Bài 27: Khởi nghĩa Yên Thế và phong trào chống Pháp của đồng bào miền núi cuối thế kỉ XIX

Baøi 27 : KHÔÛI NGHÓA YEÂN THEÁ VAØ PHONG TRAØO CHOÁNG PHAÙP CUÛA ÑOÀNG BAØO MIEÀN NUÙI CUOÁI THEÁ KYÛ XIX .
A. MUÏC ÑÍCH YEÂU CAÀU .
1. Kieán thöùc :
Giuùp h s naém ñöôïc ñaëc ñieåm 1 loaïi hình ñaáu tranh vuõ trang choáng Phaùp cuoái theá kyû XIX - phong traøo khoâng coù söï chi phoái cuûa tö töôûng Caàn Vöông maø ñöôïc goïi laø phong traøo ñaáu tranh töï ñoäng , töï phaùt .
Hoøan caûnh buøng noå cuûa phong traøo .
Qui moâ – dieãn bieán cuûa phong traøo .
Nguyeân nhaân thaát baïi vaø yù nghóa lòch söû .
2. Tö töôûng :
Khaéc saâu hình aûnh ngöôøi noâng daân VN caàn cuø , chaát phaùc, yeâu töï do, caêm thuø quaân xaâm löôïc .
Nhöõng haïn cheá cuûa noâng daân khi tieán haønh ñaáu tranh giai caáp vaø daân toäc
Söï caàn thieát phaûi coù moät giai caáp laõnh ñaïo tieân tieán trong caùch maïng VN ñeå daãn daét noâng daân ñi ñeán thaéng lôïi.
3.Kyõ naêng :
Mieâu taû, töôøng thuaät 1 söï kieän lòch söû ; söû duïng baûn ñoà,ñoái chieáu, so saùnh, phaân tích , ñaùnh giaù lòch söû .
B Ñ D D H .
Baûn ñoà khôûi nghóa Yeân Theá .
Moät soá hình cuûa nghóa quaân Yeân Theá .
Gioi thieäu trang WEB : hinhxua cuûa Nguyeãn Taán Loäc
C .K T B C .
Dieãn bieán khôûi nghóa Höông Kheâ ? veà ngöôøi laõnh ñaïo, caên cöù , hoaït ñoäng , yù nghóa vaø nguyeân nhaân thaát baïi ?Cuøng vôùi baûn ñoà .
HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC .
1. Giôùi thieäu baøi môùi : cuoái theá kyû XIX, chính saùch bình ñònh quaân söï cuûa Phaùp ñoái vôùi trung du va mieàn nuùi nhaèm oån ñònh tình hình chính trò , chuaån bò cho cuoäc khai thaùc ñaïi quy moâ saép tôùi nhö laøm ñöôøng , laøm caàu, daây ñieän thoaïi noái lieàn caùc vuøng kinh teá , caùc vuøng nguyeân lieäu vaø caùc trung taâm haønh chính vôùi nhau . Coâng vieäc treân cuûa Phaùp vaáp phaûi söï choáng cöï quyeát lieät cuûa nhaân daân ñòa phöông , khi P cöôùp ñaát laøm ñoàn ñieàn , khai thaùc haàm moû, laøm ñöôøng giao thoâng …aûnh höôûng ñeán cuoäc soáng töï do cuûa hoï .Keát hôïp vôùi truyeàn thoáng voán coù … ñaõ trôû thaønh nguyeân nhaân cuûa phong traøo vuõ trang choáng Phaùp ôû ñòa phöông .
2. Daïy vaø hoïc
Hoaït ñoäng 1: Khôûi nghóa Yeân Theá 1884-1913

