Bài 27. Lao xao

Tiết 113-114: Lao xao
(TrÝch Tuæi th¬ im lÆng - Duy Kh¸n)
Đọc đoạn "Dòng suối đổ ra sông.Tổ quốc".
Nhận xét về cách lập luận của nhà văn
Ê-ren-bua khi bàn về lòng yêu nước.
I. Tìm hiểu chung
1.Tác giả:
Tri`nh ba`y nhu~ng hiờ?u biờ?t
cu?a em vờ` ta?c gia?, ta?c phõ?m

-Duy Khán (1934 - 1995)
Quờ: Quế Võ - Ba?c Ninh.
L� nh� van tru?ng th�nh trong khỏng chi?n ch?ng Mi.
Tiết 113-114: Lao xao
(TrÝch Tuæi th¬ im lÆng - Duy Kh¸n)
Duy Khán
(1934 - 1995)
c.Thể loại và phương thức biểu đạt:
Thể loại: hồi ký tự truyện
Phương thức biểu đạt: miêu tả và tự sự.
Phần 1: Từ đầu đến "lặng lẽ bay đi"
Cảnh buổi sớm mùa hè ở làng quê.
Phần 2: Tiếp theo đến hết
Thế giới các loài chim
2.Tác phẩm:
a. Xuất xứ:
Trích trong tác phẩm "Tuổi thơ im lặng" được giải thưởng Hội nhà văn năm 1987.
d.Bố cục:
b. Hoàn cảnh sáng tác:
Năm 1986
2 phần:
II. Tìm hiểu chi tiết
1. Cảnh buổi sớm mùa hè ở làng quê
Cảnh làng quê vào hè được tác giả miêu tả như thế nào?
Em có nhận xét gì về bức tranh thiên nhiên được miêu tả ở đây?
Khung cảnh làng quê bình dị, tràn đầy sức sống.
Trong cái lao xao của trời đất, cỏ cây có cái lao xao của tâm hồn tác giả
Bức tranh thiên nhiên với màu sắc, hương thơm, âm thanh hòa quyện vào nhau:
+ Màu sắc: màu xanh, màu trắng, màu vàng, màu rực rỡ của cây, hoa, ong bướm.
+ Hương thơm: cả làng thơm hương ngào ngạt của các loài hoa
+ Âm thanh lao xao rất khẽ, nhẹ nhưng khá rõ.
Nhõ?n xe?t ca?ch viờ?t cõu van cu?a ta?c gia? trong doa?n van na`y?
Câu ngắn, miêu tả cảnh vật liên tiếp phù hợp của cảnh vật và sự rung động nhẹ trong tâm hồn tác giả.
2. Hình ảnh các loài chim
Hãy thống kê tên các loài chim được nhắc tới trong bài theo 2 cột sau:
Thảo luận nhóm 2 phút.


Bồ các, chim ri, sáo sậu, sáo đen, tu hú, chim ngói, nhạn.
Bìm bịp, chim cắt, diều hâu, quạ đen, quạ khoang , chèo bẻo..
Mỗi loài chim lành có những đặc điểm gì? Em có nhận xét gì về nghệ thuật miêu tả của tác giả?
Chim lành đem lại niềm vui cho mọi người.
->Tập trung miêu tả tiếng kêu, tiếng hót.
-> Biện pháp nhân hoá, sử dụng từ tượng hình, tượng thanh, các câu đồng dao.
+ Sáo sậu, sáo đen: đậu lên lưng trâu mà hót mừng được mùa, tọ toẹ học nói
+ Tu hú báo mùa vải chín
a. Các loài chim lành
Hướng dẫn về nhà
Nhớ được nội dung của tiết học này
Tiếp tục tìm hiểu các nội dung ở tiết sau:
Đặc điểm các loài chim ác
Nghệ thuật miêu tả các loài chim
Nhóm chim ác được tác giả gợi tả bằng những chi tiết, hình ảnh nào?
b. Các loài chim ác
Miêu tả chim ác chủ yếu qua hoạt động bắt mồi
và cách đấu tranh sinh tồn của nó.

