Bài 28. Câu trần thuật đơn không có từ là

Bài tập :
Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi:
. Ông có sở trường về tuỳ bút và bút kí. Tác phẩm của Nguyễn Tuân luôn thể hiện phong cách độc đáo ,tài hoa, sự hiểu biết phong phú nhiều mặt và vốn ngôn ngữ giàu có điêu luyện."
a.Tìm câu trần thuật đơn trong đoạn trích trên ?
b.Trong số các câu trần thuật đơn vừa tìm được kiểu câu nào em vừa được học. Hãy nêu đặc điểm của kiểu câu đó ?
Nguyễn Tuân là nhà văn nổi tiếng
Nguyễn Tuân là nhà văn nổi tiếng
Bài học 1: Đặc điểm của câu trần thuật đơn không có từ là.
* Ví dụ 1:
V
? Vị ngữ là cụm tính từ.
? Vị ngữ là cụm động từ.
=> Trong câu trần thuật đơn không có từ là: Vị ngữ thường do động từ hoặc cụm động từ, tính từ hoặc cụm tính từ tạo thành.
a. Phú ông mừng lắm.
V
b. Chúng tôi tụ hội ở góc sân.
C
không phải
a) Phú ông
mừng lắm.
chưa
b) Chúng tôi
= > Khi kết hợp với các từ phủ định không, chưa vị ngữ của câu biểu thị ý phủ định.
kh«ng
tụ hội ở góc sân.
C
chưa phải
* Ví dụ 2:
Xác định chủ ngữ, vị ngữ trong những câu sau?
Vị ngữ của các câu trên có cấu tạo như thế nào ?
Chọn từ phủ định điền vào trước vị ngữ cho thích hợp ?
Khi kết hợp với từ phủ định chưa, không câu biểu thị ý gì?
*Ghi nhớ:
Câu trần thuật đơn không có từ là có những đặc điểm sau:
Vị ngữ thường do động từ hoặc cụm động từ,
tính từ hoặc cụm tính từ tạo thành .
- Khi vị ngữ biểu thị ý phủ định, nó kết hợp với các từ không, chưa .
Bài học 2. Phân loại câu trần thuật đơn không có từ là.
- Chủ ngữ đứng sau vị ngữ ;

Câu miêu tả
Câu tồn tại
Ví dụ 1:
a. Đằng cuối bãi, hai cậu bé con tiến lại.
C
V
Nhận xét:
- Chủ ngữ đứng trước vị ngữ ;
- Câu dùng để miêu tả hành động trạng thái, đặc điểm,... của sự vật nêu ở chủ ngữ.
b. Đằng cuối bãi, tiến lại hai cậu bé con.
Nhận xét:
- Câu dùng để thông báo về sự xuất hiện, tồn tại hoặc tiêu biến của sự vật.
V
C
Xác định chủ ngữ, vị ngữ trong những câu sau? Nhận xét vị trí của chủ ngữ vị ngữ và mục đích biểu đạt của mỗi câu?
"ấy là vào đầu mùa hè một năm kia . Buổi sáng , tôi đang đứng ngoài của gặm mấy nhánh cỏ non ăn điểm tâm .Bỗng, (.................) tay cầm que ,tay xách cái ống bơ nước . Thấy bóng người , tôi vội lẩn xuống cỏ , chui nhanh về hang ".
Ví dụ 2:
b. Đằng cuối bãi, tiến lại hai cậu bé con.
=> Vì: Hai cậu bé con lần đầu tiên xuất hiện trong đoạn trích. Nếu đưa hai cậu bé con lên đầu câu thì có nghĩa là những nhân vật đó đã được biết từ trước.
Chọn trong hai câu vừa dẫn một câu thích hợp để điền vào chỗ trống trong đoạn dưới đây. Giải thích vì sao em chọn câu này mà không chọn câu khác?
"ấy là vào đầu mùa hè một năm kia . Buổi sáng , tôi đang đứng ngoài của gặm mấy nhánh cỏ non ăn điểm tâm .Bỗng, đằng cuối bãi, tiến lại hai cậu bé con tay cầm que ,tay xách cái ống bơ nước . Thấy bóng người , tôi vội lẩn xuống cỏ , chui nhanh về hang ".
*Ghi nhớ
Có hai kiểu câu trần thuật đơn không có từ là thường gặp: Câu miêu tả và câu tồn tại.
+ Câu miêu tả là những câu dùng để miêu tả hành động, trạng thái ,đặc điểm . của sự vật nêu ở chủ ngữ được gọi là câu miêu tả . Trong câu miêu tả ,chủ ngữ đứng trước vị ngữ .
+ Câu tồn tại là những câu dùng để thông báo về sự xuất hiện ,tồn tại hoặc tiêu biến của sự vật được gọi là câu tồn tại. Một trong những cách tạo câu tồn tại là đảo chủ ngữ xuống sau vị ngữ.
Bài tập: Hãy chuyển những câu miêu tả sau thành câu tồn tại ?