Hoaït ñoäng cuûa Thaøy
Hoaït ñoäng cuûa troø
Noäi dung

*Gv giôùi thieäu HHT teân laø Tröông vaên Thaùm . laø noâng daân ngheøo queâ laøng Dò Cheá , huyeän Tieân Löõ, tænh Höng yeân , sau di cö leân Sôn Taây laøm aên, roài dôøi leân Yeân Theá ( Baéc Giang ). Lôùn leân tham gia Nghóa quaân Ñeà Naém . khi Ñeà Naém cheát 1892, nghóa quaân meán phuïc vaø tin töôûng oâng , giao oâng chæ huy , beân caïnh coù Caû Troïng, Caû Dinh, Caû Huyønh , ba Ba Caàn .
*Baûn Ñoà KN ND Yeân Theá : GV giôùi thieäu Yeân Theá phía taây Baéc Giang roäng 50 km2. laø ñoài nuùi coù caây coái raäm raïp um tuøm ,coù nhieàu ngaû thoâng vôùi mieàn thöôïng du Tam Ñaûo , Thaùi Nguyeân , hoaëc thoâng xuoáng ñoàng baèng Phuùc Yeân, Vónh Yeân , neân raát thuaän lôïi cho ñaùnh du kích Luùc naøy Ph ñang laøm ñöôøng xe löûa Haø Noäi –Laïng Sôn.
* Gv cho hoïc sinh thaûo luaän keøm theo baûn ñoà :
*HS TL: Nguyeân nhaân caùc phong traøo vuõ trang khaùng Phaùp ôû caùc ñòa phöông cuoái theá kyû XIX ñaàu theá kyû XX.?







* Gv trình baøy Dieãn bieán , goàm ba giai ñoaïn cuûa cuoäc khôûi nghóa Yeân Theá.
+ Giai ñoaïn I: 1884- 1892: do Ñeà Naém chæ huy , nghóa quaân hoaït ñoäng rieâng reõ , chöa coù söï chæ huy thoáng nhaát .
+ Giai ñoaïn II: 1893-1908:
- Do Hoaøng Hoa Thaùm – Ñeà Thaùm chæ huy .Nghóa quaân vöøa chieán ñaáu vöøa xaây döïng cô sôû .
Luùc naøy Phaùp cho ñaép ñöôøng , caøn quet, dung tay sai Leâ Hoan mua chuoc , aùm haïi nhöng thaát baïi , nghóa quaân choáng traû quyeát lieät , thaùng 9-1894 nghóa quan phoi hop voi coâng nhaân ñöôøng saét baét coc Set naây ( hai beân giaûng hoøa laàn thöù nhaát ,voi 1 soá tieàn chuoäc laø 15.000 ñ vaø Ñeà Thaùm duoc cai quaûn 4 toång Nhaõ Nam ,Muc Sôn, Yeân Leã, Höõu Thöôïng.
Thôøi gian giaûng hoøa ngaén nguûi , löïc löôïng toån thaát .
- Giaûng hoøa laàn thöù II: 9 12-1897: Ñeà Thaùm cho saûn xuaát ôû Phoàn Xöông , xaây döïng quaân ñoäi , saün saøng chieán ñaáu .
Nhieàu nhaø yeâu nöôùc ñaõ tìm ñeán nhö Phan Boäi Chaâu , Phan Chaâu Trinh .






+ Giai ñoaïn III:
Phaùt hieän thaáy Ñeà Thaùm coù dính líu ñeán vuï ñaàu ñoäc lính Phaùp ôû Haø noäi .Phaùp taäp tung löïc löôïng taán coâng qui moâ leân Yeân Theá .Löïc löôïng nghóa quaân hao moøn .
Ngaøy 10-12-1913 Ñeà Thaùm bò saùt haïi phong traøo tan raõ .






*Gv höôùng daãn hoïc sinh laäp baûng thoáng keâ söï khaùc bieät cuûa khôûi nghóa Yeân Theá vôùi caùc cuoäc khôûi nghóa trong phong traøo Caàn Vöông theo phaàn beân .( giao cho Hs veà nhaø laøm )
* GV choát yù .




















*HS TL: Nguyeân nhaân caùc phong traøo vuõ trang khaùng Phaùp ôû caùc ñòa phöông cuoái theá kyû XIX ñaàu theá kyû XX.?voi cac yù :
+ Ñeå oån ñònh tình hình chính trò , chuaån bò cho phaùp khai thaùc qui moâ lôùn .
+ Phaùp cöôùp ñaát laøm ñoàn ñieàn , khai moû , laøm ñöôøng goao thoâng ..
+ Ñeå baûo veä cuoäc soáng , noâng daân Yeân Theá ñöùng leân ñaáu tranh .
+ Keát hôïp vôùi truyeàn thoáng yeâu nöôùc voán coù .
