?Vì sao khi miêu tả các nhóm chim khác nhau
tác giả có cách tả khác nhau?
Thảo luận nhóm : 5 phỳt
Nhóm 1&2: Các loài chim được miêu tả rất sinh động và hấp dẫn là do tác giả quan sát tinh tế và biết chọn ra ở mỗi loài một số nét đặc sắc nổi bật nhất. Hãy chỉ ra những nét đó ở từng loài chim.
Nhóm 3&4: Các loài chim được kể kết hợp với tả và bình luận như thế nào? Tìm những dẫn chứng cho thấy các loài chim được tả trong môi trường sinh sống, hoạt động của chúng và trong mối quan hệ giữa các loài.
- Nhóm 1, 2: Tác giả đã quan sát tinh tế và chọn miêu tả ở mỗi loài một vài nét đặc sắc nổi bật:

+ Bồ các: tiếng kêu "Các . các . các", vừa bay vừa
kêu cứ như bị ai đuổi đánh.
+ Sáo sậu, sáo đen: đậu lên lưng trâu mà hót mừng được
mùa, tọ toẹ học nói
+Diều hâu: mũi khoằm, đánh hơi tinh lắm
+ Chèo bẻo: những mũi tên đen, mang hình đuôi cá từ
đâu tới tấp bay đến. Ngày mùa, chúng thức suốt đêm,
mới tờ mờ đất nó đã cất tiếng gọi người: "Chè cheo chét"
+ Chim cắt: cánh nhọn như dao chọc tiết lợn, khi đánh
nhau, chỉ xỉa bằng cánh.
+ Bìm bịp: kêu "bịp bịp", trời khoác cho nó bộ cánh nâu,
suốt đêm ngày rúc trong bụi cây
- Kết hợp tả với kể và bình luận:
+ Kể chuyện con sáo nhà bác Vui tọ toẹ học nói, kể chuyện về sự tích con bìm bịp.
+ Nói về họ nhà Sáo: họ của chúng đều hiền cả. Chúng đều mang vui đến cho trời đất.
+ Nói về chèo bẻo: chúng nó trị kẻ ác. Thì ra, người có tội khi trở thành người tốt thì tốt lắm.
+ Nói về chim cắt: Chúng là loài quỷ đen, vụt đến vụt biến. cho đến nay chưa có loài chim nào trị được nó.
Tả trong môi trường sinh sống, hoạt động của chúng và trong mối quan hệ giữa các loài:
+ Nhạn vùng vẫy tít mây xanh "chéc chéc".
+Tu hú đến khi mùa vải chín, và khi quả hết, nó bay đi đâu biệt.
+ Bìm bịp kêu thì chim ác mới ra mặt.
+ Diều hâu bắt gà con, chim cắt xỉa chết bồ câu, chèo bẻo đánh diều hâu và chim cắt.
Nhóm 3, 4:
Duy Khán là nhà văn có vốn hiểu biết phong phú.
Tác giả là người yêu mến thiên nhiên, gắn bó với làng quê.
Có cái nhìn và cảm xúc hồn nhiên về tuổi thơ..
Quan sát tinh tế và chọn miêu tả ở mỗi loài một vài nét đặc sắc nổi bật
Kết hợp tả với kể và bình luận
Tả các loài chim trong môi trường sinh sống, hoạt động của chúng và trong mối quan hệ giữa các loài:
Nhận xét về tài quan sát và tình cảm của tác giả với thiên nhiên, làng quê qua việc miêu tả các loài chim?
Trong bài có sử dụng rất nhiều chất liệu văn hoá dân gian như thành ngữ, đồng dao, kể chuyện. Hãy tìm các dẫn chứng?
Đồng dao:
"Bồ các là bác chim ri. Chim ri là dì sáo sậu. Sáo sậu là cậu sáo đen. Sáo đen là em tu hú. Tú hú lại là chú bồ các".
Thành ngữ:
"dây mơ rễ má, kẻ cắp gặp bà già, quạ vào chuồng lợn".
Cổ tích:
Sự tích chim bìm bịp, sự tích chim chèo bẻo.
Nghệ thuật:

III. Tổng kết:

Ngoài việc sử dụng nhiều chất liệu văn hóa dân gian, em còn thấy biện pháp nghệ thuật nào cũng được sử dụng?

Biện pháp tu từ so sánh, nhân hóa
- Kết hợp tả, kể, nhận xét, bình luận.
- Sử dụng nhiều chất liệu văn hóa dân gian:
Thảo luận nhóm: 4 phút
Bức tranh cụ thể, sinh động, nhiều màu sắc về thế giới các loài chim ở làng quê.
Những biện pháp nghệ thuật trên tập trung làm nổi bật nội dung nào của văn bản?
2. Nội dung:

*Ghi nhớ SGK trang 113
IV. LUY?N T?P:
Bài tập: Hãy viết một đoạn văn ngắn (khoảng 8-10 câu) miêu tả một loài chim mà em biết.
HƯỚNG DẪN HỌC BÀI:
Nhớ được những nét chính về nội dung và nghệ thuật của văn bản “Lao xao”.
Ôn tập kĩ Tiếng Việt chuẩn bị kiểm tra 1 tiết.
Phó từ
Các biện pháp tu từ so sánh, nhân hóa, ẩn dụ, hoán dụ.
Các thành phần chính của câu
Câu trần thuật đơn, câu trần thuật đơn có từ là.