Bài 27. Ứng dụng công nghệ tế bào trong công tác giống

lịch sử CÔNG NGHệ Cấy Truyền Phôi bò ở Việt Nam
1978: Trung tâm khoa học tự nhiên và công nghệ quốc gia đã có một bộ phận bắt đầu nghiên cứu cấy truyền phôi ở thỏ.
1980: Nghiên cứu cấy truyền phôi bò
9/1989: Viện Chăn nuôi Bộ môn cấy truyền phôi được thành lập.
1992 - nay: Công nghệ cấy truyền phôi được giảng dạy và cho sinh viên - cao học và nghiên cứu sinh ...
9/1997: Khoá học đầu tiên về công nghệ cấy truyền phôi được tổ chức.
Thành tựu CÔNG NGHệ Cấy Truyền Phôi bò ở Việt Nam
1986: Con bê đầu tiên ở nước ta ra đời từ cấy truyền phôi.
1994: Bò sinh đôi trong đó 1 bê do trứng rụng tự nhiên và 1 bê do cấy truyền phôi.
1989: Cấy 50 phôi đông lạnh (giúp đỡ của 2 chuyên gia Cuba)
1996,1997: 150 phôi đông lạnh cấy trên bò miền Nam và Hà Nội. Những bê sinh ra sinh trưởng, phát triển, sinh sản bình thường, cho sữa vượt toàn đàn 20-30%.
I. Khái niệm
Quan sát hình vẽ sau
Nhận xét gì về đặc điểm bê con được sinh ra? Vì sao?
Từ đó đưa ra khái niệm thế nào là cấy truyền phôi bò?
Là quá trình đưa phôi được tạo ra từ cơ thể bò mẹ này sang cơ thể bò mẹ khác mà phôi vẫn sống và phát triển tốt, tạo thành cá thể mới và được sinh ra bình thường
Tại sao phôi lai sống và phát triển được trên cơ thể bò khác?
II. Cơ sở khoa học
Phôi là một cơ thể độc lập ở giai đoạn đầu của sự phát triển, nếu được chuyển sang một cơ thể khác có trạng thái sinh lí phù hợp thì nó vẫn sống và phát triển bình thường. Sự phù hợp này gọi là sự đồng pha

Tại sao phôi lai sống và phát triển được trên cơ thể bò khác?
Hình ảnh về Phôi bò
Các giai đoạn phát triển của phôi bò
 
  Đường sinh dục của bò cái
II. Cơ sở khoa học
Hoạt động sinh dục của vật nuôi là do hoocmôn sinh dục điều tiết, vì vậy có thể sử dụng các chế phẩm sinh học hoặc hoocmôn nhân tạo để điều khiển quá trình này