Bên đường, những hàng cây rợp bóng.
=> Bên đường, rợp bóng những hàng cây.
Trên đồng, những chiếc nón nhấp nhô.
=> Trên đồng, nhấp nhô những chiếc nón.
Bài tập 1: Xác định chủ ngữ ,vị ngữ trong những câu sau .Cho biết những câu nào là câu miêu tả , câu nào là câu tồn tại?
Bóng tre trùm lên âu yếm làng, bản, xóm, thôn . Dưới bóng tre của ngàn xưa, thấp thoáng mái đình , mái chùa cổ kính . Dưới bóng tre xanh, ta gìn giữ một nền văn hoá lâu đời.
(Thép Mới)
b. Bên hàng xóm tôi có cái hang của Dế Choắt. Dế Choắt là tên tôi đã đặt cho nó một cách chế giễu và trịch thượng thế .
(Tô Hoài)
c. Dưới gốc tre, tua tủa những mầm măng. Măng trồi lên nhọn hoắt như một mũi gai khổng lồ xuyên qua đất luỹ mà trỗi dậy .
(Ngô Văn Phú )
Tiết 118: Câu trần thuật đơn không có từ là
Tiết 118: Câu trần thuật đơn không có từ là
? Xác định chủ ngữ, vị ngữ trong những câu sau. Cho biết những câu nào là câu miêu tả và những câu nào là câu tồn tại?
Bóng tre trùm lên âu yếm làng, bản, xóm, thôn. Dưới bóng tre của ngàn xưa, thấp thoáng mái đình, mái chùa cổ kính. Dưới bóng tre xanh, ta gìn giữ một nền văn hoá lâu đời.
- Bóng tre trùm lên âu yếm làng, bản, xóm, thôn.
C V
? Câu miêu tả.
- Dưới bóng tre của ngàn xưa, thấp thoáng mái đình, mái chùa cổ kính.
V C
- Dưới bóng tre xanh, ta gìn giữ một nền văn hoá lâu đời.
? Câu tồn tại.
C V
? Câu miêu tả.
Tiết 118: Câu trần thuật đơn không có từ là
Tiết 118: Câu trần thuật đơn không có từ là
? Xác định chủ ngữ, vị ngữ trong những câu sau. Cho biết những câu nào là câu miêu tả và những câu nào là câu tồn tại?
b) Bên hàng xóm tôi có cái hang của Dế Choắt. Dế Choắt là tên tôi đã đặt cho nó một cách chế giễu và trịch thượng thế.
- Bên hàng xóm tôi có cái hang của Dế Choắt.
V C
? Câu tồn tại
- Dế Choắt là tên tôi đã đặt cho nó một cách chế giễu và trịch thượng thế.
C V
? Câu miêu tả
Tiết 118: Câu trần thuật đơn không có từ là
Tiết 118: Câu trần thuật đơn không có từ là
c) Dưới gốc tre, tua tủa những mầm măng. Măng trồi lên nhọn hoắt như một mũi gai khổng lồ xuyên qua đất lũy mà trỗi dậy.
? Xác định chủ ngữ, vị ngữ trong những câu sau. Cho biết những câu nào là câu miêu tả và những câu nào là câu tồn tại
- Dưới gốc tre, tua tủa những mầm măng.
V C
? Câu tồn tại.
- Măng trồi lên nhọn hoắt như một mũi gai khổng lồ xuyên qua đất lũy mà trỗi dậy.
C V
? Câu miêu tả.
+ Khi vị ngữ chỉ ý phủ định, nó kết hợp với cụm từ: không phải , chưa phải.
+ Khi vị ngữ chỉ ý phủ định, nó
kết hợp với từ: không , chưa.
Đều là câu trần thuật đơn.
- Khác:
* Câu trần thuật đơn có từ là.
* Câu trần thuật đơn không có từ là.
+ Cấu trúc: CN + là + VN.
+ Cấu trúc: CN + VN .
- Giống:
Câu trần thuật đơn có từ là và câu trần thuật đơn không có từ là có điểm gì giống và khác nhau ?
Bài tập : Hãy tìm câu miêu tả và câu tồn tại trong các câu thơ sau?
- Ngoài thềm rơi chiếc lá đa

Tiếng rơi rất mỏng như là rơi nghiêng.

- Em thấy cả trời sao .

Xuyên qua từng kẽ lá.

Em thấy cơn mưa rào .

Ướt tiếng cười của bố .
VN
CN
CN
VN
CN
VN
VN
CN
CN
VN
VN
CN
? Câu tồn tại.
? Câu tồn tại.
? Câu tồn tại.
? Câu miêu tả.
? Câu miêu tả.
? Câu miêu tả.
Bài tập 2.
Viết một đoạn văn từ 5 đến 7 câu tả cảnh trường em, trong đó sử dụng ít nhất một câu tồn tại.

VN
CN
Trường em nằm ở trung tâm xã. Ngôi trường hai tầng rất khang trang đẹp đẽ. Các phòng học được quét vôi vàng trông nổi bật hơn so với uỷ ban nhân xã và trường tiểu học. Trong các lớp học vang lên tiếng giảng bài của các thầy
cô giáo. Sân trường đã được đổ bê tông sạch sẽ để chúng em vui chơi. Cây cối trồng rất nhiều, bên cạnh đó là những bồn hoa nhiều màu sắc. Trường em đẹp thế đấy! em rất yêu ngôi trường này