Bài 27. Quá trình hình thành quần thể thích nghi

KIỂM TRA BÀI CŨ
Nêu vai trò của các nhân tố : Đột biến ,giao phối , CLTN trong quá trình tiến hóa của sinh vật?
KIỂM TRA BÀI CŨ
Nêu vai trò của các nhân tố : Đột biến ,giao phối , CLTN trong quá trình tiến hóa của sinh vật?
- Đột biến là nguyên liệu sơ cấp cho qúa trình tiến hóa.
đột biến gen là nguyên liệu chủ yếu
- Quá trình giao phối: Phát tán đột biến vào quần thể
Tạo ra vô số biến dị tổ hợp,hình thành tổ hợp gen thích nghi…
CLTN sàng lọc đào thải những kiểu hình có hại giữ lại kiểu hình
Có lợi, làm biến đổi tần số alen theo một hướng xác định,
nhân tố định hướng cho quá trình tiến hóa.
Bài 39

QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH CÁC
ĐẶC ĐIỂM THÍCH NGHI

MỘT SỐ VÍ DỤ VỀ ĐẶC ĐIỂM THÍCH NGHI
RẮN SA MẠC SĂN MỒI
Đặc điểm thích nghi là gì?
Là các đặc điểm trên cơ thể sinh vật giúp chúng tồn tại trong môi trường, tăng khả năng sống sót và sinh sản.
Bài 39
QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH CÁC
ĐẶC ĐIỂM THÍCH NGHI


GIỚI THIỆU NỘI DUNG

I / GiẢI THÍCH SỰ HÌNH THÀNH CÁC ĐẶC ĐIỂM THÍCH NGHI THÔNG QUA MỘT SỐ VÍ DỤ CỤ THỂ.
1-Giải thích hiện tượng màu sắc tự vệ của sâu bọ (hình thành quần thể bướm màu đen)
2-Giải thích sự tăng cường sức đề kháng của sâu bọ và vi khuẩn.
II/ HIỆN TƯỢNG ĐA HÌNH CÂN BẰNG
III /SỰ HỢP LÍ TƯƠNG ĐỐI CỦA CÁC ĐẶC ĐIỂM THÍCH NGHI





I. GIẢI THÍCH SỰ HÌNH THÀNH ĐẶC ĐIỂM THÍCH NGHI.
Sự hoá đen của các loài bướm ở vùng công nghiệp.
Hiện tượng: Bụi than của các nhà máy đã nhuộm đen các thân cây Bạch Dương.
Chuyển từ màu trắng sang màu đen của loài bướm sâu đo Bạch Dương.

b.Giải thích:
Bụi than từ ống khói của các nhà máy đã ảnh hưởng đến sự
tồn tại của bướm trắng và bướm đen như thế nào?
Tìm hiểu vai trò của các nhân tố tiến hóa trong sự hình thành
quần thể bướm sâu đo Bạch dương màu đen
Tìm hiểu vai trò của các nhân tố tiến hóa trong sự hình thành
quần thể bướm sâu đo Bach dương màu đen

c. Kết luận:

Sự hình thành đặc điểm thích nghi là kết quả một quá trình
lịch sử chịu sự chi phối của 3 nhân tố: đột biến, giao phối, CLTN.
2. Sự tăng cường sức đề kháng của sâu bọ và VK.
a.Hiện tượng: Sự tăng cường sức đề kháng của rận đối với DDT:
- Năm 1944, DDT diệt được rất nhiều rận truyền bệnh sốt vàng.
- Đến năm 1957, DDT hoàn toàn mất hiệu lực?
b.Giải thích:
Trong môi trường có DDT thì khả năng sống sót ,sinh sản của những kiểu hình bình thường và kiểu hình đột biến như thế nào?
Giả sử các đột biến kháng DDT là những đột biến gen lặn
Aa, Bb, Dd có tác động bổ sung.
Hãy cho biết những kiểu gen không có khả năng kháng DDT? Có khả năng kháng DDT? Khả năng kháng DDTcao nhất thuộc về kiểu gen nào?
AABBDD
aaB-D-
aabbD-
aabbdd
<
<
<
DDT
---------->

Tóm lại:
Khả năng chống DDT liên quan đến những ĐB đã phát sinh từ trước.
Quá trình giao phối tạo ra các tổ hợp gen có sức kháng DDT khác nhau trong quần thể.
trong môi trường có DDT những thể ĐB tỏ ra ưu thế hơn sống sót cao, sinh sản nhiều→ Tỷ lệ ngày càng cao.
Liều lượng DDT càng tăng, kiểu gen có sức đề kháng cao hơn càng nhanh chóng thay thế kiểu gen có sức đề kháng kémhình thành quần thể thích nghi ( DDT mất hiệu lực ).



