Bài 27. Sinh sản sinh dưỡng do người

CÁC HÌNH THỨC SINH SẢN CỦA CÂY
Sinh sản là một hiện tượng, một thuôc tính không thể thiếu được ở bất kì một sinh vật nào để duy trì và phát triển nòi giống. Trong đời sống của mình, mọi sinh vật không ngừng sinh trưởng và tới một lúc nào đó có khả năng sinh ra những cá thể mới giống mình. Đó la sự sinh sản. Cơ sở của quá trình sinh sản là khả năng phân chia tế bào.
Thực vật có 3 hình thức sinh sản: Sinh sản sinh dưỡng, sinh sản vô tính và sinh sản hữu tính. Trong mỗi nhóm ấy lại có những kiểu khác nhau.
Sau đây, nhóm 1 xin trình bày về hình thức sinh sản sinh dưỡng của cây để làm rõ về hình thức sinh sản này.
Sinh sản sinh dưỡng là sự tạo thành cơ thể mới trực tiếp từ cơ quan sinh dưỡng của cơ thể mẹ hoặc một phần từ cơ thể mẹ. Kiểu sinh sản này thường gặp ở cả thực vật bậc thấp và bậc cao. Người ta chia ra làm 2 loại sinh sản sinh dưỡng là tự nhiên và nhân tạo.
SINH SẢN SINH DƯỠNG TỰ NHIÊN
Kiểu sinh sản này phổ biến ở thưc vật bâc thấp như tảo. Đối với các cơ thể đơn bào thì sinh sản sinh dưỡng bằng cách từ một tế bào ban đầu phân chia thành 2 rồi thành 4; 6; 8;…; 16… tế bào mới. Đó chính là phân bào không có tơ, một hình hức làm tăng lên số lượng tế bào môt cách nhanh chóng nhất.
 Đối với các tảo đa bào thì sự sinh sản sinh dưỡng được thực hiện bằng cách cắt đôi sợi tảo hoặc một đoạn cơ thể.
Tảo silic Pinnularia đơn bào
Ở thực vật có hoa, sinh sản sinh dưỡng rất đa dạng. Đóng vai trò quan trọng với việc duy trì và phát triển nòi giống trong khi sinh sản bằng hạt lại lu mờ đi.
Những cá thể được sinh ra từ các bộ phận sinh dưỡng của cây như: Rễ, thân, lá
Bèo tấm
A, Từ rễ: Rễ một số cây có khả năng mọc ra những chồi con đâm lên khỏi mặt đất, từ đó lại mọc ra rễ và hình thành cây mới. Kết quả tạo ra bụi cây mọc lên từ rễ
Khoai lang
Củ gấu
B, Từ lá: Lá một số cây rụng xuống đất gặp điều kiện ẩm từ mép lá sẽ mọc ra những chồi con, từ đó hình thành cây mới
Cây bỏng
Cây trường sinh
C, Từ thân cây hoặc biến đổi của thân cây: thường gạp phổ biến trong thiên nhiên. Từ một khúc thân, hay thân rễ có thể nảy chồi, sinh ra rễ phụ và mọc thành cây mới.
Xương rồng
Cây quỳnh
Cỏ tranh
Từ các dạng biến đổi của thân như cử ( khoai tây), giò ( hành, tỏi), thân bò ( rau má) cũng đều có khả năng mọc chồi và phát triển thành cây mới
Khoai tây
Hành tỏi
Rau má
Trong sự sinh sản sinh dưỡng, những đặc tính của cây mẹ được truyền lại cho thế hệ con cháu. Chính vì vậy, trong công tác nông nghiệp hình thức sinh sản này đã được áp dụng rộng rãi. Lợi dụng khả năng của sinh sản sinh dưỡng để tạo thành cây mới nhanh chóng và giữ được phẩm chất. Đó là hình thức sinh sản sinh dưỡng nhân tạo

SINH SẢN SINH DƯỠNG NHÂN TẠO
Đây là hình thức do con người thực hiện trên các bộ phận, cơ quan sinh dưỡng của cây dựa vào khả năng tái sinh của cây.
Có nhiều hình thức sinh sản sinh dưỡng nhân tạo như: Giâm cành, chết cành, ghép cành
A, Giâm cành: Là hình thức tách một cành ra khỏi cây mẹ rồi cắm xuống đất để phát triển và mọc thành cây mới. Thường áp dụng với một số cây như mía, khoai lang, dâu tằm, dâm bụt…
Giâm cành tốt nhất vào mùa xuân. Tại chỗ bị tách khỏi cây mẹ bị kích thích hình thành rễ phụ nhờ đó hình thành rễ.
Trong thực tế, khi giâm cành, người ta thường nhúng vào nước phân trước khi đem cắm vào trong đất, như vậy rễ sẽ mau mọc ra hơn vì trong phân có các loại kích thích tố sinh rễ. Cũng có thể dùng hóa chất như: axit indolbutiric, indolpropionic, naphtalein...
B, Chiết cành: Là tạo điều kiện cho cây con ra rễ trên cây mẹ rồi mới tách khỏi cây mẹ.
Có 2 hình thức chiết cành:
Uốn cong một cành xuống đất rồi lấp đất lên. Sau một thời gian chỗ bị vùi sẽ mọc rễ ra.
Bóc một khoanh vỏ nhỏ xung quanh cành rồi bó bùn đất lại, tưới nước thường xuyên để cho rễ đâm ra sau đó tách cành khỏi cây mẹ và đem trồng. Thường áp dụng với chanh, bưởi, cam, hoa hồng…
C, Ghép cành: lấy một cành cây hay chỉ một chồi của cây này đem ghép vào gốc cây khác cùng chi hoặc cung loài dể cành đó vẫn tiếp tục sống. Cành đó được gọi là cành ghép.
Có nhiều phương pháp ghép khác nhau: ghép áp, ghép vát cành, ghép nêm, ghép dưới vỏ, ghép mắt…
Mỗi phương pháp đều có nhưng ưu điểm riêng.