Bài 27. Tia hồng ngoại và tia tử ngoại

BÀI 27: TIA HỒNG NGOẠI VÀ TIA TỬ NGOẠI
CHỦ ĐỀ: TIA TỬ NGOẠI
1/ Nguồn tia tử ngoài:
- Còn được gọi là: tia cực tím, tia UV.
- Là nguồn bức xạ không thấy được ở ngoài vùng màu tím (có λ từ 380 nm đến vài nm).
- λtia tử ngoại < λtím

- Cùng bản chất với ánh sáng thông thường và là sóng điện từ.
- Gồm những vật có nhiệt độ cao ( >2000o C) đều phát ra tia tử ngoại.
Ví dụ: hồ quang điện, đèn hơi thủy ngân, bề mặt của Mặt Trời… là những nguồn tử ngoại mạnh.
Khi quan tâm đến ảnh hưởng của tia cực tím lên sức khỏe con người và môi trường, thì phổ của tia cực tím chia ra làm các phần: UVA (400-315 nm), hay gọi là sóng dài hay "ánh sáng đen"; UVB (315-280 nm) gọi là bước sóng trung bình; và UVC (ngắn hơn 280 nm) gọi là sóng ngắn hay có tính tiệt trùng
Hình Mặt Trời nhìn dưới bước sóng tia tử ngoại 17.1 nm bằng kính viễn vọng tử ngoại của tàu vũ trụ SOHO
Hình Mặt Trời nhìn bình thường trong vũ trụ
Đèn ống thủy ngân hơi với áp suất thấp tỏa sáng bên trong một tủ cấy với bước sóng cực tím ngắn khi không sử dụng để khử trùng diệt vi sinh vật
Một bóng đèn thủy ngân
=> Nguồn tử ngoại phổ biến trong các phòng thí nghiệm, nhà máy thực phẩm, bệnh viện… là các đèn hơi thủy ngân.
Nhờ nhiệt độ cao của các cặp điện cực, người ta dùng hồ quang điện trong việc hàn điện: một cực của hồ quang là tấm kim loại cần hàn, còn cực kia là que hàn. Do nhiệt độ cao giữa hai cực, que hàn nóng chảy và lấp chỗ cần hàn lên tấm kim loại.
Hồ quang điện giữa hai đầu đinh với 3000 Volt
2/ Tính chất:
 Tác dụng lên phim ảnh.
 Kích thích sự phát quang của nhiều chất.
( ZnS, sử dụng trong đèn huỳnh quang)
 Kích thích nhiều phản ứng hóa học.
(H2 + Cl2 , tổng hợp vitamin D)
 Làm ion hóa không khí và nhiều chất khí.
 Có tác dụng sinh học
( hủy diệt tế bào da, võng mạc, diệt khuẩn)
Hình ảnh những mẫu khoáng vật, sinh vật phát sáng huỳnh quang với những bước sóng khác nhau khi được kích thích dưới đèn cực tím.
Hình ảnh một con chim trên mỗi tấm thẻ tín dụng Visa khi đặt dưới ánh sáng tia cực tím
Đèn uv tia cực tím cận cảnh khi đang diệt vi khuẩn
Sử dụng để trị tế bào chết ở ngoài da bằng buồng tắm nắng bằng tia UV
Xăm tay bằng loại mực đặc biệt
3/ Sự hấp thụ tia tử ngoại:
- Thủy tinh, thạch anh, nước, tầng ozon, … đều có khả năng hấp thụ tia tử ngoại rất mạnh.
=> Tầng ozon bảo vệ cho người và sinh vật trên mặt đất khỏi t/d của tia tử ngoại của MT.
4/ Công dụng:
- Trong y học: tiệt trùng dụng cụ phẫu thuật, chữa bệnh còi xương.
- Trong công nghiệp thực phẩm: tiệt trùng thực phẩm trước khi đóng gói hay đóng hộp.
- Trong công nghiệp cơ khí: dò tìm các vết nứt trên bề mặt vật kim loại.
Máy diệt khuẩn Nano UV Wand

Người dùng chỉ việc cầm và quét qua lại trên bề mặt các loại thực phẩm. Tuy nhiên tuyệt đối không sử dụng cho người và động vật do có thể gây nguy hiểm tới da.
Nano UV Wand là thiết bị tiệt trùng thực phẩm an toàn hiệu quả tới 99,99% đối với vi khuẩn, vi rút, trứng ve, bọ chét… chỉ sau 10 giây.
Tờ 20 USD hiển thị màu xanh lục dưới ánh sáng tia tử ngoại
Máy phát hiện tiền giả bằng tia UV
Bài thuyết trình đến đây xin hết