-Hiện tượng nhờn thuốc kháng sinh ở vi khuẩn.
Nguyên nhân nào khiến hiệu lực diệt vi khuẩn tụ cầu vàng của kháng sinh pênixilin lại giảm sau một số năm sử dụng?
B
Đột biến kháng thuốc (B)
Sinh sản
A
A
A
B
B
B
A
A
A
A
CLTN
B
B
B
B
A
A
A
B
B
B
B
B
B
Xử lí
pênixilin
A
A
Tần số các alen kháng thuốc tăng dần
-Giải thích hiện tượng nhờn thuốc kháng sinh ở vi khuẩn.
-Hiện tượng nhờn thuốc kháng sinh ở vi khuẩn.
Nếu dùng thuôc kháng sinh lâu ngày mà không khỏi bệnh
thì ta phải làm như thế nào ?
Qua 3 ví dụ trên hãy cho biết sự hình thành quần thể thích nghi nhanh hay chậm phụ thuộc vào những yếu tố nào ?
Sự hình thành quần thể thích nghi nhanh hay chậm
phụ thuộc vào :

(1) Quá trình phát sinh và tích lũy các đột biến của mỗi loài
(2)Tốc độ sinh sản của loài
(3) Áp lực của CLTN
II. HIỆN TƯỢNG ĐA HÌNH CÂN BẰNG DI TRUYỀN
1.Khái niệm:
-Ví dụ
Người có 4 nhóm máu A,B,O,AB mỗi nhóm máu có ưu nhược riêng không có nhóm máu nào có ưu thế vượt trội để thay thế các nhóm máu còn lại.
- Khái niệm:

Là hiện tượng trong quần thể song song tồn tại một số loại
kiểu hình ở trạng thái cân bằng ổn định, không một dạng nào có
ưu thế trội hơn hẳn để có thể hoàn toàn thay thế các dạng khác.
-Ý nghĩa : giúp sinh vật thích ứng với nhiều điều kiện khác nhau
của môi trường
2. Giải thích:
Không có sự thay thế hoàn toàn 1 alen này bằng một alen khác mà là sự ưu tiên duy trì các thể dị hợp về một gen hoặc một nhóm gen.
Các thể dị hợp thường có ưu thế hơn thể đồng hợp tương ứng về sức sống, khả năng sinh sản, thích nghi
III. SỰ HỢP LÍ TƯƠNG ĐỐI CỦA CÁC ĐẶC ĐIỂM THÍCH NGHI
? Hoa bầu bí thụ phấn nhờ ong, bướm, khi không có ong, bướm bầu bí có kết trái không�?
Có thể nói chim thích nghi hơn cá hoặc ngược lại được không? Vì sao?
III. SỰ HỢP LÍ TƯƠNG ĐỐI CỦA CÁC ĐẶC ĐIỂM THÍCH NGHI
III. SỰ HỢP LÍ TƯƠNG ĐỐI CỦA CÁC ĐẶC ĐIỂM THÍCH NGHI
- Mỗi đặc điểm thích nghi chỉ có ý nghĩa trong hoàn cảnh phù hợp.
- Khi hoàn cảnh sống thay đổi, đặc điểm thích nghi cũ có thể trở thành bất lợi và được thay thế bằng đặc điểm thích nghi khác.
- Ngay trong hoàn cảnh sống ổn định thì đột biến và biến dị tổ hợp không ngừng phát sinh, chọn lọc tự nhiên không ngừng tác động, do đó các đặc điểm thích nghi liên tục được hoàn thiện.
Màu sắc sặc sỡ của con công đực có giá trị thích nghi như thế nào?
Chọn lọc giới tính làm tăng khả năng sinh sản.
Củng cố
Củng cố
Câu hỏi 1:Quá trình hình thành đặc điểm thích nghi trên cơ thể sinh vật chịu sự chi phối của các nhân tố nào sau đây?
Đột biến ,giao phối ,CLTN.
B.Đột biến ,giao phối ,các yếu tố ngẫu nhiên.
C. Đột biến ,di nhập gen,CLTN.
D. giao phối,đột biến, di nhập gen.
Củng cố
Câu hỏi 2: vai trò của bụi than công nghiệp trong sự hình thành quần thể bướm bạch dương màu đen là:
Trực tiếp gây ra kiểu hình màu đen
Nhân tố chọn lọc những kiểu hình màu đen.
C. Nhân tố gây ra đột biến gen qui định kiểu hình màu đen
D.Nhân tố hình thành các tổ hợp gen qui định kiểu hình màu đen
Củng cố
Câu hỏi 3: Hiện tượng kháng thuốc DDT ở sâu bọ
A. chỉ xuất hiện tạm thời do tác động trực tiếp của DDT.
B. liên quan đến những đột biến và tổ hợp đột biến phát sinh ngẫu nhiên từ trước.
C. là sự biến đổi đồng loạt để thích ứng trực tiếp với môi trường có DDT.
D. không liên quan đến đột biến hoặc tổ hợp đột biến đã phát sinh trong quần thể.
Củng cố
Câu hỏi 4:Điều nào không đúng với sự đa hình cân bằng.
A. Không có sự thay thế hoàn toàn một alen này bằng một alen khác.
B. Có sự thay thế hoàn toàn một alen này bằng một alen khác.
C.Có sự ưu tiên duy trì các thể dị hợp về một gen hoặc một nhóm gen.
D.Các thể dị hợp thường tỏ ra ưu thế hơn các thể đồng hợp tương ứng về sức sống, khả năng sinh sản.
Một vài hình ảnh về thích nghi
Cây nắp ấm
Cây nong tằm
Sâu đầu rắn
Màu sắc báo hiệu ở ong