* HSTL:
* Hs nhaän xeùt veà loái ñaùnh cuûa nghóa quaân ? ( dua vao nui röøng hieåm yeáu , xaây dung coâng söï , döïa vaøo nhaân daân, chuû ñoäng traùnh muõi taán coâng cuûa Phaùp , chôùp ñuùng thoi cô tieâu dieät Phaùp , baét coùc ñoøi tieàn chuoäc …vöøa chieán ñaáu vöøa saûn xuaát ).
* Thöïc danPhap chæ thuong luong khi naøo? ( chuoc lai Set nay, taïo thuaän loi ñeå lam duong xe lua. Thöïc chaát ? ( luøng suïc, xaây döïng ñoàn boùt bao vaât caên cöù, cho tay sai Leâ Hoan tìm caùch aùm haïi.)
* So voi cuoäc khoi nghóa khaùc…coù ñieåm gì moi? ( tieáp nhaø nho yeâu nöôùc theo höôùng tö saûn nhö Phan Boâi Chaâu, Phan Chu Trinh( aûnh höôûng roäng


*YÙ nghóa ? laø trang söû veû vang cuûa daân toäc , laø cuoäc ñaáu tranh töï phaùt raát oanh lieät cuûa noâng daân.
* Nguyeân nhaân thaát baïi ?
Bo ùheïp ôû ñòa phöông,bò co âlaäp,löïc löôïng cheânh leäch.Bò thöïc daân Phaùp caáu keát vôùi phong kieán ñaøn aùp.Chöa coù söï laõnh ñaïo cuûa giai caáp tieân tieán.
* Söï khaùc bieät cuûa Yeân Theá vôùi Caàn Vöông :
Thôøi gian toàn taïi
Yeân Theá
Caàn Vöông

Thôøi gian toàn taïi
Gaàn 30 naêm töø 1884-1913
Laâu nhaát laø Höông Kheâ töø 1885-1895

 Thaønh phaàn laõnh ñaïo
Do thuû lónh ñòa phöông laõnh ñaïo nhö Ñeà Naém , Ñeà Thaùm
Do vaên thaân só phu phaùt ñoäng , chòu aûnh höôûng phong kieán

Muïc tieâu ñaáu tranh
Mong cuoäc soáng bình yeân
Vì vua ( giaønh laïi chuû quyeàn ñaát nöôùc


I. KHÔÛI NGHÓA YEÂN THEÁ ( 1884- 1913) .
Yeân Theá ôû Taây Baéc tænh Baéc Giang laø vuøng ñaát ñoài , caây coái, raäm raïp , ñòa hình hieåm trôû .
















* Nguyeân nhaân daãn ñeán phong traøo vuõ trang choáng Phaùp ôû ñòa phöông cuoái theá kyû XIX , ñaàu theá kyû XX:
+ Chuaån bò cho Phaùp khai thaùc qui moâ lôùn .
+ Phaùp cöôùp ñaát laøm ñoàn ñieàn , khai moû , laøm ñöôøng goao thoâng
+ Ñeå baûo veä cuoäc soáng , noâng daân Yeân Theá ñöùng leân ñaáu tranh .
+ Keát hôïp vôùi truyeàn thoáng yeâu nöôùc voán coù .


* Dieãn bieán , goàm ba giai ñoaïn :
+ Giai ñoaïn I: 1884- 1892: do Ñeà Naém chæ huy , nghóa quaân hoaït ñoäng rieâng reõ , chöa coù söï chæ huy thoáng nhaát .
+ Giai ñoaïn II: 1893-1908:
- Do Hoaøng Hoa Thaùm – Ñeà Thaùm chæ huy :
- Nghóa quaân vöøa chieán ñaáu vöøa xaây döïng cô sôû
- Hai laàn giaûng hoøa- Ñeà Thaùm cho saûn xuaát ôû Phoàn Xöông , xaây döïng quaân ñoäi , saün saøng chieán ñaáu .
- Nhieàu nhaø yeâu nöôùc ñaõ tìm ñeán nhö Phan Boäi Chaâu , Phan Chaâu Trinh .






