Bài 27. Tia hồng ngoại và tia tử ngoại

Tiết 45
TIA HỒNG NGOẠI
TIA TỬ NGOẠI
I. THÍ NGHIỆM PHÁT HIỆN TIA HỒNG NGOẠI VÀ TIA TỬ NGOẠI:
C
J
J
L
L1
L2
F
S
P
Vùng tử ngoại
(?< ?t)
Quang phổ liên tục
Vùng hồng ngoại
(?> ?đ)
I. THÍ NGHIỆM PHÁT HIỆN TIA HỒNG NGOẠI VÀ TIA TỬ NGOẠI:
II. BẢN CHẤT, TÍNH CHẤT CHUNG CỦA TIA HỒNG NGOẠI VÀ TIA TỬ NGOẠI:
1. Bản chất:
Chúng có cùng bản chất với ánh sáng.Tia hồng ngoại, tia tử ngoại là sóng điện từ.
- Tia hồng ngoại có bước sóng từ: 0,76 m đến vài milimét.
- Tia tử ngoại có bước sóng từ: 0,38 m đến vài nanômét.
Ở ngoài quang phổ ánh sáng nhìn thấy (0,38m0,76m), còn có những bức xạ mà mắt không nhìn thấy.
Bức xạ ở ngoài vùng ánh sáng đỏ gọi là tia hồng ngoại (Infrared- IR).
Bức xạ ở ngoài vùng ánh sáng tím gọi là tia tử ngoại (Ultra violet- UV).
II. BẢN CHẤT VÀ TÍNH CHẤT CHUNG CỦA TIA HỒNG NGOẠI VÀ TIA TỬ NGOẠI
2. Tính chất chung:
Tuân theo các định luật truyền thẳng , phản xạ , khúc xạ và cũng gây được hiện tượng nhiễu xạ , giao thoa như ánh sáng thông thường.
III. TIA HỒNG NGOẠI
1. Nguồn phát:
Mọi vật có nhiệt độ cao hơn 0 K đều phát ra tia hồng ngoại.
Người có nhiệt độ 370 C, bếp ga, bếp than, …, mặt trời.
Đèn điện dây tóc nhiệt độ thấp, điốt phát quang hồng ngoại
là những nguồn phát tia hồng ngoại.
III. TIA HỒNG NGOẠI:
2. Tác dụng, ứng dụng:
- Tác dụng nổi bật của tia hồng ngoại là tác dụng nhiệt nên tia hồng ngoại được dùng để sấy, sưởi.
- Gây ra một số phản ứng hoá học,có thể tác dụng lên một số loại phim, như loại phim để chụp ảnh ban đêm.
- Có thể biến điệu được như sóng điện từ cao tần , ứng dụng để chế tạo bộ điều khiển từ xa.
- Có nhiều ứng dụng trong quân sự như chế tạo ra ống nhòm hồng ngoại, cammêra hồng ngoại, tên lửa tự tìm mục tiêu.
IV. TIA TỬ NGOẠI:
Nguồn phát:
Những vật có nhiệt độ cao (trên 2000o C).
Hồ quang điện, mặt trời, đèn hơi thủy ngân.
2 . Tác dụng, ứng dụng:
- Tác dụng lên phim ảnh.
- Kích thích sự phát quang của nhiều chất.
- Kích thích nhiều phản ứng hoá học.
Làm ion hoá không khí và nhiều chất khí khác.
Gây ra tác dụng quang điện.
- Có tác dụng sinh học (huỷ hoại tế bào, diệt vi khuẩn...)
Bị nước và thuỷ tinh hấp thụ mạnh nhưng lại truyền qua được thạch anh.
Tia tử ngoại phát ra từ mặt trời bị tầng ôzôn hấp thụ mạnh.

- Ứng dụng:
* Khử trùng, chữa bệnh còi xương.
* Phát hiện vết nứt trên bề mặt các vật bằng kim loại.
IV. TIA TỬ NGOẠI
Chọn câu phát biểu sai về tia tử ngoại:
Tia tử ngoại có khả năng ion hóa không khí.
Tia tử ngoại tác dụng mạnh lên kính ảnh.
Tia tử ngoại là bức xạ điện từ không nhìn thấy, có bước sóng lớn hơn 0,40µm.
Tia tử ngoại dùng chữa bệnh còi xương, diệt khuẩn.
CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM
CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM
Nhận định nào sau đây sai khi nói về tia hồng ngoại?
Tia hồng ngoại do các vật bị nung nóng phát ra.
B. Là bức xạ không nhìn thấy được, có bước sóng ngắn hơn bước sóng của ánh sáng đỏ.
C.Tác dụng lên phim ảnh.
D. Bản chất là sóng điện từ.
E. Ứng dụng trong các lò sấy.
Các ứng dụng của tia hồng ngoại (1)
Tia hồng ngoại được sử dụng rộng rãi trong nhiều ngành khác nhau:
Thiên văn học, hải dương học, nghiên cứu khí hậu,…
Các ứng dụng của tia hồng ngoại (2)
Nghiên cứu động vật, y học,…
Các ứng dụng của tia hồng ngoại (3)
Tìm kiếm, cứu nạn, chữa cháy, dẫn đường, quân sự, công nghệ thực phẩm, cơ khí kỹ thuật, …
12/3/2013
Tài liệu hỗ trợ - Quang học HP2- IR-UV
16
Các ứng dụng của tia tử ngoại (1)
Tia tử ngoại được sử dụng rộng rãi trong đời sống và nghiên cứu khoa học
Trong lĩnh vực thiên văn học:
12/3/2013
Tài liệu hỗ trợ - Quang học HP2- IR-UV
17
Các ứng dụng của tia tử ngoại (2)
Trong y học, khử trùng các dụng cụ y tế, nước, không khí, chữa bệnh, nghiên cứu khoáng thạch,…
12/3/2013
Tài liệu hỗ trợ - Quang học HP2- IR-UV
18
Các ứng dụng của tia tử ngoại (3)
Trong công nghệ thực phẩm, phòng chống tội phạm, phát hiện các khiếm khuyết trên sản phẩm, trong công nghệ sản xuất mạch in, chế tạo đèn huỳnh quang,……
Nước tinh khiết đóng chai được diệt khuẩn bằng tia tử ngoại
12/3/2013
Tài liệu hỗ trợ - Quang học HP2- IR-UV
20
Sự nguy hiểm của tia tử ngoại
Mặc dù phần lớn tia tử ngoại đã bị hấp thụ bởi bầu khí quyển của Trái đất nhưng vẫn có tia tới được bề mặt Trái đất.
Các tia này sẽ gây ra những nguy hiểm cho sức khỏe con người như cháy nắng, tàn nhang, ung thư da, mù mắt, thay đổi cấu trúc ADN,…
Tuyết phản xạ 90% tia UV, cát phản xạ 20% tia UV-B bạn sẽ bị nguy hiểm hơn trong những ngày trượt tuyết hay phơi nắng ở bãi biển Hãy sử dụng mắt kính và kem chống nắng.