cách li sinh sản là những trở ngại sinh học ngăn cản các sinh vật giao phối tạo ra đời con hữu thụ. Có 2 loại cơ chế cách li là cách li trước hợp tử và cách li sau hợp tử.
1. Cách li trước hợp tử
a) Khái niệm
Cách li trước hợp tử là gì?
- Cơ chế cách li trước hợp tử là những trở ngại ngăn cản các sinh vật giao phối với nhau.
I. Khái niệm về loài sinh học
II. Các cơ chế cách li sinh sản giữa các loài
1. Cách li trước hợp tử
a) Khái niệm
b) Các loại cách li
- Cách li nơi ở (sinh cảnh)
+ Cách li nơi ở (sinh cảnh): sống cùng khu vực địa lí, sinh cảnh khác nhau nên không thể giao phối.
+ Ví dụ: một số loài cá sông quen sống trong bùn hạn chế giao phối với loài khác.
I. Khái niệm về loài sinh học
II. Các cơ chế cách li sinh sản giữa các loài
1. Cách li trước hợp tử
a) Khái niệm
b) Các loại cách li
- Cách li nơi ở (sinh cảnh)
- Cách li tập tính
+ Cách li tập tính: mỗi loài có tập tính giao phối riêng nên không giao phối với nhau.
I. Khái niệm về loài sinh học
II. Các cơ chế cách li sinh sản giữa các loài
1. Cách li trước hợp tử
a) Khái niệm
b) Các loại cách li
- Cách li nơi ở (sinh cảnh)
- Cách li tập tính
- Cách li thời gian (mùa vụ)
- Cách li cơ học
Cách li cơ học: c?u t?o co quan sinh s?n khỏc nhau nờn chỳng khụng th? giao ph?i v?i nhau.
I. Khái niệm về loài sinh học
II. Các cơ chế cách li sinh sản giữa các loài
1. Cách li trước hợp tử
a) Khái niệm
b) Các loại cách li
- Cách li nơi ở (sinh cảnh)
- Cách li tập tính
- Cách li thời gian (mùa vụ)
- Cách li cơ học
- Cách li giao tử
+ Tinh trựng c?a lo�i n�y khụng cú kh? nang s?ng trong du?ng sinh d?c c?a con cỏi khỏc lo�i.
+ Ví dụ: tinh trùng ngỗng không sống được trong âm đạo vịt cái.
I. Khái niệm về loài sinh học
II. Các cơ chế cách li sinh sản giữa các loài
1. Cách li trước hợp tử
2. Cách li sau hợp tử
* Khái niệm
Cách li sau hợp tử là gì?
- Cách li sau hợp tử là những trở ngại ngăn cản việc tạo ra con lai hoặc ngăn cản việc tạo ra con lai hữu thụ.
Cho ví dụ về cách li sau hợp tử?
Lừa giao phối với ngựa đẻ ra con la không có khả năng sinh sản (bất thụ)
I. Khái niệm về loài sinh học
II. Các cơ chế cách li sinh sản giữa các loài
1. Cách li trước hợp tử
2. Cách li sau hợp tử
3. Vai trò của các cơ chế cách li trong quá trình tiến hóa
Các cơ chế cách li có vai trò như thế nào trong quá trình tiến hóa? Nếu không có các cơ chế cách li thì hiện tượng gì xảy ra?
Cơ chế cách li có vai trò quan trọng trong quá trình tiến hóa vì chúng ngăn cản các loài trao đổi vốn gen cho nhau, do vậy mỗi loài duy trì được những đặc trưng riêng.
- Cách li sau hợp tử là những trở ngại ngăn cản việc tạo ra con lai hoặc ngăn cản việc tạo ra con lai hữu thụ.
+ Hợp tử bị chết: quá trình giao phối tạo hợp tử nhưng hợp tử không sống được.
+ Con lai giảm khả năng sống: con lai chết ngay sau khi lọt lòng hoặc chết trước tuổi trưởng thành.
+ Con lai sống được nhưng không có khả năng sinh sản.
TÓM LẠI
Nếu không có cơ chế chọn lọc thì sẽ có hiện tượng gì xảy ra? Các cơ chế chọn lọc đóng vai trò như thế nào đối với quá trình tiến hoá?
Các cơ chế chọn lọc đóng vai trò rất quan trọng trong quá trình tiến hoá vì chúng ngăn cản các loài trao đổi vốn gen cho nhau, do vậy mỗi loài duy trì được những đặc trưng riêng.
BÀI TẬP VỀ NHÀ
- Trả lời câu hỏi trong sách giáo khoa.
- Đọc trước bài 29 “Quá trình hình thành loài”.
CÁC CƠ CHẾ CÁCH LI SINH SẢN