+ Giai ñoaïn III:
-Phaùp taäp tung löïc löôïng taán coâng qui moâ leân Yeân Theá .
-Ngaøy10-12-1913 Ñeà Thaùm bò saùt haïi phong traøo tan raõ







*YÙ nghóa : laø trang söû veû vang cuûa daân toäc , laø cuoäc ñaáu tranh töï phaùt raát oanh lieät cuûa noâng daân.
* Nguyeân nhaân thaát baïi :
- Bo ùheïp ôû ñòa phöông,bò co âlaäp,löïc löôïng cheânh leäch. - Bò thöïc daân Phaùp caáu keát vôùi phong kieán ñaøn aùp. - Chöa coù söï laõnh ñaïo cuûa giai caáp tieân tieán.

Hoaït ñoäng 2:Phong traøo choáng Phaùp cuûa ñoàng baøo mieàn nuùi

Hoaït ñoäng cuûa Thaøy
Hoaït ñoäng cuûa troø
Noäi dung

Gv cho hoïc sinh laäp baûng thoáng keâ phong traøo choáng Phaùp cuûa ñoàng baøo mieàn nuùi theo baûng beân:
Söû dung löôïc ñoà caâm , cho bieát vò trí coù nhöõng cuoäc khoi nghóa .













Gv cho hs nhaän xeùt veà tính chaát ?


* Nguyeân nhaân thaát baïi cuûa pt Yeân Theá vaø ñoàng baøo mieàn nuùi ?


* GV choát yù .
Thôøi gian toàn taïi
Ñòa baøn hoaït ñoäng
Thaønh phaàn tham gia
Ngöôøi laõnh ñaïo

Töø giöõa theá kyû XIX
Mieàn Nam
ngöôøi Thöôïng , Khô me, X tieâng ,
cuøng ngöôøi Kinh saùt caùnh ñaùnh Phaùp

1889-1905
Mieàn Trung
ngöôøi Möôøng vaø ngöôøi Thaùi
do Haø vaên Mao,Caàm Baù Thöôùc laõnh ñaïo

1889-1905
*Taây nguyeân






*Taây baéc
* Caùc tuø tröôûng keâu goïi nhaân daân raøo laøng chieán ñaáu
* Daân toäc Thaùi , Möôøng , Moâng
*Caùc tuø tröôûng keâu goïi nhaân daân raøo laøng chieán ñaáu
*Taäp hôïp döôùi ngoïn côø cuûa Nguyeãn Quang Bích , Nguyeãn vaên Giaùp choáng Phaùp

1884-1890
* Sôn La





*Ñoâng Baéc
* Do Ñeøo Chính Luïc , Ñaëng Phuùc Thaønh
*Ngöôøi Dao , ngöôøi Hoa ,
.
*Phuïc kích quaân Phaùp ôû nhieàu nôi.




*Tieâu bieåu laø ñoäi quaân cuûa Löu Kyø


* Tính chaát : noå ra kòp thôøi, phaùt trieån maïnh meõ , duy trì töông ñoái laâu daøi , goùp phaàn laøm chaäm quaù trình xaâm löôïc vaø bình ñònh cuûa Phaùp.
* Nguyeân nhaân thaát baïi cuûa khôûi nghóaYeân Theá vaø phong traøo choáng Phaùp cuûa ñoàng baøo mieàn nuùi :
Boù heïp trong 1 ñòa phöông , bò coâ laäp , so saùnh löïc löôïng cheânh leäch .
Bò Phaùp vaø phong kieán ñaøn aùp .

II. PHONG TRAØO CHOÁNG PHAÙP CUÛA ÑOÀNG BAØO MIEÀN NUÙI CUOÁI THEÁ KYÛ XIX.




















* Tính chaát : noå ra kòp thôøi, phaùt trieån maïnh meõ , duy trì töông ñoái laâu daøi , goùp phaàn laøm chaäm quaù trình xaâm löôïc vaø bình ñònh cuûa Phaùp.

* YÙ nghóa lòch söû :
Laøm chaäm