Làm thế nào để cơ thể bò mẹ nhận phôi có trạng thái sinh lý phù hợp với cơ thể bò cho phôi?
Quan sát hình vẽ SGK. Từ đó nêu quy trình cấy truyền phôi ở bò?
Đàn con mang tiềm năng tốt của bò cho phôi
Bò nhận phôi động dục
Cấy phôi cho bò nhận
Bò nhận phôi có chửa
Gây động dục hàng loạt
Thu hoạch phôi
Gây rụng trứng nhiều ở bò cho phôi
X
Bò cho phôi trở lại bình thường
chờ chu kỳ tiếp theo
Phối giống
Quy trình cấy truyền phôi ở bò?
III. Quy trình công nghệ cấy truyền phôi bò
Chọn bò cho phôi, chọn bò nhận phôi
Gây động dục hàng loạt
Gây rụng nhiều trứng ở bò cho phôi, bò nhận phôi động dục
Phối giống bò cho phôi với bò đực giống
Thu hoạch phôi
Cấy phôi cho bò nhận
Bò cho phôi trở lại bình thường chờ chu kì sinh sản tiếp theo
Bò nhận phôi có chữa
Đàn con mang tiềm năng tốt cùa bò cho phôi
LỢI ÍCH CỦA CẤY TRUYỀN PHÔI?
Gia tăng số lượng cá thể sinh ra
Rút ngắn thời gian cải thiện giống
Nhân nhanh các động vật quý hiếm và các động vật có nguy cơ bị tuyệt chủng.
Giảm chi phí vận chuyển
Cải thiện chất động vật được chọn lọc
Bảo tồn những tính lượng
Sản xuất những giống trạng chất lượng (bảo tồn phôi bằng pp đông lạnh)
Góp phần vào nghiên cứu vô sinh và khả năng sinh sản kém
Hợp tác quốc tế trong chăn nuôi các gia súc
Góp phần vào sinh học và thuốc (sự phát triển thai, miễn dịch thai và môi trường)
Nhân bản vô tính ở cừu Dolly
Cấy vào dạ con
Dolly
Hoàn toàn giống cừu cho nhân
mang thai hộ
Cừụ cho trứng chưa thụ tinh (n) đã tách nhân
Cừu cho nhân TB xôma (2n)
Đẻ
Nhân bản vô tính là hiện tượng chuyển nhân của một tế bào xôma vào một tế bào trứng đã lấy mất nhân, rồi kích thích phát triển thành một cơ thể mới.
KIẾN THỨC BỔ SUNG VỀ ỨNG DỤNG CNTB:
1.Thụ tinh trong ống nghiệm - IVF - Invitro Fertilization:
Trong quá trình ss invivo, tnh trùng gặp trứng tại 1/3 ống dẫn trứng để xảy ra quá trình thụ tinh tạo hợp tử. Hợp tử vừa di chuyển về tử cung, vừa phát triển thành phôi. Do đó, người ta sẽ hút trứng và tinh trùng, nuôi cấy chúng trong hộp lồng, hay đĩa petri trong PTN, đảm bảo môi trường như trong tử cung con cái ? phôi? cấy truyền phôi vào cơ thể nhận phôi ? em bé (Louise Brown - 1978)
2. Tạo dòng vô tính (chuyển nhân)
Cừu Dolly - kt tạo dòng vô tính Roslin (viện Roslin - Scotland do Wilmut cùng cộng sự thực hiện).
B1: Nhân của trứng chưa thụ tinh được loại bỏ
B2: Tế bào cho nhân bị bỏ đói (nuôi trong mt dd chỉ đủ duy trì sự sống, ko cho tb phát triển - tb ở trạng thái nghỉ)
B3: Đặt 2 tb lại gần nhau? dùng xung điện để dung nạp 2 tb lại với nhauvà đồng thời hoạt hoá sự phát triển của phôi ( bắt chước sự hoạt hoá của tinh trùng)
? sau kích thích, một vài tế bào sống và phát triển thành phôi
B4: phôi sống sót được ủ trong tử cung cừu 6 ngày ? phôi được đa75t trong tử cung mẹ thay thế ? cừu Dolly.
3. Tách phôi: dùng dao nhỏ hoặc 2 mũi pipette thủy tinh để tách phôi làm đôi? phôi nửa được bao hoặc ko bao màng ZP? chuyển vào mẹ nhận ( 1 số trường hợp tách thành 3-4 phôi từ 1 phôi ban đầu)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
P h â n đ ô i
N g u y ê n n h i ễ m
A x i t n u c l e i c
N ả y c h ồ i
Đ a d ạ n g
K i ế n
P h â n m ả n h
C a p s i t
V i r u t
N u c l e ô c a p s i t
G i ố n g n h a u
Đặc điểm hình dạng của virut?
Tên gọi chung của phần lõi và vỏ capsit?
Hình thức sinh sản ở ĐV đơn bào, giun dẹp?
Chất hóa học tạo nên bộ gen của virut?
Là nhóm VSV rất đơn giản chưa có cấu tạo tế bào?
Hình thức sinh sản gặp ở bọt biển, giun dẹp?
Tên gọi lớp vỏ protein của virut?
Sinh sản vô tính ở ĐV dựa vào sự phân bào...?
Một động vật có hình thức trinh sản?
Đặc điểm chung của SSVT là tạo ra các cá thể con...và giống mẹ?
Hình thức sinh sản ở thủy tức?
CỦNG CỐ